Δεν ξέρω αν η Viv Albertine είναι μια γυναίκα που δεν χρειάζεται συστάσεις (τουλάχιστον για το κοινό που δεν ακούει punk). Αυτό που ξέρω είναι ότι η Viv Albertine είναι μια γυναίκα που κάνει η ίδια τις συστάσεις της. Στην αυτοβιογραφία της, “Clothes Clothes Clothes Music Music Music Boys Boys Boys”, που κατατάχθηκε ως ένα από τα «Καλύτερα Βιβλία του 2014» από το The Guardian, περιγράφει διεξοδικά τη ζωή της πριν, μετά και κατά τη διάρκεια των “The Slits”, του εμβληματικού all–girl punk συγκροτήματος, στο οποίο υπήρξε κιθαρίστρια.
Η punk μουσική σκηνή εκείνη την εποχή είναι ευρέως γνωστή, ωστόσο σπάνια απεικονίζεται με τον τρόπο που την απεικονίζει η Viv Albertine: με αφοπλιστική ειλικρίνεια , χωρίς να παραλείπει καμία λεπτομέρεια για τις δυσκολίες του να είσαι γυναίκα σε έναν αποκλειστικά ανδροκρατούμενο κόσμο.
Ευχαριστούμε πολύ το agency της κυρίας Albertine, καθώς και στην ίδια, για την συνέντευξη που παραχώρησε αποκλειστικά στο Dream On–Line.
Οι Slits έχoυν πολλούς θαυμαστές, όχι μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο ή ακόμα και στην Ελλάδα αλλά σε όλο τον κόσμο. Ξεκινήσαμε τη συνέντευξη με μια ερώτηση για το ίδιο το συγκρότημα. Τι έκανε τις “The Slits” ομάδα και κατά πόσο σημαίνει κάτι για εκείνη το λεγόμενο “girl power”; «Οι Slits έμοιαζαν περισσότερο με μια συμμορία ή μια οικογένεια παρά με συγκρότημα. Πηγαίναμε παντού μαζί, μέναμε η μια στο σπίτι της άλλης, μαλώναμε όλη την ώρα. Συζητούσαμε κάθε μικρή λεπτομέρεια της μουσικής και της παρουσίασής μας, από τους ρυθμούς, τις λέξεις μέχρι τις μελωδίες, τους στίχους. Αυτό που θέλαμε να κάνουμε είναι να μην ακολουθήσουμε τα βήματα των ανδρών, των ανδρών σε συγκροτήματα που είχαν προηγηθεί.
Είχαμε μεγάλη συνείδηση ότι ήμασταν ένα από τα πρώτα γυναικεία συγκροτήματα και δεν θέλαμε να το κάνουμε το ίδιο με τους άνδρες, απλώς να αντιγράψουμε πώς έγραφαν τραγούδια, πώς στέκονταν στη σκηνή, πώς ντύνονταν πώς κρατούσαν και έπαιζαν τα όργανά τους . Μας πήρε πολύ χρόνο για να κάνουμε οτιδήποτε γιατί υπήρχε τόση συζήτηση για το να μην πέσουμε σε συνήθειες και να διατηρήσουμε την προσέγγισή μας φρέσκια και πρωτότυπη και δεν είχαμε πρότυπα. Όλα αυτά μας έκαναν μια μπάντα, μια πρωτότυπη μπάντα.
Το Girl power δεν ήταν μια φράση την εποχή των Slits, νομίζω ότι προέκυψε με τα Spice Girls στη δεκαετία του ’80. Για μένα η φράση είναι αρκετά εμπορική και τετριμμένη. Δεν μου ταιριάζει καθόλου. Δεν υπήρχε καμία ενέργεια ή ήθος πίσω από αυτό.»
Είναι ξεκάθαρο σε όποιον διαβάζει το βιβλίο της ότι η Viv Albertine δεν ωραιοποίησε την εποχή της και δεν δίστασε να αντιμετωπίσει τους κινδύνους του να είσαι γυναίκα στην πανκ σκηνή τότε. Αναφορικά με όσα την εξόργιζαν τότε και εξακολουθούν να την εξοργίζουν μας λέει : «Αυτό που με εξόργισε τότε ήταν οι άντρες που ήταν υπεύθυνοι στο επιχειρήσεις για τη μουσική. Ήταν συγκαταβατικοί και αλαζόνες και δεν μπορούσαν να μας καταλάβουν καθόλου. Ήταν τόσο βουτηγμένοι στην ανδρική ροκ μουσική που δεν μπορούσαν καν να ακούσουν τι μουσική δημιουργούσαμε ή οτιδήποτε σχετικό με την ποπ κουλτούρα. Ήταν ένας διαρκής αγώνας να κάνουμε συναυλίες, να φτιάχνουμε σωστά τον ήχο μας στις συναυλίες, να υπογράψουμε ένα δισκογραφικό συμβόλαιο, να βρούμε roadies. Ήταν κουραστικό και αν δεν είχαμε η μία την άλλη και δεν πιστεύαμε πραγματικά στη μουσική μας, δεν θα είχαμε κάνει δίσκο ή δεν θα είχαμε κάνει τίποτα. Θα είχαμε παραιτηθεί.
