Αν κάποιος βρεθεί στη Θεσσαλονίκη, η μαγευτική θέα του Ολύμπου, που κυριαρχεί στον ορίζοντα, σε συνδυασμό με τη θάλασσα του Θερμαϊκού κόλπου, καθηλώνει και κλέβει την παράσταση. Οι κορυφές του αναδύονται στον ορίζοντα προσφέροντας μια μαγευτική θέα που συναρπάζει, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί μια πρόκληση για κάποιον που θέλει να εξερευνήσει τα μυστικά αυτού του επιβλητικού ορεινού όγκου που υψώνεται στα 2918 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.
Αυτήν την πρόκληση ένιωσαν οι Ελβετοί Φρεντερίκ Μπουασονά (ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους της εποχής) και ο Ντανιέλ Μπο-Μποβύ (ιστορικός τέχνης και διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης) όταν βρέθηκαν στη Θεσσαλονίκη τον Ιούλιο του 1913, μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων.
Μετέβησαν στο Λιτόχωρο, όπου συνάντησαν τον έμπειρο κυνηγό Χρήστο Κάκαλο και με την πολύτιμη βοήθειά του, ύστερα από υπεράνθρωπη προσπάθεια, στις 2 Αυγούστου του 1913, έγιναν οι πρώτοι καταγεγραμμένοι άνθρωποι που κατάφεραν να κατακτήσουν την υψηλότερη κορυφή του Ολύμπου, το Πάνθεον… τον θρυλικό Μύτικα.
Ο Όλυμπος, βέβαια, γνώρισε την ανθρώπινη παρουσία, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση των ορειβατών. Αρχαίοι οικισμοί καταγράφονται στον περίγυρό του, από τη νεολιθική εποχή (περίπου 7000 π.Χ.) και την περίοδο του Χαλκού (3000 – 1100 π.Χ.). Είναι ένα από τα πιο φημισμένα βουνά παγκοσμίως και αυτό οφείλεται κυρίως στην πλούσια μυθολογική του κληρονομιά. Οι δώδεκα θεοί και η εξέλιξή τους, ήταν αποτέλεσμα της επιθυμίας των ανθρώπων της εποχής να χρησιμοποιήσουν τους μύθους για να εξηγήσουν φυσικά φαινόμενα και γεγονότα, με σκοπό να ερμηνεύσουν τον κόσμο γύρω τους.
Οι θεοί και οι μύθοι παρείχαν ένα πλαίσιο κατανόησης για το ανεξήγητο και το άγνωστο. Ήταν ένας ιερός τόπος της σκέψης και της πνευματικότητας. Σε συνδυασμό με τον επιβλητικό όγκο και τον τρόπο που ξεχωρίζει στην ευρύτερη περιοχή, η απαράμιλλη ομορφιά του και οι μυστηριώδεις απόκοσμες τοποθεσίες του δημιούργησαν τους μύθους που συνεχίζουν να διεγείρουν την φαντασία των ανθρώπων μέχρι τις μέρες μας.
Η σημαντικότητα του Ολύμπου όμως, δεν αφορά μόνο τα αρχαία χρόνια. Από το 1938 αποτελεί εθνικό δρυμό, ενώ το 1981 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο της παγκόσμιας βιόσφαιρας από την UNESCO. Επίσης, από το 1987 είναι μέρος του δικτύου NATURA 2000, με περίπου 1700 είδη φυτών και πάνω από 40 είδη θηλαστικών, αντιπροσωπεύοντας σημαντικό ποσοστό της ελληνικής βιοποικιλότητας.
Ένα Αλπικό Παραμύθι: Ανακαλύπτοντας τον Όλυμπο από τη Θέση Γκορτσιά έως το Οροπέδιο των Μουσών
Ο Όλυμπος, ο μύθος των θεών και η φυσική ομορφιά, του συνθέτουν έναν εξαιρετικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης και της πεζοπορίας. Η ανάβαση προς τις κορυφές του Ολύμπου μπορεί να πραγματοποιηθεί από διαφορετικές διαδρομές, καθεμία με τα δικά της μοναδικά χαρακτηριστικά. Αν ξεκινήσει κανείς από τη θέση «Γκορτσιά», θα ακολουθήσει ένα ευδιάκριτο μονοπάτι μέσα σε ένα δάσος με πεύκα και οξιές που προσφέρουν αναζωογόνηση και βοηθούν στην ταχύτερη προσαρμογή στη δύσκολη πορεία που ακολουθεί. Η απόσταση από εκεί μέχρι το μαγευτικό «Οροπέδιο των Μουσών» είναι περίπου 13,5 χιλιόμετρα, με υψομετρική διαφορά 1600 μέτρων.
