Mε ενδιαφέρον αλλά και αρκετή…ανησυχία παρακολουθούμε όλοι εμείς οι ποδοσφαιρόφιλοι τα όσα εκτυλίσσονται στο φετινό μεταγραφικό παζάρι. Κύριος πρωταγωνιστής αυτού, μέχρι στιγμής, δεν αναδεικνύεται κάποιος εκ των μεγάλων ευρωπαϊκών συλλόγων (αν είχαμε να επιλέξουμε μεταξύ αυτών θα λέγαμε την Ρεάλ Μαδρίτης), αλλά το άσημο πρωτάθλημα της Σαουδικής Αραβίας που τείνει ολοένα και περισσότερο να εδραιωθεί στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό στερέωμα, προκαλώντας ανησυχία στον δυτικό κόσμο.
Ο Ρονάλντο, ο Μπενζεμά και οι… υπόιλοιποι
Ο τελευταίος να κλείσει την πόρτα. Οι Σαουδάραβες σήκωσαν μανίκια, «έβαλαν το χέρι στην τσέπη» και φέρνουν στα λιμάνια τους παίκτες από τα κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Ήταν οι τελευταίες μέρες του 2022 όταν ο -απογοητευμένος από την κατάσταση στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ- Κριστιάνο Ρονάλντο ανακοινωνόταν από την άγνωστη σε πολλούς μέχρι εκείνο το σημείο, Αλ Νασρ για ένα συμβόλαιο πάνω από 200 εκατομμύρια (!) τον χρόνο.
Μία κίνηση που δυσαρέστησε τους θαυμαστές του Πορτογάλου σούπερσταρ μιας και δεν θα μπορούσαν πλέον να τον απολαύσουν στο κορυφαίο διασυλλογικό επίπεδο. Είναι μία κίνηση από αυτές που αποδεικνύουν ότι οι Άραβες κινούνται προς μία σωστή κατεύθυνση για την εδραίωση τους στο παγκόσμιο ποδοσφαιρικό στερέωμα, αλλά και να καταστήσουν το εγχώριο πρωτάθλημα τους ως ένα από τα κορυφαία.
Το πείραμα με τη μεταγραφή Ρονάλντο φυσικά πέτυχε. Η παρουσία του Πορτογάλου στη Σαουδική Αραβία αλλά και τα αμέτρητα πετροδόλαρα έχουν φέρει στον Περσικό Κόλπο πληθώρα ονομάτων. Καρίμ Μπενζεμά, Ν’γκολό Καντέ, Έντουαρντ Μεντί, Καλιντού Κουλιμπαλί, Ρομπέρτο Φιρμίνο, Ρούμπεν Νέβες και Μιλίνκονιτς Σάβιτς αποτελούν μερικά από τα μεγάλα ονόματα που θα φορούν από τη νέα χρονιά τη φανέλα των τεσσάρων μεγαλύτερων ομάδων του Saudi Pro League (οι οποίες, να σημειωθεί, ότι χρηματοδοτούνται από κοινού από το Κρατικό Επενδυτικό Ταμείο της Σαουδικής Αραβίας).
Τελευταίος στη λίστα – που φαίνεται πως δεν τελειώνει – φέρεται να είναι ο Τζόρνταν Χέντερσον (Τουλάχιστον την ώρα που γράφεται το κείμενο), ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, θα αγωνίζεται στην Αλ-Ετιφάκ υπό τις οδηγίες ενός παλιού του γνώριμου, του Στίβεν Τζέραρντ.
The Saudi Pro League really is starting to take over…🤯🇸🇦 pic.twitter.com/Ptd9gsxSsY
— OneFootball (@OneFootball) July 13, 2023
Πόσο κοστίζουν τα όνειρα ρε Ρούμπεν;
Παρακολουθώντας με ενδιαφέρον τα ονόματα που έχουν φτάσει στη Σαουδική Αραβία δεν ξεχωρίζω τόσο τις περιπτώσεις του Κριστιάνο Ρονάλντο, του Μπενζεμά ή του Καντέ. Καλώς ή κακώς και οι τρεις τους αποτελούν παραδείγματα ποδοσφαιριστών αρκετά χορτασμένων από παιχνίδια και τίτλους στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο μιας και έχουν κατακτήσει τα πάντα τόσο σε επίπεδο συλλόγων, όσο και σε επίπεδο εθνικών ομάδων.
Εκεί που στέκομαι και μου προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση είναι η περίπτωση του Ρούμπεν Νέβες. Ο 26χρονος Πορτογάλος, αρχηγός της Wolves και βασικό γρανάζι της αγγλικής ομάδας τα τελευταία 6 χρόνια υπέγραψε στην Αλ Χιλάλ έναντι 55 εκατομμυρίων ευρώ (όπως γράφτηκε) και με απολαβές που θα φτάνουν τις 300 χιλιάδες ευρώ ανά εβδομάδα.