Εξακολουθεί να με οδηγεί ο θυμός, κάτι που δεν συνιστώ αν μπορείτε να βρείτε άλλη κινητήρια δύναμη. Ο θυμός μου πηγάζει από το ότι μου λένε όχι σε όλη μου τη ζωή και από όλα τα εμπόδια που συνάντησα στη ζωή μου, από το να είμαι ένα κορίτσι της εργατικής τάξης που μεγάλωσα σε πολύ περιορισμένους πατριαρχικούς καιρούς. Είμαι θυμωμένη για το νεαρό κορίτσι που ήμουν, με το οποίο πάντα μου μιλούσαν συγκαταβατικά, με περιόριζαν, με έλεγχαν. Τώρα εξακολουθώ να αισθάνομαι έναν θυμό για τον αντίκτυπο που είχαν αυτές οι συμπεριφορές σε εμένα και σε άλλα κορίτσια και γυναίκες που γεννήθηκαν εκείνη την εποχή. Και για όλες τις γυναίκες που γεννήθηκαν πριν από εκείνες τις εποχές!»
Ο τότε σύντροφός της και αργότερα ο κιθαρίστας των The Clash, Mick Jones, ήταν μαζί της όταν αγόρασε την πρώτη της κιθάρα. Όταν την ρωτήσαμε για το κατά πόσο την είχε εμπνεύσει μουσικά, η κ. Albertine προτίμησε να επικεντρωθεί σε γυναίκες καλλιτέχνιδες που την ενέπνευσαν: «Ο Mick Jones ήρθε μαζί μου στο κατάστημα κιθάρας και αγόρασα τη δική μου κιθάρα. Μια Rickenbacker. Παρακολούθησα τον Mick να εργάζεται πολύ σκληρά στο στήσιμο ενός συγκροτήματος (πριν από τους Clash) και έμαθα από αυτόν πώς να στήνω ένα συγκρότημα. Δεν έμαθα τίποτα μουσικά από αυτόν. Δεν εμπνεύστηκα μουσικά από μουσικούς, δεν είχα πρότυπα.
Η έμπνευσή μου ήταν γυναίκες όπως η Yoko Ono, η Vivienne Westwood, οι Γαλλίδες συγγραφείς όπως η Colette, η Anais Nin και η Georges Sand. Με ενέπνευσε οποιαδήποτε γυναίκα διάβασα, η οποία είχε κάνει κάτι δημιουργικό και επαναστατικό. Αλλά η Vivienne Westwood ήταν η πιο σημαντική έμπνευση για μένα, επειδή αυτό που έκανε είχε απήχηση σε μένα και επειδή ήταν η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνης που είχα γνωρίσει ποτέ.»
Στο “Clothes, Clothes, Clothes, Music, Music, Music, Boys, Boys, Boys” συναντά κανείς συχνά την φράση «punk ήθος». Την ρωτάμε τι σημαίνει για αυτήν σήμερα. «Τίποτα. Είναι παρελθόν. Ήμουν ο ίδιος άνθρωπος με τις ίδιες αξίες, πριν και μετά από εκείνες τις εποχές. Μια ώθηση προς την ειλικρίνεια και τη σαφήνεια, χωρίς μαλακίες και με έλλειψη τεχνικής αρτιότητας.»
