Άμβλωση είναι μια ιατρική διαδικασία η οποία τερματίζει μια εγκυμοσύνη.
Αφορμή γι’ αυτό το άρθρο, στάθηκε μια είδηση που έλαβε χώρα στο Τέξας, όταν πριν λίγες μέρες, το πολύ συντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο της εν λόγω αμερικανικής πολιτείας εμπόδισε μια έγκυο να διακόψει άμεσα την πολύ επικίνδυνη κύησή της, καθώς «ο νόμος του Τέξας απαγορεύει τις αμβλώσεις», όπως δήλωσε ο Κεν Πάξτον, ένας υπερσυντηρητικός ρεπουμπλικανός.
Το ιστορικό – Απόφαση «Roe v. Wade»
Το 1973, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών (ΗΠΑ) με την απόφαση Roe v. Wade, κατοχύρωσε σε ομοσπονδιακό επίπεδο το δικαίωμα των Αμερικανίδων στην άμβλωση, μέχρι την 24η εβδομάδα κύησης, για να ανατρέψει, πανηγυρικά, αυτή την απόφαση- ορόσημο, μισό αιώνα αργότερα, το καλοκαίρι του 2022.
Αυτό σημαίνει ότι το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε ότι δεν υφίσταται πλέον ομοσπονδιακό δικαίωμα στην άμβλωση, αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια της κάθε πολιτείας το αν θα επιτρέπει, θα περιορίσει ή και θα απαγορεύσει πλήρως τις αμβλώσεις. Έκτοτε, ένας σημαντικός αριθμός πολιτειών, ανάμεσά τους και το Τέξας, προέβησαν σε μερική ή ολική απαγόρευση των αμβλώσεων, χαιρετίζοντας την εποχή της κρίσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι χώρες που απαγορεύουν – ή επιτρέπουν τις αμβλώσεις τηρουμένων αυστηρών προϋποθέσεων- ανέρχονται σε δεκαεννέα: Μάλτα, Ανδόρα, Άγιος Μαρίνος, Βατικανό, Κονγκό, Αίγυπτος, Γκαμπόν, Γουινέα – Μπισάου, Μαδαγασκάρη, Μαυριτανία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Σενεγάλη, Ονδούρα, Νικαράγουα, Σαλβαδόρ, Σουρινάμ, Αϊτή, Δομινικανή Δημοκρατία, Φιλιππίνες, Παλάου και Λάος.
Στην πραγματικότητα, παγκοσμίως, το 40% των γυναικών που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία ζουν υπό το καθεστώς πολύ περιοριστικών σχετικά με τις αμβλώσεις νόμων, ή όπου η άμβλωση είναι νόμιμη, εντούτοις, δεν είναι ούτε διαθέσιμη, ούτε προσβάσιμη.
Το ζήτημα των αμβλώσεων συνιστά ένα φαινόμενο παντοτινά επίκαιρο, συναισθηματικά φορτισμένο και τόσο αμφιλεγόμενο, που έχει τη δύναμη να διχάζει διαχρονικά τόσο σε νομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Ανά τις χώρες και τις επιμέρους έννομες τάξεις, συναντάται διαφορετική αντιμετώπιση ως προς την προσέγγιση της έννοιας «άμβλωση». Στη βάση αυτής, έχουν διαμορφωθεί δύο δεσπόζοντες πόλοι:
- Οι υπερασπιστές «της ανθρώπινης υπόστασης και του δικαιώματος ζωής του εμβρύου», ενός «αγέννητου παιδιού». Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι διαφόρων τύπων θρησκευτικές οργανώσεις, αλλά και λοιποί πολίτες. Γι’ αυτούς, η άμβλωση είναι συνώνυμο εγκληματικής πράξης.
- Οι υπερασπιστές του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση, της επιλογής, δηλαδή, των γυναικών, να χειρίζονται το σώμα τους όπως οι ίδιες επιθυμούν, με γνώμονα την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς της, του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα, στη σωματική αυτονομία, στην υγεία.
Η πρόσβαση σε υπηρεσίες ασφαλών αμβλώσεων συνιστά ανθρώπινο δικαίωμα. Με βάση αυτό, η νομική απαγόρευση της διακοπής μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και άρα, η αναζήτηση μιας επικίνδυνης άμβλωσης, δεν αντίκειται μόνο στα προαναφερθέντα δικαιώματα, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις, συνεπάγεται τον κίνδυνο της δίωξης και τιμωρίας, συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης, της σκληρής, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, της διάκρισης και του αποκλεισμού από ζωτική υγειονομική περίθαλψη.
