“Anyone who writes an autobiography is either a twat or broke. I’m a bit of both”. Με αυτήν τη φράση ξεκινά την αυτοβιογραφία της η Viv Albertine, κιθαρίστρια του punk συγκροτήματος The Slits (1976-1982, 2005-2010). Κι αν δεν γνωρίζεις ποια στο καλό είναι η Viv Albertine… δεν είσαι ο μόνος, μην ανησυχείς. Η αλήθεια είναι ότι αν με ρωτούσες έναν μήνα πριν εάν έχω ακουστά αυτό το όνομα, αναμφίβολα θα σε κοιτούσα με ένα βλέμμα γεμάτο απορία. Χρειάστηκε μια σπόντα αγορά ενός βιβλίου με ωραίο εξώφυλλο σε τιμή προσφοράς κι ένα αρκετά βαρετό ταξίδι με το τρένο από Αθήνα για Θεσσαλονίκη, για να μάθω τα πάντα για αυτή τη μουσικό, το πανκιό, το fashion icon, την καλλιτέχνιδα. Για να αποκτήσω μια γεύση του τι σημαίνει να είσαι γυναίκα μουσικός τη δεκαετία του 1970 στο Λονδίνο. Για να μάθω τι εστί punk και punk ήθος.
Από το εισαγωγικό κιόλας σημείωμα, η Viv ξεκινά δυναμικά δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι πρόκειται για ένα εξαιρετικά υποκειμενικό βιβλίο, ένα λεύκωμα αναμνήσεων. Μάλιστα, παρακινεί όσους ήταν εκεί να δώσουν τις δικές τους εκδοχές για τα όσα διαδραματίστηκαν, εφόσον εκείνοι το επιθυμούν. Διαβάζοντας αυτά, σκέφτηκα αμέσως πως πρόκειται για μια γυναίκα που διεκδικεί μη απολογητικά τη δική της αφήγηση. Μια γυναίκα που δεν έχει τη διάθεση να ζητήσει συγγνώμη, ακόμη κι αν η προοπτική της ενδέχεται να μην συγκλίνει απόλυτα με την προοπτική των άλλων. Σου λέει με λίγα λόγια ότι αυτή είναι η αλήθεια της κι άμα δεν την θες, πάρτη και πέτα την. Αδιαφορεί.
Το βιβλίο διακρίνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στη Βρετανική punk σκηνή της δεκαετίας του 1970, της οποίας υπήρξε και μέλος μέχρι το έτος 1982, όπου οι The Slits διαλύθηκαν. Αφιερώνει ολόκληρα κεφάλαια στους ήρωες της, τους ανθρώπους που την έκαναν να αγαπήσει τη μουσική. Μιλάει για τον John Lennon, τη Yoko Ono, την Patti Smith και τους The Kinks, λες και είναι τα μεγαλύτερά της αδέρφια.Για την πολυετή on and off σχέση της με τον Mick Jones των The Clash, ο οποίος την βοήθησε να αγοράσει την πρώτη της ηλεκτρική κιθάρα, μία 1969 Les Paul Junior.
Για το πώς ο νεαρός τότε Keith Levene της έμαθε να μην παίζει κιθάρα (“We’re not going to bother with chords and scales and all that shit Viv. I’m going to teach you how not to play guitar.”). Για τη φιλία της με τον Sid Vicious και το πόσο καθοριστική υπήρξε στη ζωή της η πρώτη φορά που είδε τους Sex Pistols να παίζουν live στο Chelsea School of Art (“All the things I’m so embarrassed about, John’s made into virtues. He’s unapologetic about who he is and where he comes from. Proud of it even.””I think he’s brave. A revolutionary. He’s sending a very powerful message, the most powerful message anyone can ever transmit. Be yourself.””As I watch the Sex Pistols I realise that this is the first time I’ve seen a band and felt there are no barriers between me and them.”). Για τη Vivienne Westwood και την Jordan και το πώς με την εμφάνιση τους καθόρισαν το look μιας ολόκληρης γενιάς, αποδεικνύοντας ότι punk δεν είναι είδος μουσικής, αλλά τρόπος ζωής. Για το δικό της γκρουπ και τη δυναμική αγάπης – μίσους που υπήρχε ανάμεσα σε εκείνη και την Ari Up, την τραγουδίστρια των The Slits.
Φυσικά, η Viv δεν είναι καμία boomer και σε κανένα σημείο του βιβλίου δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει την εποχή εκείνη. Οι αναφορές της στους skinheads, τη βία απέναντι στο διαφορετικό, τον μισογυνισμό, τα ναρκωτικά και το χάος που επικρατούσε εκείνη την εποχή στο Λονδίνο είναι εκτενείς. “We’re the children of the first wave of divorced parents from the 1950s, we’ve seen the domestic dream break down. It was impossible to live up to. We grew up during the ‘peace and love’ of the 1960s, only to discover that there are wars everywhere and love and romance is a con”, λέει χαρακτηριστικά σε κάποια φάση, για να εξηγήσει το όνομα του πρώτου γκρουπ της, the Flowers of Romance.
Το δεύτερο μέρος θα μπορούσε να πει κάποιος είναι λιγότερο εύπεπτο από το πρώτο και φαντάζομαι και το πιο δύσκολο για εκείνη. Σ’ αυτό, η Viv ανοίγει πραγματικά την ψυχή της και μιλά με γενναιότητα για τα χρόνια μετά τις The Slits, την κατάθλιψη, τις επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες προσπάθειες να συλλάβει παιδί, τον καρκίνο, το κενό πριν το διαζύγιο και το κενό που ήρθε μετά, την προσπάθεια να ορθοποδήσει ξανά.
Διαβάζοντας την αυτοβιογραφία της και βλέποντας κατά συνέπεια τον κόσμο μέσα από τα μάτια της, συνειδητοποίησα ότι αν και η Viv μιλάει για μια τελείως διαφορετική εποχή από τη δική μου, η προσπάθεια που πρέπει να καταβάλει μια γυναίκα για να βρει τη θέση της σε έναν κόσμο που φαντάζει αποκλειστικά φτιαγμένος για άντρες, το αίμα, τα δάκρυα κι ο ιδρώτας που πρέπει να χύσει για να κατακτήσει όσα επιθυμεί, δεν μου φαντάζουν ξένα.
Το βιβλίο αυτό με τον τίτλο σιδηρόδρομο είναι στην ουσία του ένα βαθιά φεμινιστικό αφήγημα, εμποτισμένο με χιούμορ κι ωμή ειλικρίνεια, όπως ορίζει το punk ήθος. Αφορά τη ζωή ενός ανθρώπου που είναι περήφανος για τις αποτυχίες και τις ελλείψεις του. Ενός ανθρώπου που αρνείται να μπει σε καλούπια και που πάντα καταπιάνεται με πράγματα που τον εμπνέουν την εκάστοτε περίοδο της ζωής του, είτε αυτά σχετίζονται με τη μουσική, είτε με τον κινηματογράφο, είτε με τα εικαστικά. Η φωνή της δεν είναι καινούργια, αλλά διαχρονική, οικεία και γνώριμη, ίσως το μεγαλύτερο κοπλιμέντο που θα μπορούσε να δώσει κάποιος σε έναν συγγραφέα.