Οι Slits χώρισαν για πρώτη φορά το 1982. Επανενώθηκαν το 2005 για 5 χρόνια, μέχρι που το 2010 η τραγουδίστρια του συγκροτήματος, Ari Up έφυγε από καρκίνο. Η Viv Albertine δεν εγκατέλειψε τη μουσική και τελικά άρχισε να γράφει τα δικά της πρωτότυπα τραγούδια και να κάνει συναυλίες. Για το πώς ένιωσε με το να ανέβει μόνη της στη σκηνή μας λέει: «Ήταν τρομακτικό να βγαίνω στη σκηνή μόνη μου. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί τον εαυτό μου ως τραγουδίστρια (δεν μπορώ να τραγουδήσω πραγματικά) και ποτέ δεν ήθελα να γίνω front person, αλλά έπρεπε να το κάνω γιατί είχα γράψει τραγούδια για τη ζωή μου ως πενηντάχρονη, που πίστευα ότι ήταν καλά και ριζοσπαστικά αφού δεν υπήρχε κανένας άλλος να θέσει αυτά τα ζητήματα. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι τα τραγούδια είναι καλά. Έπρεπε να σηκώσω ξανά την κιθάρα και να μάθω πώς να την παίζω ξανά. Χρειάστηκαν περίπου 18 μήνες για να φτάσουμε σε ένα στάνταρ επίπεδο. Ήμουν έκπληκτη που παρόλο που δεν είχα γράψει ένα τραγούδι για 25 χρόνια, ήξερα ακόμα πώς να το κάνω (το να είσαι ειλικρινής δεν φεύγει από τη μόδα). Δούλεψα με μερικούς πολύ ενδιαφέροντες, ανοιχτόμυαλους και υποστηρικτικούς μουσικούς και αυτό το έκανε μια καλή εμπειρία.
Σταμάτησα να παίζω κιθάρα το 2014 τη νύχτα που πέθανε η μητέρα μου και έκτοτε δεν έχω γυρίσει πίσω σε αυτό, ούτε μου έχει λείψει. Υπάρχει κάτι το παλιομοδίτικο στο να στέκεσαι σε μια σκηνή, να είσαι υπερυψωμένος πάνω από όλους σαν να είσαι κάτι ξεχωριστό, να ερμηνεύεις ένα τραγούδι και μετά να χειροκροτούν όλοι. Με κάνει να ανατριχιάζω. Όχι με την καλή έννοια»
Το πρώτο της βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία κυρίως λόγω του πρωτότυπου τρόπου γραφής της. Για το πώς μπορεί κανείς να βρει μέσα του τη φωνή του συγγραφέα και να την εμπιστευτεί: «Φοβήθηκα με ό,τι προσπάθησα να κάνω, καθώς δεν έχω εκπαιδευτεί σε κανέναν από τους κλάδους στους οποίους επέλεξα να εργαστώ. Όταν άρχισα να γράφω δεν ήξερα αν επρόκειτο να φτάσω στο τέλος. Δεν σκεφτόμουν να πετύχω την επιτυχία. Βρήκα τη φωνή μου μετά από περίπου έναν χρόνο γραφής και επέστρεψα και ξαναέγραψα αυτό που είχα ήδη γράψει. Μου παίρνει πολύ χρόνο για να γράψω ένα βιβλίο, καθώς δεν ακολουθώ ένα είδος ή ένα πρότυπο. Θεωρώ ότι τα βιβλία μου είναι κομμάτια δουλειάς και όχι βιβλία. Γνωρίζω πολύ καλά την έλλειψή μου σε κατάρτιση, γι’ αυτό συνεχίζω διαρκώς να ελέγχω οτιδήποτε έχω γράψει πριν το δώσω σε έναν εκδότη. Δεν κυκλοφορώ ποτέ μουσική ή γραπτά μου εκτός και αν πιστεύω ότι είναι καλά εκείνη τη στιγμή.»
Η εμβληματική Vivienne Westwood, ένας από τους ανθρώπους που καθόρισαν την punk κουλτούρα (μεταξύ άλλων έντυσε τους “Sex Pistols”, όταν ήταν manager τους ο τότε σύντροφός της Malcolm McLaren), πέθανε πέρυσι στα 81 της. Υπάρχει μια όμορφη ιστορία στο βιβλίο, με την Westwood να πουλάει στην Albertine ένα ζευγάρι κόκκινες μπότες. Αν και στην αρχή δεν πίστευε ότι θα της ταίριαζαν, αργότερα τις αγάπησε. Τη ρωτάμε αν έχει ακόμα τις μπότες και τι σημαίνει για εκείνη η σχεδιάστρια που καθόρισε μια ολόκληρη εποχή. «Έχω ακόμα τις κόκκινες μπότες. Ήταν πολύ μεγάλες για μένα όταν μου τα πούλησε η Vivienne, αλλά τώρα μου κάνουν! Δεν νομίζω ότι έχουν βγει ποτέ από τη μόδα. Αυτό είναι κάτι στο οποίο στοχεύω πάντα, δουλειά που δεν έχει ημερομηνία λήξης. Νομίζω ότι αν είσαι σε επαφή με τον εαυτό σου και τα συναισθήματά σου και είσαι γενναίος και ειλικρινής, αυτό που θα δημιουργήσεις δεν θα έχει ημερομηνία λήξης.