Ο Νέβες μετακόμισε στο Molineux το 2017, όταν η ομάδα της Wolves βρισκόταν ακόμη στην Championship. Με τον Νέβες στην ομάδα, η Wolves ανέβηκε στην Premier League και μάλιστα στην πρώτη της σεζόν τερμάτισε στην 7η θέση κερδίζοντας ένα ευρωπαϊκό εισιτήριο για το Europa League, φτάνοντας μέχρι και τα προημιτελικά της διοργάνωσης.
Όνειρο του Νέβες από παιδί, όπως γράφτηκε, ήταν να αγωνιστεί στη Μπαρτσελόνα και να παίξει στο Champions League. Και ήταν πολύ κοντά στο να καταφέρει και τα δύο έχοντας συμφωνήσει σε προσωπικούς όρους με την ομάδα της Καταλονίας. Ωστόσο, η μεταγραφή δεν ολοκληρώθηκε, λόγω της οικονομικής κατάστασης που επικρατεί τη συγκεκριμένη περίοδο στη Μπαρτσελόνα.
Έτσι ο Νέβες, στα 26 του χρόνια, και πάνω στο άνθος της καριέρας του ως ποδοσφαιριστής αποφάσισε να κάνει στην άκρη αυτό το όνειρο και να πάει σε ένα πρωτάθλημα κατώτερης δυναμικής και προβολής (τουλάχιστον για την ώρα) επηρεαζόμενος και από την παρουσία του Κριστιάνο Ρονάλντο (συμπατριώτης και συμπαίκτης του στην εθνική ομάδα της Πορτογαλίας). Αύξησε βέβαια τις προσωπικές του απολαβές και απέφερε στην πρώην ομάδα του ένα διόλου αμελητέο ποσό. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι οι ομάδες είναι οργανισμοί και επιχειρήσεις.
Το φαινόμενο «Sportswashing»
Το ενδιαφέρον των Αράβων για επενδύσεις στον χώρο του ποδοσφαίρου, της Φόρμουλα 1 και το γκολφ, αλλά και οι βλέψεις τους για επέκταση στον μαγικό κόσμο του NBA και του NFL μόνο τυχαίο δεν είναι και αναμφίβολα δεν πηγάζει από την αγάπη τους για τον αθλητισμό.
Εν αντιθέσει, πρόκειται για μία προσπάθεια αποποίησης των ευθυνών, αποπροσανατολισμό του κοινού και τελικώς «ξεπλύματος» της κακής εικόνας που έχει η χώρα όσον αφορά την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι που διογκώθηκε με τη διεξαγωγή του Μουντιάλ στο Κατάρ τον περασμένο χειμώνα.
Γίνεται λόγος φυσικά για το «sportswashing», το φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο ένα άτομο, μία κυβέρνηση, μία εταιρεία χρησιμοποιεί αθλητικά γεγονότα με σκοπό να βελτιώσει τη δημόσια εικόνα του/της, ενώ παράλληλα διακυβεύονται σκάνδαλα και υποθέσεις διαφθοράς. Το φαινόμενο σαφώς δεν είναι κάτι που προέκυψε τώρα με την εξάπλωση των Αράβων στο παγκόσμιο αθλητικό στερέωμα, αλλά αρκετοί γράφουν για την «χρυσή εποχή του».
Η εξαγορά ομάδων όπως η Μάντσεστερ Σίτι, η Παρί Σεν Ζερμέν και πιο πρόσφατα η Νιουκάστλ, αλλά και η διεξαγωγή του Μουντιάλ στο Κατάρ, ένα κράτος το οποίο κατηγορείται για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με τη θέση της γυναίκας, των ατόμων της LGBTQ+ κοινότητας αλλά και για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των μεταναστών. Συνθήκες, οι οποίες οδήγησαν και στον θάνατο χιλιάδων κατά τις προετοιμασίες του Μουντιάλ, προκαλώντας πληθώρα αντιδράσεων στον δυτικό κόσμο και σχηματίζοντας μία άκρως αρνητική εικόνα για την κουλτούρα και τις πρακτικές που υιοθετούν οι χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου, τις επιτυχίες και το βελτιωμένο ποδοσφαιρικό προϊόν που παρουσιάστηκε οι αντιδράσεις κόπασαν δείχνοντας ότι η συγκεκριμένη στρατηγική, δυστυχώς, αποδίδει. Και αυτό είναι μόνο η αρχή, καθώς το Κατάρ ετοιμάζεται να φιλοξενήσει το Ασιατικό Κύπελλο του 2023, ενώ η Σαουδική Αραβία είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα διοργανώσει εκείνο του 2027.
