Αν δεν ξέρετε τί είναι η τεχνητή νοημοσύνη και γιατί πρέπει να σας απασχολεί το θέμα, σας προτρέπω να μάθετε μέσα στα επόμενα πέντε λεπτά. Βέβαια, τίποτα δεν εξασφαλίζει ότι ο ορισμός που θα διαβάσετε θα είναι ο ίδιος μέσα στα επόμενα 10 λεπτά. Στον σημερινό κόσμο της πληροφορίας, οι εξελίξεις τρέχουν, μαζί τους οι μηχανές και τα λογισμικά. Οι άνθρωποι, απλώς, προσπαθούν να συμβαδίσουν.
Ας δούμε λοιπόν γιατί υπάρχει τόση μεγάλη αντιπαράθεση στον κόσμο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Γιατί οι New York Times γίνονται η πρώτη μεγάλη εφημερίδα που μηνύει μία εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης; Γιατί κυκλοφορεί η φήμη ότι το 2024 θα είναι η χρονιά αγωγών κατά της τεχνητής νοημοσύνης; Όλα αυτά μάλλον θα εξηγούν και την κίνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ψήφιση του AI ACT.
Εισαγωγικά για τη Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ)
Απίστευτο και όμως αληθινό το να πιστέψει κανείς ότι οι ιδέες γύρω από αυτό που αποκαλούμε σήμερα ΤΝ, αρχίζουν το 1936 από τον Alan Turin. Το 1950 δημοσιεύει τη μελέτη του «Υπολογιστικά μηχανήματα και νοημοσύνη», στην οποία αναλύεται η ικανότητα μίας μηχανής να εμφανίζει ανθρώπινες δυνατότητες, όπως η συλλογιστική, η μάθηση και η δημιουργικότητα. Η ιδέα αυτή γοήτευσε τους επιστήμονες στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, μέχρι που οι έρευνες γύρω από τη δημιουργία ενός τέτοιου «θαυμαστού καινούριου κόσμου», έδειξαν ότι δεν ήταν εφικτό με τα τότε δεδομένα.
Στις αρχές του 2000, λοιπόν, άρχισε να αναπτύσσεται ένα νέο κύμα ερευνών. Τώρα, η ΤΝ προκύπτει από τον συνδυασμό δύο στοιχείων: από αλγόριθμους που επιτρέπουν στις μηχανές να μάθουν και από τη μεγάλη ποσότητα δεδομένων που παράγονται στον υπαρκτό πλέον ψηφιακό κόσμο, από εμάς, τους ανθρώπους. Ουσιαστικά, οι επιστήμονες εμπνέονται από τους νευρώνες του ανθρωπίνου εγκεφάλου και με βάση τη θεωρία της μηχανικής μάθησης (machine learning), δημιουργούν λογισμικά που να προσομοιάζουν στον τρόπο λειτουργίας του ανθρωπίνου εγκεφάλου. Για να εκπαιδευτεί όμως μία τέτοια μηχανή, χρειάζεται δεδομένα. Και που υπάρχουν αναρίθμητα πλέον δεδομένα; Στο διαδίκτυο!
Λέγοντας αυτά, μία υποτυπώδη οριοθέτηση της TN, στην πιο πρόσφατη μορφή της, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα ήταν ότι πρόκειται για μία μηχανή ικανή να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ΤΝ από τη καθημερινότητά μας αποτελούν οι έξυπνες μεταφράσεις, τα έξυπνα σπίτια, οι προσωπικοί ψηφιακοί βοηθοί.
Η ανάπτυξη αυτού του τομέα παρατηρείται τον αιώνα που διανύουμε και ιδιαίτερα μετά την τάση των μεγάλων παικτών της παγκόσμιας σκακιέρας, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα να επενδύουν σε ΤΝ. Έπειτα, ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που από το 2018 είχε αρχίσει να εκπονεί σχέδιο για τον προσανατολισμό της Ευρώπης σε σχέση με αυτό τον τομέα. Έτσι, σε αυτό το κλίμα ψηφίστηκε ο Κανονισμός AI Act τον Μάρτιο του 2024, εισάγοντας μια βαθμιαία ρύθμιση της ΤΝ νοημοσύνης κατηγοριοποιώντας τα σχετικά συστήματα βάσει του κινδύνου που ενέχουν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρέθηκε μπροστά από τις εξελίξεις όπως είχε συμβεί με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων το 2016, ο οποίος, επίσης, είχε αποτελέσει παγκόσμια πρωτοπορία.
