“This is a true story” διευκρινίζει εξαρχής ο Richard Gadd και μας αφοπλίζει, όταν μαθαίνουμε ότι ο ίδιος, εκτός από δημιουργός και πρωταγωνιστής της νέας σειράς “baby Reindeer” που τρεντάρει αυτές τις μέρες στο Netflix, είναι και το θύμα stalking της υπόθεσης που αυτή εξιστορεί.
Η εμπειρία του Gadd που πρώτα μετουσιώθηκε σε θεατρικό μονόλογο και έπειτα στο εν λόγω mini series, αφορά την περίοδο της ζωής του όποτε και έλαβε, για να μιλήσουμε με αριθμούς, 41,071 μέιλ, 744 tweets, 46 μηνύματα Facebook, and 106 σελίδες χειρόγραφων γραμμάτων από μια γυναίκα που έκανε το λάθος να … την κεράσει ένα φλιτζάνι τσάι.
Μια μεσήλικη γυναίκα μπαίνει σ’ ένα μπαρ
Αν πορευθούμε με τη ροή της σειράς, της οποίας η αληθινή ιστορία είναι «σκελετός» σύμφωνα με τα λεγόμενα του δημιουργού, όλα ξεκίνησαν όταν ο σκωτσέζος Donny Dunn (δηλαδή ο χαρακτήρας του Richard Gadd ) δούλευε ως μπάρμαν σε μια pub του Λονδίνου. Η Martha Scott (της οποίας το πραγματικό όνομα δεν μαθαίνουμε καθώς κυκλοφορεί ακόμα ανάμεσα μας και ο Gadd επεδίωξε να παραμείνει ανώνυμη) μπαίνει και κάθεται στο μπαρ.
«Να σας φέρω κάτι;» την ρωτάει ο Donny που την βλέπει βουρκωμένη. «Όχι, ευχαριστώ» του απαντάει. «Μα αφού καθίσατε, πρέπει να πάρετε κάτι» επιμένει. «Δεν έχω να πληρώσω» «Τότε να σε κεράσω ένα τσάι;» της λέει. Η Martha σηκώνει το βλέμμα της και τον κοιτάζει. Τα μάτια της αστράφτουν. Here we go λοιπόν.
Από εκείνο το βράδυ ξεκινάνε τα mail από τη Martha, στον λογαριασμό που βρίσκει στην επαγγελματική του σελίδα καθώς πληροφορούμαστε ότι ο Donny είναι ένας ακόμα struggling κωμικός στο Λονδίνο. Στην αρχή όλα είναι αθώα: αυτή του κάνει κομπλιμέντα -που φαίνεται να τα χρειάζεται- και αυτός την κάνει να γελάει.
Το πράγμα δεν αργεί να γίνει περίεργο αφού δεν είναι μόνο πλέον ότι η Martha επισκέπτεται κάθε βράδυ το μαγαζί που δουλεύει ο Donny, αλλά και ότι τον ακολουθεί σπίτι. Τα μηνύματα –στα οποία τον αποκαλεί “baby reindeer”- γίνονται πιο επίμονα και αρκετά είναι σεξουαλικού περιεχόμενου.
Στο μεταξύ, τα ερωτηματικά συσσωρεύονται στο μυαλό του Donny: γιατί η Martha δεν έχει ποτέ να πληρώσει ενώ ισχυρίζεται διαρκώς στις ιστορίες της ότι είναι μια πετυχημένη δικηγόρος και γιατί στο καλό κάθε μέιλ της τελειώνει με το “Sent from my iPhone” ενώ δεν έχει iPhone;
Το κυριότερο ερώτημα όμως ερώτημα είναι αυτό που προκύπτει στον θεατή καθώς περνάνε τα επεισόδια και είναι το εξής: γιατί αφού τον ακολουθεί στον δρόμο, τον έχει παρενοχλήσει ήδη μια φορά σεξουαλικά και έχει επιτεθεί στην σύντροφό του, ο Donny δεν την καταγγέλλει;
Η απάντηση είναι απλή και ο δημιουργός-πρωταγωνιστής μας δεν ντρέπεται να μας την δώσει: όχι δεν είναι ότι την λυπάται, την συμπονά ή ότι μπορεί να της βάλει όρια- είναι επειδή το απολαμβάνει. Απολαμβάνει την προσοχή της Martha, παρατηρεί ηδονοβλεπτικά την αφοσίωση της ασθενούς γυναίκας στο πρόσωπο του και όσο πιο αρρωστημένη γίνεται η κατάσταση, τόσο περισσότερο φαίνεται να βυθίζεται σε αυτήν.
Όχι δεν είναι και ο Donny ψυχασθενής, τουλάχιστον όχι με την έννοια που είναι η Martha. Αυτό που συμβαίνει σίγουρα, είναι ότι φέρει ψυχικά τραύματα αφού πριν λίγο καιρό, είχε πέσει συστηματικά θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από έναν παραγωγό που γνώρισε στο Fringe Festival στο Εδιμβούργο.
Όπως αποκαλύπτεται με λεπτομέρειες στο 4ο επεισόδιο της σειράς που μάλιστα ξεκινάει με trigger warning, o επιτυχημένος παραγωγός αφού τον βοήθησε να κάνει κάποια πρώτα βήματα για να βελτιώσει ο Donny το act του, άρχισε να τον καλεί σπίτι του. Εκεί, αφού του έδινε κοκτέιλ ναρκωτικών, συνειδητοποιούμε μέσα από θολές αναμνήσεις του Donny ότι έφτασε μέχρι και στον βιασμό του.
