Ένα είναι σίγουρο για τις μέρες του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: ότι περνούν αστραπιαία. Το δεύτερο σίγουρο, είναι ότι μετά από ένα τόσο σύντομο και έντονο χρονικό διάστημα χρειάζεται κανείς χρόνο για να συνειδητοποιήσει το τι έζησε. Οι παρακάτω σημειώσεις είναι σαν μια απόπειρα ταξινόμησης-αποθήκευσης όλων αυτών των εμπειριών που ξεφεύγουν από την παρακολούθηση ταινιών και μόνο. Σαν φύλλα ημερολογίου- που λέει και ο ποιητής – για να πάρουμε και τον χρόνο μαζί μας.
Για όσους ζουν χρόνια το φεστιβάλ, για εμάς που τώρα το μαθαίνουμε για όσους θα έρθουν στο μέλλον.
Και γιατί η λέξη «οδύσσεια» που ακούστηκε πολύ φέτος στη διοργάνωση, ίσως ταιριάζει στη φεστιβαλική εμπειρία: η μικρή οδύσσεια του να προλάβεις εισιτήρια για την πιο πολυσυζητημένη προβολή, το πάρτυ στο Ύψιλον, τη θέση στο masterclass, που για ένα δεκαήμερο σε κάνει να ξεχνιέσαι από όλες τις άλλες, τις μεγαλύτερες οδύσσειες που περνάς τον υπόλοιπο χρόνο.
Ημέρα πρώτη (31/10),
Τοποθεσία: αποθήκη Α, αίθουσα Τζον Κασσαβέτης: η πρώτη ταινία (“Souleymane’ s Story”) που επέλεξα για φέτος ήταν πράγματι μια οδύσσεια λοιπόν, αυτή του Σουλεϊμάν , νεαρού μετανάστη από την Γουινέα, που δουλεύει ντελίβερι στο Παρίσι. Η ταινία τον παρακολουθεί για δύο εικοσιτετράωρα, μέσα στα οποία προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αγενείς πελάτες, τη χαοτική κίνηση της πόλης, την εύρεση της δομής που θα κοιμηθεί το βράδυ και τελικά την προετοιμασία της ιστορίας του, που θα την διηγηθεί για να διεκδικήσει πολιτικό άσυλο.
Μετά το τέλος της προβολής, μεταφερόμαστε λίγο πιο κει, στην αποθήκη Γ. Οι χορηγοί μπύρες Fischer και Jameson ρέουν, παλιοί και νέοι συναντιούνται για να ακούσουμε Παιδί Τραύμα. “Τώρα γιορτάζει όλη η χώρα. Τώρα δεν έχουμε στρες.”, μας τραγουδάει από τον καινούριο του δίσκο.
Ημέρα δεύτερη (1/11),
Παρασκευή πριν από το πρώτο φεστιβαλικό σουκού. Περνάω από το ταμείο του Ολύμπιον ίσα-ίσα για τον παλμό του φεστιβαλικού Zeitgeist.
Ξυπνάει ένα συνηθισμένο για περιόδους φεστιβάλ συναίσθημα το γνωστό στους περισσότερους ως “FoMO” (fear of missing out) γιατί δεν πρόλαβα εισιτήριο για τον “Άγγλο Ασθενή”, οι ταινίες που με ψήνουν «κιτρινίζουν» στο more χωρίς να αποφασίζω ποιες τελικά θα κλείσω, και σχεδόν αποδέχομαι ότι θα περάσω την Παρασκευή χωρίς ταινία. Μέχρι που απρόσμενα το μεσημέρι, χτυπάει βιντεοκλήση από τη φίλη μου τη Φαίδρα. Εισιτήριο-έκπληξη για “ Άγγλο Ασθενή”- που συνεπάγεται παρουσία στη βράβευση των Ralph Fiennes και Juliette Binoche.
Τοποθεσία: Ολύμπιον: φτάνει λοιπόν η στιγμή, και βρισκόμαστε το ίδιο δωμάτιο με την πρωταγωνίστρια της αγαπημένης μου, μπλε ταινίας του Κισλόφσκι. Στο ίδιο δωμάτιο με τον ξέρετε ποιον (pun totally intended, ο Βόλντεμορτ παιδιά, με μύτη αυτή τη φορά).
Θυμάμαι ότι η Φαίδρα μου είπε ότι ταξίδεψε στο Λονδίνο για να δει τον Ralph Fiennes στον ρόλο του Μάκβεθ και συνειρμικά μου έρχεται η ρήση του Σαίξπηρ, ότι «είμαστε φτιαγμένοι από το υλικό των ονείρων.» Ε λοιπόν δεν ξέρω για εμάς, αλλά η Ζιλιέτ, ο Ρέιφ και η μεταξύ τους σχέση είναι σίγουρα φτιαγμένη από το υλικό αυτό. Το είδαμε, να ξεδιπλώνεται σε όλα τα καθίσματα και τους θεατές του Ολύμπιον με την αγκαλιά τους. Πόσο ευγνώμων που το έζησα.
Ημέρα τρίτη (2/11 ),
Με το DREAM ON- Line, συμμετείχαμε ως press στο φεστιβάλ και επομένως δηλώσαμε το παρών στη συνέντευξη τύπου με τους δύο μεγάλους καλλιτέχνες το πρωί πριν την προβολή της νέας τους ταινίας “The Return” .