Η πρώτη καλή στάση είναι στη θέση «Κόκα», στα 1700 μέτρα, μια πανοραμική τοποθεσία που καθηλώνει με τη θέα της και τα υπέροχα δέντρα μαύρης πεύκης που υπάρχουν στην περιοχή.
Το Καταφύγιο «Πετρόστρουγκα», στα 1940 μέτρα υψόμετρο, προσφέρει ιδανικό σημείο για αναψυχή και ξεκούραση στη διαδρομή προς την κορυφή και είναι υπό την διαχείριση της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης (Ε.Ο.Δ.).
Ακολουθεί η δύσκολη φάση της διαδρομής προς την κορυφή «Σκούρτα», στα 2485 μέτρα, όπου η βλάστηση υποχωρεί και απαιτείται συνεχόμενη ανάβαση με ανηφορική κλίση του εδάφους, γεγονός που προϋποθέτει υπομονή και καλό ρυθμό.
Το πρώτο πράγμα που θα παρατηρήσει κανείς στον ορίζοντα από τη «Σκούρτα» είναι το «Στεφάνι», και μια εντυπωσιακή μακρόστενη ράχη που είναι το μονοπάτι του «Λαιμού», στα 2400 μέτρα. Η πραγματικότητα όμως ξεπερνά κάθε περιγραφή, αφού αυτό το μονοπάτι αποτελεί ένα σημείο όπου αισθάνεται κανείς πως αιωρείται στον ουρανό. Αυτό οφείλεται στις τεράστιες χαράδρες εκατοντάδων μέτρων που εκτείνονται δεξιά και αριστερά του μονοπατιού.
Στη συνέχεια, ακολουθεί ένα αρκετά δύσκολο σημείο, το «Πέρασμα του Γιώσου Αποστολίδη», που χρήζει προσοχής, λόγω του κάθετου γκρεμού που απλώνεται πίσω από το πέρασμα.
Φτάνοντας στο τέλος του ανηφορικού περάσματος, στα 2550 μέτρα υψόμετρο, μας αποκαλύπτεται το εντυπωσιακό «Οροπέδιο των Μουσών». Το τοπίο μεταμορφώνεται ολοκληρωτικά, σαν μια εντυπωσιακή πίστα από ηλεκτρονικό παιχνίδι, με ομαλό έδαφος και πλούσια παλέτα χρωμάτων. Η ατμόσφαιρα εκπέμπει απίστευτη ενέργεια και αισθάνεται κανείς το δέος που εκπέμπουν ο Μύτικας και το «Στεφάνι», ως πύλες προς άγνωστα μέρη.
Στην αρχή της διαδρομής του οροπεδίου υπάρχει ένα σταυροδρόμι που προσφέρει δύο επιλογές: το Καταφύγιο «Χρήστος Κάκαλος» στα 2650 μέτρα και το Καταφύγιο «Γιώσος Αποστολίδης», το ψηλότερο καταφύγιο στην Ελλάδα στα 2697 μέτρα, υπό τη διαχείριση του Συλλόγου Ελλήνων Ορειβατών Θεσσαλονίκης (Σ.Ε.Ο.). Εκεί είναι απαραίτητη η ξεκούραση το βράδυ, πολύ πρωινό ξύπνημα και πεζοπορία προς το «Λούκι» για την ανάβαση στον Μύτικα.
Στο οροπέδιο, ίσως κάνει την εμφάνισή του και το φημισμένο αγριόγιδο του Ολύμπου (Rupicapra rupicapra balcanica).Το αγριόγιδο είναι ένα σπάνιο και προστατευόμενο είδος θηλαστικού που ζει στην Ελλάδα και τη Βαλκανική χερσόνησο και κατοικεί σε υψηλές ορεινές περιοχές.
Το Λούκι και ο Μύτικας, 2918 μ.
Από το Καταφύγιο του «Γιώσου Αποστολίδη» ακολουθεί πεζοπορία περίπου μισής ώρας με κατεύθυνση προς το «Στεφάνι». Πριν αναφερθούμε στο «Λούκι», πρέπει να τονιστεί ότι η ασφαλής ανάβαση σε ορεινές περιοχές απαιτεί κατάλληλο εξοπλισμό και προσεκτική προετοιμασία, λαμβάνοντας υπόψιν τις καιρικές συνθήκες.
Τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί κατακόρυφη αύξηση των επισκεπτών στα βουνά και ιδιαίτερα στον Όλυμπο. Τους καλοκαιρινούς μήνες, ο αριθμός αγγίζει τους 150.000 ανθρώπους, γεγονός που αυξάνει τα ατυχήματα και κατ’ επέκταση τους θανάτους. Το σημείο με τα περισσότερα ατυχήματα είναι το «Λούκι». Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν πρέπει να δίνει την δέουσα προσοχή καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής.
