Η Βίλα είναι ένα θεατρικό έργο του Χιλιανού συγγραφέα Γκιγιέρμο Καλντερόν (Guillermo Calderón). Στο έργο αυτό πρωταγωνιστούν τρεις γυναίκες οι οποίες έχουν το ίδιο όνομα· Αλεχάνδρα. Αυτές οι γυναίκες ορίστηκαν ως επιτροπή, η οποία πρέπει να πάρει μια απόφαση για το τι θα απογίνει η Βίλα Γκριμάλντι. Η Βίλα Γκριμάλντι είναι ένας υπαρκτός τόπος, ο οποίος βρίσκεται στην περιφέρεια του Σαντιάγο στη Χιλή και που κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοσέτ (1973-1990) χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ανακρίσεων, βασανιστηρίων και δολοφονιών πολιτικών κρατουμένων από το απολυταρχικό καθεστώς. Υπολογίζεται πως κατά τη διάρκεια λειτουργίας της (μέσα 1974 με μέσα 1978) προσήχθησαν 4.500 άνθρωποι και από αυτούς τουλάχιστον 240 «εξαφανίστηκαν» ή δολοφονήθηκαν από την DINA (Dirección de Inteligencia Nacional), τις μυστικές υπηρεσίες του καθεστώτος.
Το έργο ξεκινά με τις τρεις πρωταγωνίστριες να προσπαθούν μέσω ψηφοφορίας να πάρουν μια απόφαση για το μέλλον της Βίλας. Να γίνει μια ανακατασκευή της Βίλας που να θυμίζει σε όλους τα εγκλήματα που τελέστηκαν εκεί ή να γίνει η Βίλα ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό μουσείο; Επίσης, υπάρχει και η πρόταση να παραμείνει ως έχει, ένα πάρκο με ερείπια που θα αποτελεί έναν ‒όσο το δυνατόν αυτούσιο‒ τόπο μνήμης. Μέσα από ψηφοφορίες αλλά και με τη διατύπωση επιχειρημάτων για καθεμία από τις προτάσεις, οι τρεις ηρωίδες μπερδεύονται σε ένα κουβάρι από εντάσεις, διαφωνίες, παρεξηγήσεις, αυτοαναιρέσεις αλλά και συγκλίσεις, προβάλλοντας και στηλιτεύοντας με αυτόν τον τρόπο τις αδυναμίες της δημοκρατίας και των μέσων που χρησιμοποιεί.
Το έργο πραγματεύεται ουσιαστικά την ιστορική μνήμη και θέτει ερωτήματα γύρω από αυτό το ζήτημα. Βάζει τον θεατή να αναρωτηθεί για το ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος να διατηρήσουμε και να μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές την ιστορία ενός τόπου, ενός λαού, χωρίς να προωθήσουμε τον εθνικισμό και ουσιαστικά την επανάληψη τέτοιων γεγονότων. Ένα σημαντικό ερώτημα που τίθεται από τον συγγραφέα είναι το αν η ιστορική μνήμη ωραιοποιείται μέσα από τα μουσεία και τα έργα τέχνης, χάνοντας με αυτόν τον τρόπο μέρος από την ουσία και τη σπουδαιότητά της.
Όσον αφορά τη συγκεκριμένη παράσταση οι τρεις πρωταγωνίστριες· Νατάσα Εξηνταβελώνη, Λίλα Μπακλέση και Αγγελική Πασπαλιάρη με την καθοδήγηση της σκηνοθέτριάς τους, Λητώς Τριανταφυλλίδου, μεταφέρουν στο κοινό με γλαφυρό τρόπο τόσο την προσωπική, όσο και τη συλλογική μνήμη των γεγονότων που συνέβησαν στη Βίλα Γκριμάλντι, καθώς και τη δυσκολία να τη διαχειριστούν. Τα μέσα που διαθέτουν είναι ελάχιστα, το σκηνικό σχεδόν αφαιρετικό χωρίς μουσική, μόνο κάποιοι ήχοι συμπληρωματικοί του λόγου των ηθοποιών.