advancedsciencenews.com
Εταιρίες Τεχνητής Νοημοσύνης του σήμερα
Η ΤΝ τον 21ο αιώνα αναπτύσσεται μέσα από τις μεγάλες εταιρίες λογισμικού. Πρόκειται για τις Google, Meta και Microsoft, ενώ κάποιες μικρότερες ακολουθούν όπως η Midjourney και η Stability AI. Ένα από τα διασημότερα εργαλεία ΤΝ το οποίο θέλουμε να πιστεύουμε ότι έχει φτάσει στα αυτιά σας φέρει το όνομα Chat GPT. Πρόκειται για το εργαλείο της Open AI που είναι ένα αμερικανικό ερευνητικό εργαστήριο τεχνητής νοημοσύνης. Και για να σας συνδυάσουμε τις πληροφορίες, ποιος είναι ο κύριος επενδυτής στην Open AI; Η Microsoft.
Θα εστιάσουμε κυρίως στην προαναφερθείσα εταιρεία καθώς με το όχι και τόσο νέο της εργαλείο έχει φέρει τα πάνω κάτω στη δημοσιογραφική και όχι μόνο κοινότητα.
Chat GPT
Για να καταλάβουμε γιατί έχει δημιουργήσει τόσα μεγάλα προβλήματα ήδη, χρειάζεται πρώτα να κατανοήσουμε τί ακριβώς είναι. Πρόκειται για ένα από τα καινοτόμα εργαλεία ΤΝ, το οποίο παράγει κείμενο δίνοντας την εντύπωση ότι αυτό έχει παραχθεί από ανθρώπινο παράγοντα. Ουσιαστικά, το ChatT GPT ανήκει στη κατηγορία Chat Box AI και λειτουργεί όπως τα παλιά ΙRC Chat rooms τα οποία ήταν – αν θυμάται κανείς- ένα πρώιμο σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ χρηστών. Συγκεκριμένα, λειτουργεί βάσει ενός μεγάλου αριθμού όγκου δεδομένων και τεχνικών για να κάνει προβλέψεις και με βάση αυτό τον συνδυασμό απαντά σε σένα που του θέτεις την ερώτηση. Yπάρχει η δωρεάν έκδοση αλλά και η επί πληρωμή, το Chat GBT Plus που προσφέρει περισσότερες δυνατότητες, πρόσβαση σε πιο επίκαιρα δεδομένα και αυξημένα όρια χρήσης API για τους Developers.
Υπόθεση των New York Times και τι ζητήματα εγείρει
Πάμε λίγο πίσω στα τέλη του Δεκεμβρίου του 2023, όπου η εφημερίδα New York Times μηνύει την Open AI και τη Microsoft για παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Στο δικόγραφό της εγείρει τέσσερα ζητήματα: Πρώτον, κατηγορούν το Chat GPT ότι στην προσπάθειά του να αναπτύξει υψηλού επιπέδου λόγο, χρησιμοποίησε εκατομμύρια αντίγραφα έργων που υπόκεινται στην πνευματική ιδιοκτησία της εφημερίδας. Αυτό φυσικά χωρίς την άδεια της. Η open AI, αυτό, το ερμηνεύει ως δίκαιη χρήση (fair use) κατά το Αμερικανικό Δίκαιο.
Δεύτερον, παρατηρείται μία «παλινδρόμηση» στην πληροφορία που προσφέρει, δηλαδή το chat box αναπαράγει ολόκληρα αποσπάσματα κειμένων της εφημερίδας, χωρίς να αναφέρει πουθενά το όνομά της. Ένα πρόβλημα που ανακύπτει συνεχώς με αυτές τις τεχνολογίες.
Τρίτον και πιο περίπλοκο, οι NYT διαμαρτύρονται για το νέο εργαλείο πλοήγησης της Microsoft, το Bing CoPilot, που συνδυάζει τη λειτουργία μιας συνηθισμένης μηχανής αναζήτησης, όπως η Google με τη ΤΝ του Chat GPT. Σε τελική ανάλυση, αυτό σημαίνει ότι η νέα αυτή μορφή του Chat GPT, μπορεί να παραθέτει κείμενα των NYT που άλλοτε προστατεύονταν από paywall, και δεν θα εμφανίζονταν σε μία κλασσική μηχανή αναζήτησης.
Τέταρτον, είναι οι «παραισθήσεις» (hallucinations) του Chat box, δηλαδή κάποτε δημιουργεί άρθρα τα οποία όμως δεν γράφτηκαν ποτέ από την εφημερίδα.
