Βρισκόμαστε «στην καρδιά» της τουριστικής σεζόν στην Ελλάδα και η Σαντορίνη για μία ακόμη χρονιά φιλοξενεί εκατομμύρια τουρίστες ανά τον κόσμο. Πολυτελή ξενοδοχεία, πισίνα με θέα την, αν μη τι άλλο μαγευτική, καλντέρα, εκδρομές με καταμαράν, ηλιοβασίλεμα στην Οία. Ναι, όλα τα παραπάνω συνιστούν έναν τρόπο και ίσως τον πιο διαδεδομένο να περάσει κανείς τις διακοπές του στη Σαντορίνη, αλλά πόσοι γνωρίζετε ότι υπάρχει και μία διαφορετική πλευρά του νησιού;
Στην περιοχή της Βλυχάδας, ενός παραθαλάσσιου χωριού στο νότιο τμήμα του νησιού, πέρα από τους ιδιαίτερης ομορφιάς βράχους με ελαφρόπετρα, θα βρει κανείς το αλιευτικό καταφύγιο, στο οποίο φιλοξενούνται ιδιωτικά σκάφη είτε παραδοσιακά είτε πολυτελή. Εκεί λοιπόν, λαμβάνουν χώρα, καθημερινά κατά την τουριστική περίοδο, εκδρομές αλιευτικού τουρισμού με στόχο την επαφή του επισκέπτη με τη θάλασσα και τη γνωριμία του με ένα κομμάτι του νησιού που δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο.
Ο αλιευτικός τουρισμός με λίγα λόγια
Τι είναι όμως ο αλιευτικός τουρισμός και πως ξεκίνησε θα αναρωτηθεί κανείς. Πρόκειται για μία νέα εξέλιξη του αειφόρου τουρισμού κατά την οποία οι τουρίστες έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία του ψαρέματος μαθαίνοντας τις τεχνικές από τον ψαρά αλλά και να δοκιμάσουν τα ψάρια που έπιασαν αφού πρώτα μαγειρεύονται πάνω στο σκάφος. Είναι μία πρακτική που αποτελεί μία σημαντική πηγή εισοδήματος για τους ψαράδες αλλά παράλληλα συμβάλλει και στην προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος αλλά και στην διατήρηση του παραδοσιακού αυτού επαγγέλματος.
Η πρώτη επαφή
Έμαθα για τις εκδρομές του αλιευτικού τουρισμού στην Σαντορίνη το φετινό Πάσχα. Ήταν Μεγάλη Παρασκευή όταν καθόμουν στο τραπέζι με γονείς και συγγενείς και ο θείος μου ανέφερε πως γνώριζε μία γυναίκα εν ονόματι Ανθή Αρβανίτη, η οποία έπαιρνε επισκέπτες στο καΐκι της με σκοπό να τους δείξει από κοντά τη διαδικασία του παραδοσιακού ψαρέματος. Μάλιστα, έμαθα ότι ήταν από τους πρώτους στην Ελλάδα που ξεκίνησαν ένα τέτοιο εγχείρημα. Δεν έχασα την ευκαιρία και λίγες μέρες αργότερα επικοινώνησα μαζί της προκειμένου να ζήσω και εγώ από κοντά την εμπειρία του αλιευτικού τουρισμού την οποία θέλησα να μοιραστώ μαζί σας.
Η εμπειρία μέσα από τα δικά μου μάτια
Ήταν 27 Μαΐου. Η μεγάλη μέρα είχε φτάσει. Ντύθηκα γρήγορα και έφυγα για την Βλυχάδα. Εκεί με περίμενε μία μεσημεριανή γαλήνη. Το κύμα έσκαγε στην αμμουδιά της παραλίας και λίγο πιο πέρα στην Μαρίνα, μερικοί ψαράδες ξετύλιγαν αφοσιωμένοι τα δίχτυα τους. Ξαφνικά χτυπάει το κινητό μου. Ήταν η Ανθή. «Σε λίγο φτάνουμε» μου είπε και κατευθύνθηκα στην προβλήτα όπου ήταν το σημείο συνάντησης. Δεν πέρασαν μερικά λεπτά έως ότου να φανεί ο περίφημος «Γιώργαρος», όπως ονομαζόταν το σκάφος της, και να μπαρκάρει ακριβώς μπροστά μου. Αφού κατέβηκαν οι προηγούμενοι επισκέπτες, επιβιβάστηκα μαζί με τους άλλους επισκέπτες υπό το θερμό καλωσόρισμα της Ανθής και του Μοχάμεντ, του βοηθού της από την Αίγυπτο. Το καΐκι ήταν αρκετά μεγάλο και άνετο αλλά διατηρούσε παράλληλα την απλότητα ενός παραδοσιακού ξύλινου καϊκιού.