Όπως είπα και πριν, η Vivienne Westwood ήταν η μεγαλύτερη καλλιτεχνική επιρροή της ζωής μου. Ήταν τολμηρή, αντισυμβατική, είχε αυτοπεποίθηση , ήταν πολύ έξυπνη και καινοτόμα. Αυτή μας έδειξε το δρόμο. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο σπάνια ήταν εκείνη την εποχή. Και δεν χαμογέλασε συγκαταβατικά στους άντρες. Ήταν εξαιρετική.»
Της λέμε ότι το βιβλίο της αποκαλύπτει ότι είναι μια γυναίκα που είναι περήφανη για τις επιτυχίες της αλλά και για τις αποτυχίες της. Σχολιάζει: «Θα το έθετα αντίστροφα, είμαι περήφανη τόσο για τις αποτυχίες μου όσο και για τις επιτυχίες μου. Οι επιτυχίες μου ήταν λίγες και όχι οικονομικές. Οι αποτυχίες μου ήταν πολλές και πολύ οικονομικές (με την κακή έννοια). Χαίρομαι που σήμερα η αποτυχία θεωρείται ως ένα εργαλείο μάθησης. Και για μένα ήταν, αλλά δεν μιλούσαν τότε για αυτό. Έπρεπε να κρύψεις την αποτυχία. Ακριβώς όπως υποτίθεται ότι θα κρύβαμε την δυστυχία ,την κακή υγεία, τους κακούς γάμους, τα προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οικονομικά προβλήματα. Ηλίθιοι καιροί.»
Στο δεύτερο μισό του βιβλίου αποκαλύπτει ότι διαγνώστηκε με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, έξι εβδομάδες μετά τη γέννηση της κόρης της. Για τη μάχη της με την ασθένεια μας λέει: «Νομίζω ότι είναι διαφορετικό για τον καθένα. Μερικοί άνθρωποι βγαίνουν από αυτό σπεύδοντας να πάνε και να ζήσουν τη ζωή τους, ενώ εμένα με άφησε νευρική για την υγεία μου και επιφυλακτική. Δεν πρόκειται να υποκριθώ το αντίθετο. Το να έχω καρκίνο και να επιβιώσω από αυτόν με έκανε πιο συμπονετική και ικανή να μιλήσω σε άλλους που είναι άρρωστοι χωρίς φόβο να πω το λάθος πράγμα (αν και μερικές φορές λέω το λάθος πράγμα, που βέβαια είναι καλύτερο από το να αγνοώ τους ανθρώπους που είναι άρρωστοι) ή να μιλήσω για τον φόβο της ασθένειας.»
Το άλλο βιβλίο της, που κυκλοφόρησε το 2018, έχει τον τίτλο «To Throw Away Unopened»: μια οδηγία που της έδωσε η μητέρα της πριν πεθάνει, σχετικά με κάποια ημερολόγια που κρατούσε. Για το πένθος της και για το αν η γραφή την έχει βοηθήσει: «Δεν έχω ξεπεράσει το θάνατο της μητέρας μου. Ήμουν πολύ κοντά της, το καταλαβαίνω τώρα. Ένας από τους λόγους που ήμουν τόσο κοντά της είναι ότι την συμπαθούσα περισσότερο από οποιονδήποτε ήξερα (εκτός από την κόρη μου, αλλά δεν γεννήθηκε μέχρι τα 43 μου). Κανείς δεν σκεφτόταν όπως η μητέρα μου .Είχε έναν αυθεντικό τρόπο σκέψης και ήταν μανιακή αναγνώστρια, χωρίς να είναι μορφωμένη μετά τα 16 ή 17 της. Έδωσε εξετάσεις αργότερα στη ζωή της. Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος που με τράβηξε τόσο πολύ η Vivienne Westwood, είχε και αυτή αυθεντικό τρόπο σκέψης.
Πενθώ τη μητέρα μου εδώ και δέκα χρόνια, από τότε που πέθανε. Το να την χάσω, μου έδιωξε τη σπίθα. Δεν νομίζω ότι η σπίθα θα επιστρέψει ποτέ, οπότε πρέπει να πορευθώ στη ζωή χωρίς αυτή τη σπίθα, έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα. Είμαι επίσης πιο σκεπτική και όχι τόσο ανοιχτόμυαλη. Είναι πράγματα στα οποία μπορώ να δουλέψω. Το γράψιμο όμως δεν με βοήθησε.»
