21 Μαρτίου 2020
Έχετε ποτέ διαπιστώσει ότι οι διαφημίσεις που μας προτείνονται στα social media, αλλά και στα προγράμματα περιήγησης ταιριάζουν περιέργως πολύ με τα ενδιαφέροντά μας;
Ότι με βάση τις αναζητήσεις μας, οι διαφημίσεις είναι απόλυτα συνδεδεμένες με τις επιθυμίες μας;
Σαν κάποιος να διαβάζει τη σκέψη μας και να επιχειρεί να χειραγωγήσει τις επόμενες κινήσεις μας.
Αυτό ακριβώς πραγματεύεται και το ντοκιμαντέρ του Netflix, “The Great Hack”, μέσα από την αναλυτική παρουσίαση και την εμπεριστατωμένη έρευνα της υπόθεσης της Cambridge Analytica, μιας βρετανικής εταιρείας συμβούλων, που κατηγορήθηκε για τη διαρροή προσωπικών δεδομένων 87 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook.
Την άνοιξη του 2018, ένας πρώην υπάλληλος της εταιρείας, ο Christopher Wiley παρέδωσε απόρρητα έγγραφα στον βρετανικό Guardian και το σκάνδαλο δεν άργησε να ξεσπάσει. Διεθνούς βεληνεκούς έντυπα, όπως οι NY Times, και ο Observer ασχολήθηκαν εκτενώς με την υπόθεση, που ενέπλεκε τη δράση της εταιρείας με εκλογές που είχαν διενεργηθεί σε πολλά μέρη ανά τον κόσμο στο πρόσφατο παρελθόν.
Ανάμεσα σ’ αυτές ήταν φυσικά και οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, το 2016, το αποτέλεσμα των οποίων ευνόησε την άνοδο στην εξουσία του Donald Trump. Παράλληλα, όσον αφορά την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, πολλοί θεωρούν ότι η εταιρεία επέδρασε καταλυτικά και στην έκβαση του δημοψηφίσματος, αφού πρόβαλλε συχνότερα κατά την προεκλογική περίοδο τις θέσεις των υποστηρικτών της εξόδου από την ΕΕ.
Ο Wiley άνοιξε ουσιαστικά τον “ασκό του Αιόλου” και η υπόθεση πήρε με γοργούς ρυθμούς τον δρόμο της δικαιοσύνης. Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί κατά πόδας τη ζωή της Brittany Kaiser, της επικεφαλής ανάπτυξης της Cambridge Analytica, που έχει μάλιστα πρωταγωνιστικό ρόλο.
Υπό το βάρος των πιέσεων, η εταιρεία ανέστειλε τη λειτουργία της την πρωτομαγιά του 2018 και στη συνέχεια ακολούθησε η οριστική διάλυση, μετά την παροιμιώδη επίθεση που δέχτηκε από τα ΜΜΕ.
Ο CEO του Facebook, Mark Zuckerberg προσήλθε στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ενώ η Kaiser παρακολούθησε τη δίκη του από την τηλεόραση, συγκυρία που προβάλλεται στο ντοκιμαντέρ. Ο Zuckenberg αποποιήθηκε των ευθυνών του και κατηγόρησε ευθέως την Cambridge Analytica για την υποκλοπή των προσωπικών δεδομένων 87 εκατομμυρίων χρηστών. Η Kaiser, απορημένη, κοιτούσε τον ιδρυτή του Facebook να δειλιάζει να πει την αλήθεια, ενώπιον του δικαστηρίου, γεγονός που ίσως να επέφερε και την κατάρρευση ολόκληρης της πλατφόρμας.
Εν τέλει, το Facebook κλήθηκε να πληρώσει εξοντωτικά πρόστιμα και να λάβει μέτρα, υποβοηθητικά για τον χρήστη, ούτως ώστε να κρατήσει όσο το δυνατόν πιο ακέραιη γίνεται την ιδιωτικότητά του, μέσα στον τόπο κοινωνικής δικτύωσης.
Μέσα από την εισβολή στα “άδυτα” της Cambridge Analytica, το ντοκιμαντέρ θίγει, εκτός των άλλων, και την απρόσκοπτη συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία του αυτο-επηρεασμού του, δίχως να συνειδητοποιεί ότι στην ουσία παθητικοποείται και γίνεται υποχείριο ξένων συμφερόντων.
Συμφέροντα που άλλοτε στοχεύουν την “τσέπη του” και άλλοτε το υποσυνείδητό του, περνώντας συχνά ενδόμυχα μηνύματα που αποσκοπούν στην επιβολή μιας ενιαίας γραμμής μεταξύ των δεκτών.
Δύναται να εξυπηρετήσει πολιτικά συμφέροντα, όπως για παράδειγμα την υπερπροβολή των θέσεων του Trump, κατά την προεκλογική περίοδο του 2016 ή ακόμα χειρότερα απόψεις που ενισχύουν τη μισαλλοδοξία και το αίσθημα ανωτερότητας έναντι άλλων πληθυσμιακών ομάδων.
Το ηθικό δίδαγμα του “The Great Hack” έγκειται στο γεγονός πως όλοι εμείς οι χρήστες του διαδικτύου και των social media καλούμαστε να δείχνουμε την απαραίτητη προσοχή, όσον αφορά την παραχώρηση των προσωπικών μας στοιχείων σε τρίτους, αφού ελλοχεύει ο κίνδυνος εκμετάλλευσης τους για ιδιοτελείς σκοπούς.
Πλέον, στα περισσότερα εγνωσμένης αξίας ενημερωτικά και ψυχαγωγικά sites επικρατεί πολιτική προστασίας απορρήτου και υπόκειται στη διακριτική μας ευχέρεια, σε ποιον θα επιτρέψουμε και σε ποιον όχι, την πρόσβαση στην ταυτότητα του υπολογιστή μας.
Το ντοκιμαντέρ αποτελεί την ιδανική ευκαιρία να διεισδύσουμε στον κόσμο των δεδομένων και να κατανοήσουμε έστω κι επιδερμικά τα οφέλη και τις επιπτώσεις, αυτού του νέου φαινομένου στην καθημερινή μας ζωή.
