Άτομο με Αναπηρία -όχι με Ειδικές Ανάγκες, όπως πρότινος. ΤΟ ΑΜΕΑ. Ουδέτερο. Δεν έχει φύλο. Δεν έχει χρώμα. Δεν είναι σαν όλους τους άλλους. Πολλοί θα πουν: “προσδιορίζει τη λέξη άτομο”. Άλλοι: “προσδιορίζει τη λέξη παιδί”.
Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι όταν ακούν αυτόν τον όρο σκέφτονται συνειρμικά ένα παιδί σε αναπηρικό αμαξίδιο, ή ένα παιδί με αυτισμό – χωρίς να ξέρουν, βέβαια, απαραίτητα να προσδιορίσουν και τι είναι ο αυτισμός. Αναρωτήθηκε, όμως, ποτέ κανείς από όλους όσους υπερασπίζονται τα “παιδιά με ειδικές ανάγκες” τι γίνεται με αυτά τα “παιδιά” αφότου περάσουν τα 18 τους χρόνια;
Λοιπόν, έχοντας ένα άτομο με Αναπηρία μέσα στο σπίτι, μπορώ με σιγουριά να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα. Τίποτα. Δεν γίνεται τίποτα. Και μιλώ κυριολεκτικά. Εάν αφαιρέσουμε από την εξίσωση όλους τους ΑΜΕΑ (δηλαδή Ανθρώπους με Αναπηρία) χωρίς νοητική υστέρηση, που δύνανται -έστω και με δυσκολία- να βρουν εργασία, όλοι οι υπόλοιποι δεν μπορούν να χτίσουν καμία επαγγελματική πορεία.
Αυτιστικοί, άτομα με Σύνδρομο Down, βαρήκοοι ή τυφλοί που υστερούν και νοητικά αναγκάζονται να μένουν σπίτι και να εξαρτώνται αποκλειστικά και μόνο από τους οικείους τους. Συνήθως τα οικεία αυτά πρόσωπα είναι είτε οι γονείς, είτε τα αδέλφια. Κι αν δεν υπάρχουν αδέλφια; Μόνο οι γονείς. Κι αν στο μέλλον οι γονείς φύγουν από τη ζωή; Δεν υπάρχει απάντηση…
Η κοινή λογική λέει πως σε αυτές τις περιπτώσεις θα έπρεπε να υπάρχουν δομές που να μεριμνούν για τις βασικές ανάγκες αυτών των ατόμων, την ασφάλειά τους, την ψυχολογική και οικονομική τους υποστήριξη. … Μαντέψτε!
Στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστα τέτοια δημόσια ιδρύματα, φυσικά μόνο στις μεγαλουπόλεις και σε κάκιστη κατάσταση. Ακόμη και οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες, ωστόσο, δεν περισσεύουν. Υπάρχουν μόνο ορισμένοι σύλλογοι που σκοπεύουν στην απασχόληση των ΑΜΕΑ ή ορισμένες δημόσιες ειδικές σχολές, μετά από τις οποίες, βέβαια, οι ΑΜΕΑ δεν επιτρέπεται να εργαστούν (*διότι, γενικότερα, όταν ένα άτομο λαμβάνει Επίδομα Αναπηρίας στην Ελλάδα, σημαίνει πως ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ να εργαστεί).
Για αυτόν τον λόγο, άλλωστε, το βασικό και μόνιμο άγχος όλων των γονιών των ΑΜΕΑ όταν τα παιδιά τους τελειώνουν το σχολείο είναι ένα: “Και τώρα;”.
Ας μην συζητήσουμε για τις άπειρες δυσκολίες της φροντίδας ενός ΑΜΕΑ σε καθημερινή βάση για πάρα πολλά χρόνια, σε πρακτικό, οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο, χωρίς καμία απολύτως βοήθεια (καθώς και το χρηματικό ποσό που παρέχει το επίδομα αναπηρίας δεν είναι αρκετό για τις περισσότερες οικογένειες).
Μιλάμε δηλαδή για τις δυσκολίες του να φροντίζεις ένα αιώνιο παιδί, σε διαστάσεις ενήλικα, με τα επιπλέον προβλήματα ενός ΑΜΕΑ και χωρίς να σε καταλαβαίνει ή να σε βοηθάει κανένας!