Ο Donny συνεχίζει να πηγαίνει στο σπίτι του για μεγάλο διάστημα μέχρι να εξαντλήσει τα όρια του, ενώ φαίνεται ότι μέχρι να συναντήσει την Martha, όχι απλά δεν βρήκε λύτρωση από αυτό αλλά δεν είχε επικοινωνήσει με κανέναν αυτή την εμπειρία: ούτε καν με τον εαυτό του, αντιλαμβανόμαστε, αφού η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της σειράς μας δίνει πρόσβαση στις σκέψεις του.
Στην πραγματική ζωή, η εμπειρία με τον παραγωγό που είναι επίσης αληθινό βίωμα του Richard Dann, έγινε και αυτή –με μεγάλη επιτυχία- θεατρικός μονόλογος από τον ίδιο και μάλιστα την περίοδο που συνέβαιναν τα όσα συνέβαιναν με την Martha. Αυτό είναι ένα γεγονός που παραβλέπεται στην σειρά όπου βλέπουμε τον Donny να παλεύει με έναν ομολογουμένως, όχι και τόσο αστείο stand up μονόλογο.
Η τέχνη αντιγράφει τη ζωή
Ο πρώτος χαρακτηρισμός που μου έρχεται για το έργο είναι ότι πρόκειται για μια σκληρή και θαρραλέα αυτοκριτική του δημιουργού του. Κι αυτό γιατί πράγματι προϋποθέτει περίσσιο θάρρος να αφηγηθείς μια τέτοια ιστορία, αποφεύγοντας την αυτοθυματοποίησή σου και αναζητώντας τα λάθη και τις ευθύνες σου. Λάθη τόσο ως προς την Martha, που ουκ ολίγες φορές εκμεταλλεύτηκε και δεν την άφησε να σταματήσει την εμμονή της μαζί του ακόμα κι όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, αλλά και ως προς τον ίδιο του τον εαυτό.
Είναι σχεδόν τρομακτικό να παρατηρεί κανείς τον Donny να μην μπορεί να απολαύσει όποια μορφή επιτυχίας ή ευτυχίας τον βρίσκει, να την αποφεύγει και να σπεύδει να επιστρέψει μανιωδώς στο τραύμα του, σαν να είναι το μόνο πράγμα που ξέρει να κάνει.
Η σειρά θίγει ακόμα πολλά θέματα πέρα από το stalking, και τα θίγει με ευθύτητα: την σεξουαλική κακοποίηση, τις σχέσεις εξουσίας και το τι είσαι διατεθειμένος να κάνεις για να πετύχεις, την αυτοεκτίμηση και κυρίως η έλλειψή της, τα γραφειοκρατικά αδιέξοδα μιας καταγγελίας στην αστυνομία καθώς και ζητήματα σεξουαλικότητας: τη δυσκολία να έρθεις κοντά με κάποιον μετά από μία κακοποιητική εμπειρία, το άγχος της αποδοχής από τους γονείς σου αλλά και θέματα τρανς ορατότητας αφού η Teri, που έκανε τον Donny να ξαναπιστέψει στον έρωτα, είναι μια τρανς γυναίκα.
Σε τεχνικό πλαίσιο, η αισθητική, η σκηνοθεσία και τα κοντινά πλάνα της σειράς δεν σου επιτρέπουν στιγμή να ξεχάσεις ότι βρίσκεσαι σ’ ένα ψυχολογικό θρίλερ ενώ τα cliff-hanger φινάλε των επεισοδίων δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια για να μην την τελειώσεις μονομιάς. Από άποψη ερμηνειών, ο Richard Gadd κάνει τρομερή δουλειά στο να παίζει για πολλοστή φορά τον εαυτό του, αλλά μεγαλύτερα εύσημα αξίζουν στη Jessica Gunning που, με την καθηλωτική ερμηνεία της ως Martha, καθιστά τρομερά δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ λογικής και παράνοιας.
Όλα τα παραπάνω σαφώς και προκαλούν μεγαλύτερο συναισθηματικό βάρος στον θεατή που έχει διαρκώς στον νου του ότι πρόκειται για μια αληθινή ιστορία με τον αληθινό πρωταγωνιστή της. Έτσι, μπορεί να βρει τον εαυτό του να βυθίζεται στα σκοτάδια του Donny και σε μια ιστορία η οποία είναι, εκτός από αριστοτεχνικά φτιαγμένη, τόσο πολύπλοκη και απρόβλεπτη όσο η ανθρώπινη φύση.
Όσο για τον ίδιο τον Gadd και για τη διαρκή επιστροφή του στα τραύματά του μέσα από τα θεατρικά και πλέον τη σειρά, την αντοχή του να παίζει επί χρόνια το “baby Reindeer” ( όπως και το “Monkey See Monkey Do”, την ιστορία με τον παραγωγό, τα προηγούμενα χρόνια) επί σκηνής και να εκτίθεται ξανά και ξανά στα έκπληκτα μάτια του κοινού από κάτω, όσο κι αν ο ίδιος ισχυρίζεται ότι αυτό είναι θεραπευτικό, δεν μπορώ να πω παρά μόνο αυτό: χαρά στο κουράγιο του.
