Ο λόγος για τη Χίο, το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας. Όλοι μας την ξέρουμε για τη μαστίχα, αλλά φέτος ακούστηκε λίγο παραπάνω. Πυρκαγιές, αντιμόνιο, εγκατάλειψη του κάμπου της Χίου. Ίσως αυτό το νησί να αποτελεί τελικά μικρογραφία των Ελληνικών παθών.
Αντιμόνιο
Πρόκειται για χημικό στοιχείο που ανήκει στην ομάδα των μεταλλοειδών. Χρησιμοποιείται σε κράμματα μετάλλων όπου προστίθεται σε μόλυβδο για να γίνει πιο σκληρός (π.χ. σε μπαταρίες αυτοκινήτου), στη χημική βιομηχανία για την παραγωγή επιβραδυντικών φλόγας, χρωμάτων, καουτσούκ και σε ηλεκτρονικά σε ημιαγωγούς, διότι μπορεί να αλλάξει τις ηλεκτρικές ιδιότητες υλικών.
Η Ευρώπη εν πολλοίς εισάγει αυτό το μέταλλο. Η Ελλάδα είναι η πρώτη Ευρωπαική χώρα που ανοίγει το χαρτί των εξορύξεων αντιμονίου. Μεγάλα ποσοστά αντιμονίου βρέθηκαν στη Βόρεια Χίο, οπότε και προκηρύχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση το περασμένο Ιανουάριο διαγωνισμός με σκοπό την αξιοποίηση αυτών των μεταλλευμάτων. Στους Χιώτες δεν άρεσε αυτή η εξέλιξη και ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα του νησιού κινητοποιήθηκε, με πολλούς κατοίκους να ασκούν αίτηση ακύρωσης κατά του διαγωνισμού στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Οι αντιδράσεις αφορούν στα απόβλητα που αναδύονται και έπονται της εξόρυξης του μετάλλου. Είναι τοξικά, πλήττοντας την υγεία ανθρώπων και οικοσυστημάτων. Άλλα προβλήματα φαίνεται ότι είναι η δέσμευση natura περιοχής για τη διεξαγωγή των εξορύξεων, οικιστικών περιοχών αλλά και περιοχής με ιαματικά νερά. Και φυσικά όλα αυτά θα λάβουν χώρα σε νησί, γεγονός που από μόνο του σημαίνει περιορισμένο αριθμό εκτάσεων για τελμάτωση αποβλήτων, μόλυνση υδάτων με άμεσο αντίκτυπο στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, επικίνδυνες διαρροές τοξικών αποβλήτων σε περίπτωση σεισμών και ούτω κάθε εξής.
Σήμερα, οι δύο φάσεις που προβλέπει ο διαγωνισμός για την εξόρυξη του αντιμονίου βρίσκονται σε παύση, ενώ η εξέταση της αίτησης ακύρωσης παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση, με ημερομηνία εξέτασης τον Οκτώβριο του 2025. Κινητοποιήσεις, απεργίες και μελέτες που αποδεικνύουν τις επιβλαβείς συνέπειες που πρόκειται να έχει αυτή η εξόρυξη στο νησί και ιδιαίτερα στην καμένη βόρεια Χίο, συνεχίζονται.
Πυρκαγιές
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) και της Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών και Ταχείας Χαρτογράφησης (EMS) του Copernicus, τα οποία ανέλυσε η μονάδα METEO του Ε.Α.Α, από το 2016 μέχρι και φέτος (έως και 20/08) περίπου το 22% της επιφάνειας της Χίου έχει καεί από δασικές πυρκαγιές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πυρκαγιές του Αυγούστου έπληξαν τις περιοχές που συμπίπτουν με αυτές στις οποίες προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για την εξόρυξη και την εκμετάλλευση του Αντιμονίου. Σύμφωνα με το άρθρο 117 του Συντάγματος και τον υπ’ αριθμ. 998/1979 δασικό νόμο, μια καμένη δασική έκταση πρέπει υποχρεωτικά να κηρυχθεί αναδασωτέα. Αυτό απαγορεύει αλλαγή χρήσης γης, άρα και μεταλλευτική δραστηριότητα. Έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα για να κηρυχθούν οι περιοχές αυτές αναδασωτέες, γεγονός που θα μπλόκαρε μία και καλή τη συνέχιση του διαγωνισμού.
Εγκατάλειψη του Κάμπου της Χίου
Η εταιρεία «Κάμπος Χίου Βιομηχανία Χυμών & Αναψυκτικών Α.Ε.» εξαγοράστηκε πρόσφατα από την Ελληνικά Γαλακτοκομεία Α.Ε., μέρος του ευρύτερου ομίλου της οικογένειας Σαράντη. Η συμφωνία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2025 και αποτυπώθηκε επίσημα στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ).
Ο κάμπος αποτελούνταν παραδοσιακά από πετρόχτιστα αρχοντικά στα οποία καλλιεργούνταν μανταρίνια και πορτοκάλια. Οι μυρωδιές σε αυτά τα περιβόλια είναι μοναδικές, χάρη στις ιδιαίτερες ποικιλίες εσπεριδοειδών που προσφέρει η Χίος. Οι Χιώτες του Κάμπου, όμως, όσο και να προσπάθησαν να μείνουν ανταγωνιστικοί και μέρος της αγοράς, παραδέχονται ότι ο κάμπος ερημώνει, πολλά αρχοντικά ρημάζουν.
Ενδεικτικά, λιγότερα από 40 από τα περίπου 225 ιστορικά κτήρια έχουν επιβιώσει ή αναστηλωθεί, με πολλά να παραμένουν ερείπια. Δυστυχώς, το ευαίσθητο και ιδιαίτερο χιώτικο μανταρίνι έπεσε θύμα ενός αδυσώπητου ανταγωνισμού αγοράς φθηνότερων εσπεριδοειδών από άλλες χώρες. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη εργατικών χεριών και τα προβλήματα καλλιέργειας λόγω έλλειψης υδροδότησης -ελέω κλίματος- έθεσαν τον κάμπο στο περιθώριο της αγοράς.
Ο Όμιλος Σαράντης υπόσχεται να βοηθήσει τη πρωτογενή παραγωγή της Χίου και να στηρίζει τους καλλιεργητές της.
Σύνοψη
Η Ελλάδα τα καλοκαίρια μαστίζεται από φωτιές. Τους χειμώνες – και όχι μόνο – από έλλειψη στρατηγικών κινήσεων. Η εξόρυξη του αντιμονίου είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα, αλλά η στήριξη της καλλιέργειας του κάμπου δεν είναι τόσο. Όπως και της παραγωγής της μαστίχας. Γιατί όμως επιλέγουμε πάντα τα δύσκολα μονοπάτια, αντί να στηρίξουμε αυτό που παρακαλεί μπροστά τα ίδια μας τα μάτια για βοήθεια;
Πιο ελληνικό, δεν γίνεται.