Πώς αντέδρασε η Open AI; Η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι οι NYT δημιούργησαν μόνοι τους τα ανώμαλα αυτά αποτελέσματα μετά από δεκάδες χιλιάδες προσπάθειες χρήσης στο CHAT GPT 4, δηλαδή ότι έπεσε θύμα χάκινγκ χωρίς να διευκρινίζει ποιος ακριβώς το έκανε. Κατηγορεί τους NYT επίσης, ότι δεν μοιράστηκαν μαζί της αυτά τα ευρήματα αναμάσησης πληροφοριών, προκειμένου να τα διορθώσει και ότι τα δεδομένα που επικαλείται είναι άνω των τριών ετών και δεν φέρει ευθύνη αφού δεν είχε ένοχη πρόθεση και δεν γνώριζε ότι το υλικό που φέρεται να παραβίασε ήταν των NYT.
Τι συμβαίνει γενικότερα με τις αγωγές;
Αγωγές έχουν ασκηθεί κατά της GitHub, Microsoft, Stability AI, Midjourney, DeviantArt, Google, και Meta. Βέβαια, άλλοτε τα δικόγραφα έχουν έναν από αυτούς τους φορείς ή περισσότερους μαζί ως εναγόμενους. Τις αγωγές τις καταθέτουν κυρίως συγγραφείς όπως η Ένωση Συγγραφέων- Authors Guild στην Αμερική ή φορείς που παραβιάζονται τα πνευματικά τους δικαιώματα.
Το κύριο επιχείρημα των εταιριών μεγάλου λογισμικού για να αποκρούσουν τις αγωγές, είναι ότι για τη λειτουργία των Chat Box χρησιμοποιείται η λεγόμενη Γενετική ΤΝ- Generative AI. Πρόκειται για επιστήμη Μαύρου Κουτιού (Black box), δηλαδή ούτε καν οι προγραμματιστές δεν κατανοούν τα ακριβή βήματα που ακολουθεί η μηχανή για να εξάγει την πληροφορία. Κάνεις την ερώτηση σου και από κει και πέρα είναι απλά μαγεία! Γι’ αυτό ακριβώς οι εμπνευστές τους, νίπτουν τας χείρας τους.
Οι ερωτήσεις που τίθενται γύρω από την ΤΝ με αυτές τις αγωγές αφορούν το κατά πόσο η εκμάθηση ενός μοντέλου πάνω σε δεδομένα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα απαιτεί άδεια όπως και το πώς εφαρμόζονται οι άδειες ανοιχτού κώδικα στην εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης και στη διανομή των αποτελεσμάτων που προκύπτουν.
Επίσης, η αναπαραγωγή ενός κειμένου από το Chat GPT στο ύφος κάποιου άλλου δημιουργού, παραβιάζει τα πνευματικά του δικαιώματα; Γενικότερα, παραβιάζει η δημιουργική ΤΝ τους περιορισμούς σχετικά με την αφαίρεση, αλλοίωση ή παραποίηση των πληροφοριών διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων;
Τελικές σκέψεις
Βάση κάθε νομικού συστήματος αποτελεί η αντίληψη ότι για να υπάρχει ευθύνη για πράξη που κάποιος τελεί και η οποία αντιβαίνει στους εκάστοτε κανόνες είναι η ύπαρξη υπαιτιότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι υπαίτια αποκαλείται και η αμελή συμπεριφορά. Τί συμβαίνει, λοιπόν, όταν οι άνθρωποι δημιουργούν αντίγραφά τους εξοπλισμένα με την ικανότητα να λειτουργούν ανεξάρτητα από αυτούς; Ποιος φέρει ευθύνη για τις πράξεις τέτοιων συστημάτων; Μεταξύ άλλων η Ευρωπαϊκή Ένωση ήθελε να καταστήσει σαφές ότι αντιλαμβάνεται και αυτόν τον κίνδυνο. Έτσι, παρά τις απειλές του CEO της Open AI, Sam Altman, ότι θα ανακαλούσε το Chat GPT από την Ευρώπη, ψηφίστηκε η Act AI. Αν και ανακάλεσε αργότερα τις δηλώσεις του, δεν άφησαν ανεπηρέαστες τους νομοθέτες της Ευρώπης.
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον έρχεται πιο γρήγορα από όσο είχαμε ποτέ φανταστεί και ίσως η νομική κοινότητα χρειαστεί να προπορευθεί για πρώτη φορά των εξελίξεων αν δεν θέλει να έρθει ενώπιον δυσάρεστων εκπλήξεων.