Παράλληλα, όσον αφορά τους Πανασιατικούς αγώνες, η Ντόχα θα φιλοξενήσει εκείνους του 2030, ενώ το Ριάντ εκείνους του 2034. Μην ξεχνάμε την υποψηφιότητα της Αιγύπτου με τη Σαουδική Αραβία για το Μουντιάλ του 2030, αλλά και τους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες του 2029 που όπως όλα δείχνουν θα πραγματοποιηθούν στο σαουδαραβικό βασίλειο και συγκεκριμένα στην -υπό κατασκευή από το μηδέν και με κόστος 500 εκ. δολάρια– πόλη Νεόμ στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν μία ενιαία στρατηγική που αποσκοπεί στο SAUDI VISION 2030 (Το σαουδαραβικό όραμα), μία προσπάθεια απεξάρτησης των Αράβων από το πετρέλαιο, τη διαφοροποίηση του οικονομικού μοντέλου και την ανάπτυξη δημόσιων τομέων όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η αναψυχή και ο τουρισμός της περιοχής.
Αξίζει να τονιστεί ότι σε αυτό το σχέδιο συμβάλλουν τόσο ο Κριστιάνο Ρονάλντο με την μετακόμισή του στη Σαουδική Αραβία, αλλά και ο Λιονέλ Μέσι ο οποίος από τον Μάιο του 2022 είναι πρέσβης του «τουρισμού, της κληρονομιάς και της κουλτούρας» της Σαουδικής Αραβίας έναντι φυσικά ενός καθόλου αμελητέου ποσού (ευχαριστώ HUMBA!).
Μπορεί να υπάρξει ποδοσφαιρική εξέλιξη στη Σαουδική Αραβία;
Όσο κι αν διαφωνούμε με τις πρακτικές, αλλά και τον τρόπο που προσπαθούν οι Άραβες να «ξεπλύνουν» τη φήμη τους, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι υπάρχει προοπτική να υπάρξει ποδοσφαιρική ανάπτυξη στον Περσικό Κόλπο. Βέβαια, η προσέλκυση μεγάλων ονομάτων από την Ευρώπη από μόνη της δεν είναι αρκετή. Αν ενδιαφερθούν πραγματικά οι Άραβες να εξελίξουν το ποδοσφαιρικό τους προϊόν (εξάλλου έχουν και άλλους λόγους εκτός του αθλήματος για να το διατηρήσουν και να το αναβαθμίζουν) οφείλουν να επενδύσουν στην κατασκευή αθλητικών υποδομών και εγκαταστάσεων, αλλά και ακαδημιών με εξειδικευμένο προσωπικό πάνω στην ανάπτυξη και εξέλιξη νεαρών ποδοσφαιριστών από τη χώρα.
Θα αναβαθμίσουν έτσι το επίπεδο του πρωταθλήματος τους -άλλωστε έχουν στόχο να καθιερωθεί ως ένα από τα κορυφαία σε λίγα χρόνια- αλλά και να δώσουν σε παιδιά της χώρας τους τη δυνατότητα να αγωνιστούν δίπλα σε αγαπημένους τους ποδοσφαιριστές αποκτώντας διεθνή φήμη.
Saudi Arabia beat Argentina. @adidasfootball | #FIFAWorldCup
— FIFA World Cup (@FIFAWorldCup) November 22, 2022
Κακά τα ψέματα, όσο κι αν θέλουμε να κρυφτούμε πίσω από το δάχτυλο μας, το ποδόσφαιρο αποτελεί μία μεγάλη επιχείρηση και έχει απομακρυνθεί προ πολλού από τον ρομαντισμό και την αγνή αγάπη για το άθλημα. Οι ποδοσφαιριστές είναι επαγγελματίες και βάζουν τις περισσότερες φορές την καλύτερη προσφορά πάνω από τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους. Δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε, αλλά ούτε μπορούμε να πούμε ότι μας αρέσει.
Σε κάθε περίπτωση, η μετακόμιση ενός ποδοσφαιριστή σε ένα κράτος που χρησιμοποιεί τον αθλητισμό για να καλύπτει σκάνδαλα και υποθέσεις διαφθοράς που πραγματεύονται καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί παρά να τον καθιστά συνένοχο, ώστε αυτές οι πρακτικές να εξακολουθούν να εφαρμόζονται.
Για να μην παρεξηγηθώ, η Σαουδική Αραβία δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα περίπτωσης «sportswashing» καθώς κατά καιρούς και άλλες χώρες έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχες κατηγορίες. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα προς τα που βαδίζει το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και πόσο ψηλά θα φτάσει εν τέλει το εγχείρημα που λέγεται «Saudi Pro League». Αυτό που οφείλουμε εμείς σαν παρατηρητές, οπαδοί και φίλαθλοι του αθλήματος είναι να προσεγγίζουμε τέτοια ζητήματα κριτικά έχοντας πάντα ως γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα κοινωνικά ζητήματα που προκύπτουν.
