“Αυτό ήταν υπέροχο… δεν κατάλαβα τίποτα!”, ακούστηκε να λέει ενθουσιασμένος αναφερόμενος σε δήλωση του συνομιλητή του. Πρόκειται για μία ιστορική φράση ενός διακεκριμένου επιστήμονα, μία συγκλονιστική παρατήρηση που ίσως μπορεί να αναχθεί στο σωκρατικό “ἕν οἶδα, ὅτι οὐδέν οἶδα” και κάλλιστα θα μπορούσε να ειπωθεί αναφορικά με τις πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Στο πέρας του χρόνου, κάθε άνθρωπος έχει αναρωτηθεί για την ταυτότητα του, έχει διερωτήσει τον εαυτό του “Ποιος πραγματικά είμαι;”, έχει αμφισβητήσει τα χαρακτηριστικά του ή έχει εκπλαγεί από τις πτυχές της προσωπικότητας του, θετικές και αρνητικές. Αυτή η “περιέργεια” ή περισσότερο αγωνία θα ξεκινήσει σε μία σημαντική στιγμή αφύπνισης του ατόμου και θα σταματήσει μόνο εφόσον ανακαλύψει την πραγματική πνευματική του υπόσταση: ποτέ.
Σαφώς, όσο διανύει κανείς τη ζωή του, αποκτά περισσότερες γνώσεις, σοφία και συνάμα αυτογνωσία. Όσο ο χρόνος κυλά καταλαβαίνει καλύτερα τις πτυχές της προσωπικότητας του που γνωρίζει ότι κατέχει. Το πρόβλημα ωστόσο δεν εναπόκειται στα ήδη αναγνωρισμένα χαρακτηριστικά, αλλά σε εκείνα τα στοιχεία που δεν ξέρει πως υπάρχουν και “πρέπει” να ανακαλύψει.
Η ζωή λοιπόν είναι μία συνεχής ανακάλυψη ή καλύτερα μία συνεχής πορεία προς την ανακάλυψη. Καθώς οδεύεις προς τον τερματισμό γνωρίζεις νέα χαρακτηριστικά του εαυτού σου, κάθε κατάσταση ξεδιπλώνει και άλλο ψήγμα της προσωπικότητας σου, κάθε πρόκληση βγάζει στην επιφάνεια μία πτυχή του εαυτού σου που κινδύνευε να πνιγεί από την αδράνεια. Όσο συναρπαστικό κι αν είναι αυτό το “κυνήγι θησαυρού” συνήθως αυτό που ανακαλύπτουμε δεν είναι το χρυσάφι που ποθούμε αλλά υπολείμματά του ή, χειρότερα, πρόκειται για απλό χαλκό.
Διότι αν η ζωή σού προσέφερε απλόχερα την ευτυχία δεν θα την ήθελες, γιατί η ευκολία απόκτησης εκμηδενίζει την αξία της, γιατί το άγαλμα ξεκίνησε ως πηλός που σμιλεύτηκε με κόπο, πείσμα και προσπάθεια, γιατί ακόμη και το μονοπάτι στο οποίο βρίσκεσαι και ανακαλύπτεις νέα χαρακτηριστικά στην πορεία, δεν είναι πεπατημένο αλλά γεμάτο χώμα, λακούβες και εμπόδια.
Απλώς συνήθως ξεχνάς να κοιτάξεις κάτω και να αναγνωρίσεις τα κατορθώματα σου, να διαπιστώσεις πως δημιούργησες εσύ ένα ομαλό μονοπάτι, ώστε να συνειδητοποιήσεις πως είτε βρεις χαλκό, είτε οτιδήποτε άλλο, μπορείς να τον μετατρέψεις στον χρυσό που επιθυμείς. Διότι οι ανακαλύψεις αυτές είναι εναρκτήριες γραμμές, αφετηρίες που σου ανοίγουν τα μάτια για να καλλιεργήσεις και εν τέλει να εκτοξεύσεις τις ικανότητες που δεν ήξερες ότι κατέχεις.
Αυτή η ανακάλυψη ωστόσο προϋποθέτει τη θέληση να ανοίξεις τα μάτια σου και συνήθως η ανθρωπότητα δεν έχει τέτοια πρόθεση. Απεναντίας, προτιμά να μένει στο σκοτάδι του παρόντος και να εστιάζει στο φως του μέλλοντος. Επικεντρωνόμαστε στο μετά, κάθε παιδί ερωτάται “τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις;”, προσπαθούμε να ορίσουμε τον μελλοντικό μας εαυτό και τα χαρακτηριστικά του αύριο -διότι κρυφά θέλουμε να αισθανθούμε ότι κατέχουμε τον έλεγχο της εξελικτικής μας πορείας- αδιαφορώντας όμως για το σήμερα.