Ο καιρός ήταν υπέροχος και ο ουρανός γεμάτος από γλάρους που προσπαθούσαν να πιάσουν κάποιο ψάρι. Όσο απομακρυνόμασταν από την ακτή μπορούσαμε να δούμε καλύτερα το ιδιαίτερο ανάγλυφο της νότιας πλευράς του νησιού. Ένα θέαμα που και εγώ ως κάτοικος Σαντορίνης δεν είχα πολλές φορές την ευκαιρία να δω. Πλησίασα την Ανθή και την ρώτησα πως ξεκίνησε η ιδέα αυτών των εκδρομών.
«Το 2015 έγινε η αλλαγή της νομοθεσίας και μπορούσαν τα σκάφη να επεκτείνουν την άδεια τους για να ξεκινήσουν τον αλιευτικό τουρισμό. Το 2016 μας ήρθε η άδεια και μαζί με ένα άλλο καΐκι στη βόρεια πλευρά του νησιού ήμασταν από τα πρώτα που ξεκινήσαμε να κάνουμε αλιευτικό τουρισμό. Σαν ιδέα ξεκίνησε από το εστιατόριο που δούλευα. Οι γονείς μου έχουν εστιατόριο και οι τουρίστες που ερχόντουσαν έβλεπαν τα φρέσκα ψάρια και τις φωτογραφίες από τα καΐκια και με ρωτούσαν αν μπορούσαν να έρθουν μαζί μας για ψάρεμα. Σύμφωνα με την νομοθεσία τότε έπρεπε κάποιος να έχει άδεια αλιείας για να μπορεί να έρθει σε σκάφος, επομένως δεν επιτρεπόταν. Έτσι, το 2016 μόλις άλλαξε η νομοθεσία και μπόρεσε να γίνει ο αλιευτικός τουρισμός μπορούσαμε και εμείς πλέον να πούμε στον κόσμο αυτόν να έρθει μαζί μας και να δει πως γίνεται το παραδοσιακό ψάρεμα, με τον τρόπο που ο παππούς μου και ο μπαμπάς μου το έκαναν. Κάνουμε και μία ξενάγηση κυρίως στο νότιο μέρος του νησιού. Περνάμε από μέρη όπως η Βλυχάδα, η Κόκκινη παραλία, την άσπρη παραλία, τον Φάρο και ο κόσμος βλέπει όλη αυτή την ηφαιστειακή ομορφιά που έχει το νότιο σημείο του νησιού το οποίο δεν είναι τόσο γνωστό ακόμη αλλά είναι πάρα πολύ όμορφο.»
Φτάσαμε στην πρώτη στάση. Ο Μοχάμεντ φόρεσε το καπέλο και τα γάντια του και ξεκίνησε να τραβάει τα δίχτυα και τους κιουρτούς (παγίδες ψαρέματος σε σχήμα καλαθιού για το πιάσιμο μικρών γαρίδων). Κάτι πορτοκαλί πλάσματα άρχισαν να ξεπετάγονται από τον βυθό. «Αυτά που βλέπετε είναι γαρίδες, είπε η Ανθή λύνοντας μας αμέσως την απορία ενώ παρέα με τις γαρίδες ξεπηδούσαν και ψάρια κάθε λογής.
«Κάνουμε μία μικρή προετοιμασία από το προηγούμενο βράδυ. Ρίχνουμε περίπου ένα χιλιόμετρο δίχτυα και 14 παγίδες. Τα δίχτυα είναι για να δείτε την ποικιλία των ψαριών στο νησί και για να εγγυηθούν το γεύμα σας. Να σιγουρέψουμε ότι κάτι θα φάτε! Οι παγίδες είναι για τις μικρές γαρίδες.»