Ακόμη όμως κι αν υπήρχαν διαθέσιμες οι προαναφερθείσες δομές, είναι μία επαρκής λύση; Η απάντηση είναι όχι. Όχι, διότι παρά τις αντοχές των γονέων -που από ανάγκη δεν εξαντλούνται ποτέ- δεν έχουμε αναφερθεί μέχρι στιγμής στο ίδιο το άτομο.
Ας σκεφτούμε για ένα λεπτό με ενσυναίσθηση και ας αναλογιστούμε πόσο δύσκολο συναισθηματικά θα είναι για έναν άνθρωπο να μην δουλέψει ποτέ στη ζωή του, να μην αισθανθεί ποτέ ότι προσφέρει και ότι πράττει κάτι ουσιαστικό και χρήσιμο για την κοινωνία.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα που δεν χρειάζεται να έχει κανείς υψηλό δείκτη νοημοσύνης για να αντιληφθεί. Εξάλλου, νομίζω θα συμφωνήσουμε πως αφορά περισσότερο τη συναισθηματική νοημοσύνη, που αποδεδειγμένα οι ΑΜΕΑ έχουν αναπτυγμένη πολύ περισσότερο από ό,τι οι υπόλοιποι άνθρωποι.
Καταλαβαίνουμε όλοι, επομένως, πως υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχολογία του ατόμου, οι οποίες με τη σειρά τους δυσχεραίνουν κατά πολύ τη συμβίωση με ένα ΑΜΕΑ μέσα στο σπίτι.
Τι θα μπορούσε να γίνει; Μα φυσικά να έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται. Προφανώς και δεν αναφερόμαστε σε όλους τους τύπους δουλειάς, αλλά θα μπορούσαν ορισμένες θέσεις εργασίας να είναι προσβάσιμες σε ΑΜΕΑ, ανάλογα με τα προσόντα και τα χαρακτηριστικά τους.
Στη Γερμανία, παραδείγματος χάρη, οι άνθρωποι με σύνδρομο down εργάζονται σε θέσεις αρχειοθέτησης, επειδή είναι πολύ καλοί στην οργάνωση. Αντίστοιχα, είναι γνωστό ότι οι αυτιστικοί συνήθως έχουν πολύ καλή μνήμη, οπότε θα ήταν γόνιμο να εκτιμηθεί αναλόγως αυτό τους το στοιχείο.
Εν κατακλείδι, καταλήγουμε για άλλη μια φορά στο συμπέρασμα πως το κράτος οφείλει να πραγματοποιήσει αρκετές μεταβολές επί του θέματος. Μήπως, όμως, τίθεται και ζήτημα γενικότερης νοοτροπίας και παιδείας; Μήπως θα έπρεπε να αισθανόμαστε και να συναισθανόμαστε τον δίπλα μας;
Αν όχι για να λύσουμε το πρόβλημα -εφόσον δεν είμαστε σε θέση- αλλά τουλάχιστον να του συμπαραστεκόμαστε; Οι ΑΜΕΑ και οι συγγενείς τους χρειάζονται και κατανόηση. Το ότι κλείνονται στο σπίτι τους για να μην “ενοχλούν”, δεν σημαίνει πως είναι σκιές στην κοινωνία, όπως συνηθίζουμε να τους αντιμετωπίζουμε.
Το ότι τα άτομα αυτά έχουν καρδιά και ψυχή ενός μικρού παιδιού, δεν σημαίνει πως μπορούμε να αγνοήσουμε το δικαίωμά τους στην εργασία, εφόσον είναι ενήλικες, παρά μόνο να μιμηθούμε το παράδειγμά τους για έναν πιο χαρούμενο και συναισθηματικά υγιή κόσμο.
Μήπως, λοιπόν, “βολεύει” πολιτεία και πολίτες να εστιάζουν με υποτιμητικό τρόπο στα “ΠΑΙΔΙΑ με αναπηρίες”, οι μεν για να απαρνηθούν τις ευθύνες τους, οι δε για να μην αναγκαστούν να ενδιαφερθούν για τους συνανθρώπους τους;
Είναι βαρύ το φορτίο για να θελήσει κανείς να το μοιραστεί, πρακτικά ή συναισθηματικά, σωστά; Τα ΑΜΕΑ ή οι ΑΜΕΑ χρειάζεται να λαμβάνουν αγάπη, αντίστοιχη με εκείνη που ανιδιοτελώς προσφέρουν. Και όχι. Ίσως τελικά να μην έχει σημασία το άρθρο, εάν αντιμετωπίζονται όπως τους αξίζει.
Γράφει η Αγγελίνα Κατράνη
