Σαν ρητό λέγεται γενικά ότι η δικαιοσύνη είναι τυφλή με αφορμή το άγαλμα της Θέμιδος, της αρχαίας θεάς που ταυτίζεται κατά τον αρχαίο κόσμο με την δικαιοσύνη. Στο άγαλμα της απεικονίζεται με κλειστά μάτια κρατώντας μία ζυγαριά συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ισότητα και την αντικειμενικότητα. Κατά καιρούς βέβαια έχουν συμβεί γεγονότα που σε κάνουν να αναρωτιέσαι αν η δικαιοσύνη, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, είναι τυφλή και αποφεύγει να διακρίνει το δίκαιο από το άδικο. Και αναλύω.
Πρόσφατα προτάθηκα να δω την μίνι σειρά του Netflix “When they see us”. Πρόκειται για μία από τις κορυφαίες δραματικές σειρές σε σκηνοθεσία της υποψήφιας για Όσκαρ Ava DuVernay. H αμερικανικής καταγωγής και καταξιωμένη σκηνοθέτης μέσα από αυτήν την εξαιρετική κατά πολλούς παραγωγή “ξετυλίγει το νήμα” μιας δικαστικής υπόθεσης που άνοιξε την άνοιξη του 1989 και έκλεισε το 2002. Η υπόθεση γνωστή και ως “Central Park five” συγκλόνισε την κοινή γνώμη και φανέρωσε το πώς μπορούν οι αστυνομικές οι δικαστικές αρχές, η εξουσία αλλά και ο Τύπος να στήσουν το τέλειο έγκλημα και να “βαρύνουν”, με την χρήση αθέμιτων μέσων, 5 αθώα παιδιά με την κατηγορία του βιασμού και του άγριου ξυλοδαρμού μιας γυναίκας στο Central Park.
Πιο συγκεκριμένα, η σειρά σε μεταφέρει 30 χρόνια πίσω. Το ημερολόγιο δείχνει 19 Απριλίου 1989 και μία ομάδα από 30 έφηβους αφροαμερικανικής καταγωγής κάνουν βόλτες στο γνωστό δημόσιο πάρκο Central Park που βρίσκεται στον δήμο Manhattan στην Νέα Υόρκη. Ξαφνικά η κατάσταση ξεφεύγει και οι έφηβοι αρχίζουν να διαπράττουν μικροβανδαλισμούς και να παρενοχλούν η ακόμη και να δέρνουν περαστικούς του πάρκου. Το ίδιο βράδυ σε άλλο σημείο του πάρκου μία 28χρονη γυναίκα, η Trisha Meili που εκείνη την ώρα έκανε jogging, βρίσκεται βιασμένη και ξυλοδαρμένη σε φρικτό βαθμό.
Η αστυνομία επεμβαίνει αμέσως και με συνοπτικές διαδικασίες μαζεύει 20 παιδιά (όλα από το Χάρλεμ) ως υπαίτιους για τους μικροβανδαλισμούς στο πάρκο. Ανάμεσα τους οι Raymond Santana, Yusef salaam, Antron McCray, Korey Wise και Kevin Richardson. Ο πρώτος λατινικής και οι υπόλοιποι αφροαμερικανικής καταγωγής και ηλικίας από 14 έως 16 ετών.
Χωρίς να προβεί σε περαιτέρω έρευνες για την υπόθεση της βιασμένης κοπέλας η αστυνομία αποφασίζει να πράξει παρανόμως. Ανακρίνει τα 5 παραπάνω παιδιά για πάνω από 7 ώρες χωρίς την παρουσία των γονέων τους, μην διστάζοντας να προβούν στην χρήση ψυχολογικής αλλά και σωματικής βίας, πείθοντας τα εν τέλει να στραφούν ο ένας εναντίον του άλλου (Σημείωση: δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους) και να ομολογήσουν στο τέλος ένα έγκλημα που δεν διέπραξαν ποτέ, με την ελπίδα ότι θα γύριζαν σπίτι. Σε δύο περιπτώσεις μάλιστα γονείς των παιδιών πίεσαν τα παιδιά τους να ομολογήσουν συμβάλλοντας άθελα τους με αυτόν τον τρόπο στην καταδίκη τους.