«επί του εαυτού του, επί του σώματος και του μυαλού του, το άτομο είναι κυρίαρχο» – John Stuart Mill
Ελλάδα & Εκκλησία
Οι συντηρητικές θέσεις που εκκολάπτονται στην Ελλάδα, βρίσκουν φωνή μέσω παραπλανητικών εκστρατειών («αφήστε με να ζήσω!»), αλλά και πολιτικών κομμάτων, προερχόμενων από τον χώρο της Εκκλησίας, όπως αυτό της ΝΙΚΗΣ, κόμμα που εμφανίστηκε στις εκλογές του περασμένου Μαΐου και πλέον αποτελεί μέρος του ελληνικού κοινοβουλίου.
Δεδομένων των ψήφων που συγκέντρωσε, φάνηκε πως οι θέσεις του κόμματος για την άμβλωση, που απορρέουν κυρίως από τη χριστιανική ηθική, μιας ηθικής κοινωνικά τοιουτοτρόπως νοηματοδοτουμένης, βρίσκουν πολλούς υποστηρικτές στην ελληνική επικράτεια. Στο κείμενό του, το εν λόγω κόμμα δεν διστάζει να κάνει λόγο για «ανθρωποκτόνο νόμο», για «δολοφονία εκατομμυρίων εμβρύων στον σκοτεινό βωμό της επίκλησης επίπλαστων (!) δικαιωμάτων» και για οιονεί συνέπειες («μειωμένη δυνατότητα να δείχνει αγάπη», «απέχθεια προς το πρόσωπο με το οποίο απέκτησε το εκτρωθέν τέκνο»), με μόνη διάθεση τον στιγματισμό και την ενοχοποίηση των γυναικών που επιλέγουν την άμβλωση.
Μάλιστα, στο επιχείρημα της άμβλωσης ως διέξοδο σε θύματα βιασμού, απαντά: «Δε νοείται να προσπαθείς να επανορθώσεις ένα ανόμημα διαπράττοντας ένα άλλο και μάλιστα βαρύτερο», ιεραρχώντας με τον πλέον σαφέστερο τρόπο το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος ως υποδεέστερου του δικαιώματος στην τεκνοποιία.
Η μητρότητα δεν είναι μοναδικός προορισμός των γυναικών
Τέτοιες αντιλήψεις βρίσκουν έρεισμα στον προνομιακό ρόλο της Εκκλησίας, ως ισόνομο συνομιλητή της πολιτείας, ακόμη και σε ζητήματα που δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της. Υπό τον μανδύα μιας επίπλαστης ηθικής, που υποκριτικά προασπίζεται το δικαίωμα στη ζωή ενός αγέννητου παιδιού, τη στιγμή που αδιαφορεί για όλα εκείνα που του στερεί από τη στιγμή της γέννησής του και δεν ενδιαφέρεται ούτε για την υγεία και τα δικαιώματα της γυναίκας, έτσι όπως αυτά ορίζονται από ισχύοντες νόμους και διεθνείς συνθήκες, ελλοχεύει μια προσπάθεια εργαλειοποίησης του σώματος των γυναικών ως μηχανών αναπαραγωγής, κοινωνικής απαξίωσης όσων εξ’ αυτών δεν επιλέγουν τον δρόμο της (βιολογικής) μητρότητας και ενός ευρύτερου ελέγχου της σεξουαλικής συμπεριφοράς των πολιτών.
Άλλωστε, η ποινικοποίηση της άμβλωσης και συνεπώς, η παρεμπόδιση των γυναικών και των κοριτσιών από την πρόσβαση σε αυτή, απλώς καθιστά την άμβλωση μια επισφαλή διαδικασία, με κίνδυνο τον τραυματισμό, ακόμη και τον θάνατο αρκετών γυναικών, που δεν έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), οι μη ασφαλείς αμβλώσεις σκαρφαλώνουν στην τρίτη κύρια αιτία των μητρικών θανάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ οδηγούν σε επιπλέον πέντε εκατομμύρια αναπηρίες.
Σε τελευταία ανάλυση, το ζήτημα των αμβλώσεων δεν είναι μόνο φιλοσοφικό και κοινωνικό. Είναι ένα ζήτημα βαθιά πολιτικό, καθώς αφορά σε σχέσεις εξουσίας και διεκδικηθέντα μετά αγώνων δικαιώματα. Οι κοινωνικές αντιλήψεις γύρω από τις αμβλώσεις δεν βασίζονται σε καμία παγιωμένη «επιστημονική αλήθεια». Στον αντίποδα, αντικατοπτρίζουν κοινωνικά ευμετάβλητες νόρμες, έμφυλα και σεξουαλικά στερεότυπα που εμπεδώνονται και αποκρυσταλλώνονται σε καλούπια, διαμορφώνοντας κοινωνικούς ρόλους. Οι οντολογίες του φύλου λειτουργούν πάντοτε μέσα σε καθιερωμένα πολιτικά πλαίσια ως κανονιστικές προτροπές, εδραιώνοντας τους αναπαραγωγικούς περιορισμούς στη σεξουαλικότητα και θέτοντας τους κανονιστικούς όρους με τους οποίους γίνονται πολιτισμικά νοητά τα σώματα.