Οι μονόλογοι, οι παύσεις, οι διάλογοι καθώς και η ύπαρξη μιας μικρής διάδρασης με το κοινό είναι τα κυρίαρχα μέσα της παράστασης. Οι μονόλογοι είναι αρκετά έντονοι και παραστατικοί και εμπεριέχουν αποτρόπαια περιστατικά βίας, χωρίς ωστόσο να εκβιάζουν το συναίσθημα και τη συγκίνηση του θεατή. Γίνεται με έναν οργανικό τρόπο, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και υπερβολές. Επίσης, μέσα από τους διαλόγους και την ανταλλαγή απόψεων των τριών αυτών γυναικών γίνεται εμφανής στον θεατή η δυσκολία να συγκεραστεί πολλές φορές η ατομική με τη συλλογική μνήμη. Κι αυτό διότι ο καθένας διαχειρίζεται διαφορετικά το τραύμα του. Δεν υπάρχει σωστός και λάθος χειρισμός.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να θέλει να ξεχάσει όλα όσα βίωσε και αισθάνθηκε και να ξεκινήσει τη ζωή του από την αρχή. Αντίθετα, κάποιος άλλος παλεύει για να μην ξεχάσει το τι ένιωσε και το τι υπέστη από το απολυταρχικό καθεστώς, ώστε να αποτρέψει την επανάληψη κάτι αντίστοιχου στο μέλλον και να μην υπάρχει η δικαιολογία πως οι επόμενες γενιές δεν γνώριζαν. Ποιος είναι, όμως, ο κατάλληλος τρόπος να υπάρξουν εντέλει τα ιστορικά γεγονότα μέσα στον χρόνο;
Η Βίλα είναι μια παράσταση που συνδυάζει το δράμα, το χιούμορ, το αδιέξοδο, την κριτική και τη βία σχετικά με το ζήτημα της ιστορικής μνήμης. Σπουδαίο είναι να σταθούμε στη σύνδεση που προβάλλει η σκηνοθέτρια μεταξύ της βίας που υπέστησαν τα θύματα στη Βίλα με τη βία που υφίστανται οι γυναίκες του σήμερα, με τις αυξανόμενες γυναικοκτονίες, τους βιασμούς, τη στέρηση των γυναικείων δικαιωμάτων και τη γενικότερη κακοποιητική συμπεριφορά. Είναι μια σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, που αποδεικνύει το πόσο επίκαιρα παραμένουν κάποια πράγματα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω πως είναι μια παράσταση που εστιάζει στο ιστορικό τραύμα και στη διαχείρισή του. Ωστόσο, είναι και μια παράσταση ενάντια στη βία του φασισμού και των δικτατορικών καθεστώτων, δίνοντας έμφαση στο βίωμα της γυναίκας. Είναι μια παράσταση που αξίζει να δει κάποιος, γιατί πέρα από την πρόκληση έντονων συναισθημάτων, βάζει τον θεατή να διερωτηθεί και να αναθεωρήσει πράγματα για την ιστορία και το ταξίδι της μέσα στον χρόνο. Να έρθει σε επαφή με τυχόν δικά του τραύματα, αλλά και να θελήσει να μάθει και να ανακαλύψει περισσότερα ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με τον τόπο του και που έχουν αρκετά κοινά με όσα αναφέρονται στην παράσταση.
Μέχρι στιγμής αυτά που γνωρίζουμε για την παράσταση είναι ότι έχουν ανακοινωθεί δύο ακόμα παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη στο Metropolitan Urban Theater για τις 3 και 4 Δεκεμβρίου 2022. Ωστόσο, η παράσταση θα συνεχίσει να παίζεται στην Αθήνα στο Μικρό Θέατρο Κεραμεικού μέχρι και τις 26 Δεκεμβρίου 2022.
Στοιχεία Παράστασης:
Κείμενο: Guillermo Calderón
Μετάφραση: Ελένη Δρίβα
Σκηνοθεσία: Λητώ Τριανταφυλλίδου
Παίζουν: Νατάσα Εξηνταβελώνη, Λίλα Μπακλέση, Αγγελική Πασπαλιάρη
Διάρκεια: 70′ (χωρίς διάλειμμα)