Πώς θα γνωρίζω τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω, όταν δεν ξέρω τι είμαι τώρα; Πώς θα οργανώσω το μέλλον αν στην ερώτηση “Ποιος είσαι;”, η ειλικρινής απάντηση είναι: “Δεν ξέρω”, και γιατί κανένα παιδί δεν ερωτάται “ποιος πραγματικά είσαι τώρα ή θα ήθελες να είσαι τώρα;”. Η εστίαση του ανθρώπου στο μέλλον εξηγείται από την απεγνωσμένη του επιθυμία για γνώση. Διότι η άγνοια του τωρινού μας ευατού μας προκαλεί υπαρξιακό άγχος και προκειμένου να το αντιμετωπίσουμε “οργανώνουμε” το μέλλον ώστε να αποκτήσουμε μία παραίσθηση ότι “γνωρίζουμε”.
Όλοι βέβαια έχουμε ανακαλύψει κάποια βασικά χαρακτηριστικά του εαυτού μας, στοιχεία πυλώνες της προσωπικότητας μας, πτυχές του χαρακτήρα μας που μας αποδίδουν τη μοναδική μας ταυτότητα. Πρόκειται όμως απλώς για μια ιδέα του εαυτού μας, ένα κομμάτι του παζλ χωρίς να γνωρίζουμε τα υπόλοιπα, πόσα και πώς είναι ή πόσο ταιριάζουν με τα ήδη υπάρχοντα. Ίσως όμως αυτή είναι η μαγεία του ανθρώπου ή πιθανώς και η “υπερδύναμή του”.
Οι δυνατότητες του δεν είναι προδιαγεγραμμένες από τη γέννηση του, τα χαρακτηριστικά του δεν είναι δοσμένα εκ των προτέρων, αλλά υπόκειται στη δική του προσπάθεια αν θα τα ανακαλύψει, θα τα εξετάσει και θα τα τελειοποιήσει. Ίσως η ευφυΐα και οι γνώσεις του ανθρώπου να οφείλονται ακριβώς στην άγνοια του.
Χαίρομαι λοιπόν που δεν γνώριζα εκ των προτέρων τον σημερινό μου εαυτό, διότι αν ήξερα από την αρχή ποια είμαι τώρα, ίσως να μην γινόμουν η προσωπικότητα του σήμερα.
Χαίρομαι που δεν γνώριζα εκ των προτέρων πως στη συνέχεια θα αλλάξω, πως κάποια χαρακτηριστικά θα μεταμορφωθούν, άλλα θα ξεπροβάλλουν και κάποια θα παραμείνουν αναλλοίωτα, γιατί ίσως να φοβόμουν αυτή την τρομακτική εξέλιξη.
Χαίρομαι που δεν γνωρίζω τον μελλοντικό μου εαυτό, γιατί η άγνοια μού αφήνει ένα λευκό καμβά να ζωγραφίσω ό,τι θέλω, να επιλέξω ό,τι χρώματα μου δώσουν και δώσω στον εαυτό μου και να περιπλέξω τις διάφορες αποχρώσεις στον απεριόριστο ορίζοντα, τοποθετώντας σιγά-σιγά τις βάσεις για την ανάδυση μιας νέας πτυχής του χαρακτήρα μου, μέχρι να εμφανιστεί η επόμενη ευκαιρία να γκρεμίσω τα θεμέλια, να διαλέξω νέο χρώμα και να εμπλουτίσω τον πίνακα.
Χαίρομαι που δεν γνωρίζω τον εαυτό μου, γιατί αλλιώς θα έπληττα!
Χαίρομαι που δεν γνωρίζω τον εαυτό μου εξ ολοκλήρου, γιατί έχω τη δύναμη να τον ανακαλύψω.
Χαίρομαι που πρέπει να προσπαθήσω για να γνωρίσω τις πτυχές του εαυτού μου, γιατί όποιος με γνωρίσει θα ξέρω ότι προσπάθησε για να το καταφέρει.
Χαίρομαι όμως που μολονότι δεν γνωρίζω τον εαυτό μου, γνωρίζω πως οι δικές μου επιλογές και η δική μου προσπάθεια θα καθορίσει πόσο αυτές οι νέες ανακαλύψεις θα αναζωογονήσουν τον χαρακτήρα μου ή η αδράνεια μου να τις αξιοποιήσω θα τον εγκλωβίσει σε μία κυνική στατικότητα!