Το «Λούκι» είναι μια σχεδόν κάθετη ανηφορική πορεία πολλών μέτρων. Η ανάβασή της διαρκεί περίπου 40 έως 50 λεπτά σε φυσιολογικές συνθήκες. Έχει καθ’ όλη τη διαδρομή αρκετά σημάδια που βοηθούν τον ορειβάτη να βρει τα σωστά πατήματα μέχρι να φτάσει στην κορυφή. Είναι ένα σημείο που απαιτεί χρήση κράνους και είναι προτιμότερο να ανεβεί κάποιος με έμπειρο οδηγό.
Στα τελευταία μέτρα πριν από την κορυφή, η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας πέφτει αισθητά. Οι παλμοί αυξάνονται, η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινο, και ο βηματισμός γίνεται πιο αποφασιστικός. Μετά από τόση προσπάθεια, φτάνει κανείς στην κορυφή και αντικρίζει έναν πίνακα ζωγραφικής με το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, τις γύρω κορυφές, το «Σκολιό» και τη «Σκάλα», τα οροπέδια, τις πεδιάδες και τα χωριά που δημιουργούν ένα μαγικό παζλ. Επικρατεί μια απόκοσμη ησυχία. Το βλέμμα καταγράφει αμέτρητες εικόνες και συναισθήματα χαράς και ανακούφισης πλημμυρίζουν τον νου. Μερικές αναμνηστικές φωτογραφίες και σύντομη ξεκούραση συστήνονται γιατί ακολουθεί η εξίσου δύσκολη κατάβαση από το «Λούκι» και η επιστροφή στο καταφύγιο.
Όλυμπος, ο Μεγάλος Δάσκαλος
Μετά την ανάβαση, η θέα του βουνού από οπουδήποτε κι αν το αντικρίσει κανείς αποκτά τεράστια συναισθηματική αξία. Άλλωστε, οι περισσότεροι που επισκέφτηκαν τον Όλυμπο, επέστρεψαν.
Η πραγματική ουσία όμως της ανάβασης σε ένα βουνό δεν είναι η κατάκτηση της κορυφής, αλλά ολόκληρη η εμπειρία της διαδρομής. Συνεπώς, η ανάβαση δεν είναι απλώς μια φυσική δραστηριότητα, αλλά μια αυθεντική πνευματική εμπειρία. Η αίσθηση ελευθερίας που προσφέρει η επαφή με τη φύση σε έναν άνθρωπο που ζει με έντονους ρυθμούς και πίεση ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, ανακουφίζει και ανανεώνει. Πέραν αυτού, η ανάβαση στα βουνά αντιπροσωπεύει έναν αρχαίο δεσμό του ανθρώπου με τη φύση, ο οποίος διατηρείται ζωντανός μέχρι και σήμερα. Με την εντυπωσιακή και επιβλητική τους φύση τα βουνά, προκαλούν αίσθηση υπεροχής. Η δυσκολία στην ανάβαση και στον τρόπο διαμονής αυξάνουν τη δύναμη της εμπειρίας.
Υπό αυτό το πρίσμα, ο Όλυμπος δεν είναι ένα συνηθισμένο βουνό, είναι ένα συγκλονιστικό βουνό και δεν είναι τυχαίο που τον επισκέπτονται άνθρωποι από κάθε γωνιά της Γης. Η ανάβασή του είναι μια πνευματική περιπλάνηση που γεννά αμέτρητες σκέψεις και συναισθήματα. Είναι ένα μάθημα που δίδεται από τη φύση, από την αρχή της διαδρομής μέχρι την κορυφή, και από την κατάβαση μέχρι το τέλος του ταξιδιού. Η ιστορία που τον περιβάλλει, συνοδεύεται από αιώνες παραδόσεων και μύθων. Ο Μεγάλος Δάσκαλος βρίσκεται εκεί για όλους ως οδηγός, στις βαθιές χαράδρες και στις κορυφές του. Η μοναδική προϋπόθεση που αξιώνει είναι ο σεβασμός, γιατί για να σε ανταμείψει το βουνό, πρέπει να το σέβεσαι.
Εκεί, τίποτα δεν είναι τυχαίο, η ομορφιά πηγάζει από την αρμονία και όλα βρίσκουν την θέση τους σε αυτό το τέλειο φυσικό σκηνικό. Εκεί, ο άνθρωπος, είναι ο δεύτερος ρόλος της ιστορίας, που μεγάλο πρωταγωνιστή έχει τις αιώνιες κορυφές αυτού του μυθικού βουνού. Καλή ανάβαση.