Μετά την πολύ καλή ψαριά που είχαμε, καθώς τέσσερα καφάσια ήταν γεμάτα με μικρές γαρίδες και ψάρια, φτάσαμε στη δεύτερη στάση μας, στα Μέσα Πηγάδια. «Αφού σηκώσουμε τα δίχτυα, πάμε στην περιοχή Μέσα Πηγάδια, από τα πιο όμορφα σημεία του νησιού και από τα πιο ωραία μέρη να κολυμπήσει κάποιος και επίσης έχει αρκετό ψάρι γιατί το βασικό για μας είναι ο επισκέπτης να ψαρέψει. Βλέπω ότι ο κόσμος εντυπωσιάζεται από την ποικιλία ψαριών που βλέπει αλλά τους ενδιαφέρει να μάθουν και κάτι παραπάνω για αυτό που τρώνε. Για αυτό, μόλις τελειώσουν το φαγητό τους, τους δείχνω πως μπορούν να ψαρέψουν με μπετονιές ή με καλάμια, όπως θέλει ο καθένας.»
Ο Μοχάμεντ έβγαλε έξω το γκριλ και ξεκίνησε να μαγειρεύει ότι είχαμε πιάσει, ενώ η Ανθή ετοίμαζε την σαλάτα με φρέσκα υλικά όπως ντομάτες, αγγουράκια, ελιές και κάπαρη. Μετά από λίγα λεπτά το φαγητό είχε σερβιριστεί στο τραπέζι μας που περισσότερο θύμιζε πίνακα ζωγραφικής.
Εικόνα 6. Περιοχή Μέσα Πηγάδια
\
«Συνειδητοποιώ όσο περνάει ο καιρός ότι η δουλειά μου είναι η καλύτερη μου ανάμνηση από τα παιδικά χρόνια.»
Η ώρα είχε πάει 7 όταν η Ανθή μας ενημέρωσε ότι θα παίρναμε τον δρόμο της επιστροφής. Και όμως ήταν λες και πάνω στο σκάφος ο χρόνος κυλούσε αστραπιαία. Αυτό ήταν. Η μηχανή πήρα και πάλι μπρος. Στον δρόμο της επιστροφής είχαμε την θέα ενός μαγευτικού ηλιοβασιλέματος καθώς ο ήλιος έσβηνε, όσο περνούσε η ώρα, αργά μέσα στη θάλασσα. Πλησίασα και πάλι την Ανθή ενώ μας οδηγούσε πίσω στη στεριά. Την ρώτησα από πού πήγαζε η αγάπη της για τη θάλασσα και το ψάρεμα.
«Έμαθα κάποια πράγματα για το ψάρεμα από τον πατέρα μου αλλά κυρίως με την εμπειρία και ψαρεύοντας στις εκδρομές. Θυμάμαι όταν είχαμε λίγο χρόνο παλιά, οι διακοπές μας μέσα στη δουλειά ήταν να μας πάρει ο πατέρας μου ή ο θείος μου πάνω στο σκάφος για να ψαρέψουμε, να κάνουμε μπάνιο και ότι πιάσουμε να το μαγειρέψουμε πάνω στο σκάφος και στην ουσία αυτό έχει γίνει η δουλειά μου τώρα. Μοιράζομαι αυτήν την εμπειρία με τον κόσμο και συνειδητοποιώ όσο περνάει ο καιρός ότι η δουλειά μου είναι η καλύτερη μου ανάμνηση από τα παιδικά χρόνια.»
Υ.Γ. Με αυτό το κείμενο θέλησα να δείξω, μέσα από το έργο της Ανθής, ότι η Σαντορίνη δεν είναι μόνο αυτό που προβάλλεται, αλλά υπάρχουν και άλλοι τρόποι οι οποίοι σε βοηθάνε να δεις το παραδοσιακό της κομμάτι, να νιώσεις τη «ζεστασιά» των ντόπιων κατοίκων, να δεις από κοντά τον τρόπο που ζούνε και τις δραστηριότητες τους αλλά και να δοκιμάσεις τα προϊόντα της τοπικής κουζίνας.
Μπορείτε να βρείτε την Ανθή ακολουθώντας τους παρακάτω συνδέσμους:
Η σελίδα κρατήσεων: https://www.santorini-fishing-tours.com/
Facebook: Giorgaros Fishing Tours Santorini
Instagram: giorgarosfishingtourssantorini
Πηγές:
- Υλικό χρησιμοποιήθηκε από το ντοκιμαντέρ του WWF «ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ: μία δεύτερη ευκαιρία»
- Tsafoutis, Dimitris, and Theodore Metaxas. “Fishing Tourism in Greece: Defining Possibilities and Prospects.” Sustainability, vol. 13, no. 24, 15 Dec. 2021, p. 13847, 10.3390/su132413847. Accessed 10 July 2022.