Συμβολή στο έγκλημα, γιατί περί εγκλήματος πρόκειται, είχε και ο Τύπος ο οποίος όντας προκατειλημμένος από τον ρατσισμό που είναι ριζωμένος στην αμερικανική-και όχι μόνο πραγματικότητα “βιάζεται” να κηρύξει ένοχα τα 5 παιδιά πριν μάλιστα πραγματοποιηθεί η δίκη τους, γεγονός που αναστάτωσε την κοινή γνώμη. Αρνητικός πρωταγωνιστής στην υπόθεση κατάφερε να γίνει και ο γνωστός Donald Trump. Όντας μεγιστάνας εκείνον τον καιρό, με αφορμή την υπόθεση του Central Park, κατέβαλλε 85.000 δολάρια προκειμένου να ζητήσει μέσω μίας διαφημιστικής καμπάνιας την επιστροφή της θανατικής ποινής. Το γεγονός αυτό αλλά και οι δηλώσεις του σε μία συνέντευξη το 2016, σχετικά με την τότε υπόθεση οι οποίες τον έδειξαν να μην μετανιώνει για την απόφαση του, αναδεικνύουν το μίσος αλλά και τις ρατσιστικές πεποιθήσεις που διακατέχει απέναντι σε άτομα διαφορετικά από τον ίδιο.
Εν τέλει τα 5 αγόρια δικάζονται και καταδικάζονται σε φυλάκιση από 6 έως και 13 χρόνια. Πέφτουν θύματα ενός συστήματος που δεν το ενδιαφέρει η δικαίωση της βιασμένης κοπέλας, καθώς αυτό αποδεικνύεται από την ολιγομερή έρευνα που πραγματοποιείται, αλλά η ικανοποίηση του λαϊκού αισθήματος. Αναγκάζονται να περάσουν τα πιο “τρυφερά” χρόνια της ζωής τους όπως αυτά της εφηβείας τους πίσω από τα σίδερα αλλά και να κουβαλήσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους ένα έγκλημα το οποίο θα αποτελέσει το βασικό εμπόδιο στην επανένταξη τους στην κοινωνία μόλις βγουν από την φυλακή.
Μπήκαν στο αναμορφωτήριο, στιγματίστηκαν και κακοποιήθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις αλλά ποτέ τους δεν άφησαν τους εαυτούς τους να παραδεχθούν αυτό το έγκλημα. Στο τέλος έρχεται η “δικαίωση”. Ο πραγματικός βιαστής της jogger (Matias Reyes) στο Central Park, ο οποίος βρισκόταν στην φυλακή για άλλους 4 βιασμούς που είχε διαπράξει, ομολογεί το 2002 ότι ήταν ο πραγματικός ένοχος. Και κάπως έτσι αποδεικνύεται η αθωότητα των 5 ενηλίκων πλέον και το 2014 με πρωτοβουλία του δήμου της Νέας Υόρκης τους δίνεται αποζημίωση ύψους 41 εκατομμυρίων δολαρίων. Μπορεί όμως αυτό το γεγονός να δώσει πίσω τα παιδικά τους όνειρα, τις παιδικές τους αναμνήσεις, τις παιδικές ψυχές τους που πλέον είχαν χαρακωθεί και στιγματιστεί από αυτό το συμβάν; Προσωπικά δεν νομίζω.
Το “When they see us” προσφέρει έντονες συγκινήσεις. Πρόκειται για μία εκ των καλύτερων σειρών στο είδος της (“βασισμένη σε αληθινά γεγονότα”). Η Ava DuVernay επιχειρεί μέσα από αυτήν να περιγράψει ένα κλίμα συλλογικής παράνοιας αλλά και το ότι το να είσαι διαφορετικός αποτελεί βασική αιτία να στοχοποιηθείς και ενοχοποιηθείς από ένα σύστημα που “μπάζει” μέχρι σήμερα από ρατσιστικές προκαταλήψεις και αναξιοκρατία.
Επομένως αν είχατε στα πλάνα σας να δείτε μία σειρά, καθίστε αναπαυτικά και απολαύστε 4 ξεχωριστά επεισόδια που θα σας καθηλώσουν.