Αναρωτηθήκαμε επίσης αν μπορούμε να ελπίζουμε σε περισσότερα βιβλία από αυτήν στο μέλλον. «Ναι, μερικά ακόμη βιβλία είναι καθ’ οδόν. Το ένα αφορά όλα τα εικαστικά έργα που έχω κάνει στη ζωή μου από τα 16 μου. Μπορείτε να δείτε το ίδιο μυαλό να τρέχει μέσα από το έργο που προσπαθούσα να κάνω στη σχολή καλών τεχνών (την οποίο άφησα, πριν τελειώσω), που σχημάτισε τους Flowers of Romance (μπάντα στην οποία συμμετείχε με τον Sid Vicious των Sex Pistols) και τις The Slits και έγραψε αργότερα τα βιβλία. Μπορείτε να δείτε τον ταραχοποιό μέσα μου να προσπαθεί να βρει διέξοδο. Το έργο δεν είναι εκλεπτυσμένο ή πλήρως υλοποιημένο, αλλά νομίζω ότι είναι ενδιαφέρον να βλέπεις ένα μυαλό να ψάχνει για μια ιδέα μέσα από εικόνες.
Επειδή το έργο ήταν σοκαριστικό ή «γυναικείο» ή εκτός εποχής δεν αναπτύχθηκε ποτέ πραγματικά. Οι δάσκαλοι στην καλών τεχνών, όπως και οι επικεφαλείς στη μουσική βιομηχανία, δεν το κατάλαβαν, δεν τους άρεσε, δεν ήθελαν να μάθουν. Αλλά οι ιδέες είναι ακόμα εκεί, δεν είναι ανεπτυγμένη δουλειά, αλλά ψάχνω για κάτι που συνήθως καταφέρνω να συνειδητοποιήσω αργότερα, μέσα από τη μουσική και το γράψιμο. Εξακολουθώ να σκέφτομαι περισσότερο με εικόνες παρά με μουσική και λόγια.»
Ολοκληρώσαμε τη συζήτηση ρωτώντας αν μπορούμε να συναντήσουμε την έννοια του πανκ, στους ανθρώπους στις μέρες μας. «Δεν ήταν πολλοί εκείνοι που επέλεξαν να είναι οι λεγόμενοι «πανκς» εκείνη την εποχή. Υπήρχε μόνο μια μικρή ομάδα στη δεκαετία του 1970. Δεν είναι το ίδιο να λες ότι είσαι πανκ ή ότι έχεις πανκ πνεύμα τώρα, εκτός πλαισίου, όταν οι καιροί είναι τόσο διαφορετικοί. Το να είσαι «πανκ» στη δεκαετία του 1970 ήταν σαν να είσαι ένας αηδιαστικός γλοιώδης μισητός εξωγήινος που εισέβαλε στη δεκαετία του 1940.
Το πανκ έχει ρομαντικοποιηθεί και παρεξηγηθεί. Κανείς δεν σε ήθελε. Η κοινωνία ήθελε να σε σκοτώσει, να σε εξαφανίσει. Δεν ήσουν ευπρόσδεκτος πουθενά. Δεν ήταν εύκολη ή ελκυστική επιλογή για έναν νέο. Ειδικά για μια γυναίκα. Σίγουρα δεν ήταν μια ασφαλής επιλογή και οι περισσότεροι (όχι όλοι) άνθρωποι θα προτιμούσαν ακόμα την ασφαλή επιλογή. Και δεν τους κατηγορώ. Αν ήμουν κάποια που θα μπορούσε να ενταχθεί στην κοινωνία, θα είχα επιλέξει κι εγώ την ασφαλή επιλογή. Θα ήθελα η κόρη μου να κάνει την ασφαλή επιλογή. Υπάρχουν παραλληλισμοί τώρα, αλλά βρισκόμαστε σε τελείως διαφορετικές εποχές.
Σας λέω αυτό που λέω στους νεότερους φίλους μου: δεν έχετε ιδέα πώς ήταν και πόσο διαφορετική είμαι από σας. Πόσο διαφορετική έπρεπε να είσαι, να είσαι μια γυναίκα που γεννήθηκε εκείνες τις εποχές και να ζήσεις τη ζωή που έχω κάνει. Γι’ αυτό σχεδόν κανείς δεν το έκανε τότε και σχεδόν κανείς δεν είναι «πανκ» τώρα. Over and out.»
Συνέντευξη: Αφροδίτη Κεραμέως & Άννα Μπαλή