Η οδύσσεια βρίσκεται και πάλι στο τραπέζι, αφού η ταινία πραγματεύεται τις τελευταίες ραψωδίες της. Ο σκηνοθέτης Umberto Pasolini με τους πρωταγωνιστές του, μας μιλάνε για τη σχέση τους με την Ελλάδα, την πρωτοποριακή ματιά του Ομήρου, καθώς και τη φεμινιστική προσέγγιση της Πηνελόπης με το δικαίωμα της στην επιλογή (να περιμένει τον Οδυσσέα ή να παντρευτεί κάποιον από τους μνηστήρες) για την πολυαναμενόμενη ταινία που κυκλοφορεί στην Ελλάδα στις 28 Νοεμβρίου.
Ενδιάμεσο άραγμα στην αποθήκη Γ-εκεί που χτυπάει η καρδιά του φεστιβάλ- μέχρι να επιστρέψουμε στην αίθουσα Κασσαβέτης για να παρακολουθήσουμε το τρίτο πρόγραμμα βραβευμένων ταινιών μικρού μήκους της Δράμας.
Από αυτές που είδα ξεχωρίζω το “Γκέκα” για την δολοφονία της τρυφερότητας και τους υπόλοιπους θανάτους που αυτή επιφέρει, το “α παρατάτε με” γιατί καιρό είχα να ακούσω μια κινηματογραφική αίθουσα να γελάει τόσο ρυθμικά καθώς και το “Alles Gut” που ένιωσα μια απόλυτη, προσωπική σύνδεση γιατί και η δική μου γιαγιά δούλευε σε καπνά και στην Γερμανία όταν ήταν νέα και σήμερα, σκουπίζει πολύ προσεκτικά το μπολ από το ρυζόγαλο πριν το σερβίρει.
Ημέρα τέταρτη (3/11),
Τοποθεσία: Ολύμπιον: “Ιωάννης ο βίαιος”, της Τόνιας Μαρκετάκη, στα πλαίσια του αφιερώματος “We the Monster” του Φεστιβάλ ως καθολικά προσβάσιμη προβολή (με ακουστική περιγραφή και υπότιτλους δηλαδή, για τυφλούς και κωφούς αντίστοιχα) με χορηγό προσβασιμότητας την Alpha bank.
Ειλικρινά δεν ξέρω τι να πρωτοπώ για το αριστούργημα με το οποίο έκανε την εμφάνισή της η Μαρκετάκη στο ελληνικό σινεμά και μάλιστα, εν μέσω δικτατορίας. Αισθάνομαι μια απολύτως ειλικρινή και αντικειμενική ματιά στα πράγματα, την Ελλάδα του τότε να αντικατοπτρίζεται όπως ακριβώς ήταν, με αποτέλεσμα να υπάρχει άπλετη ελευθερία για τον θεατή να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Στην αφήγηση που εκτυλίσσεται ως επί το πλείστον στην αστική Αθήνα, όλοι οι χαρακτήρες που εμφανίζονται, περιγράφονται γλαφυρά και πολύπλευρα, συχνά με αποτέλεσμα τα λεγόμενα του ενός να ανατρέπουν την εικόνα που έχουμε αποκτήσει για τον άλλο. Το αποκορύφωμα φτάνει φυσικά με τον πρωταγωνιστή, τον Γιάννη (ναι, τον βίαιο), έναν τραυματισμένο, ψυχοπαθή νέο στου οποίου τις σκέψεις και αναμνήσεις χανόμαστε και αναζητούμε απαντήσεις.
Η ταινία ταλαντεύεται ανάμεσα σε διαφορετικά είδη: μυστήριο, (δικαστικό) δράμα, ενώ υπάρχουν ακόμη και κωμικές στιγμές. Τολμώ να πω ότι παραμένει απίστευτα καινοτόμα μέχρι σήμερα, κι ας έχει κλείσει πενήντα χρόνια ζωής, αφού πραγματεύεται ζητήματα όπως οι γυναικοκτονίες, τα στερεότυπα που αφορούν το φύλο και τη σεξουαλικότητα, καθώς και οι ψυχικές ασθένειες: σας θυμίζουν κάτι;
Τοποθεσία: αίθουσα Παύλος Ζάννας: μετά από τις σεισμικές δονήσεις που άλλοι νιώσανε και άλλοι δεν πήραμε χαμπάρι, τρέχουμε να προλάβουμε την προβολή της ιστορικής “Στρέλλας” του Πάνου Κούτρα, της πρώτης ταινίας με τρανς πρωταγωνίστρια στην Ελλάδα.
Η ταινία που έκανε πρεμιέρα το 2009 στην Berlinale, συνεχίζει να σοκάρει, ειδικά αν δεν αντιληφθεί κανείς το “κλείσιμο του ματιού στην αρχαία τραγωδία”, όπως μας είπε ο ίδιος ο Πάνος Κούτρας στη συνέντευξη που μας έδωσε. Το σοκ μετριάζεται με την όμορφη αισθητική και την καταλυτική ενσυναίσθηση που κυριαρχεί στη φιλμογραφία του σπουδαίου σκηνοθέτη, καθώς και τη συζήτηση που ακολούθησε με τους συντελεστές της ταινίας, με τη Μπέττυ Βακαλίδου να μοιράζεται την ανάγκη ενός “υποκατάστατου οικογένειας” που συχνά βιώνουν πολλά άτομα- μέλη της κοινότητας.
What a day…
Ημέρα πέμπτη (4/11),
Φεστιβαλικό διάλειμμα και το FoMO που περιέγραψα προηγουμένως χτυπάει κόκκινο. Είδαμε τουλάχιστον τον Εντουάρ Λουί στο Μέγαρο.
Ημέρα έκτη (5/11),
Τοποθεσία: Ολύμπιον: ο “Νόμος του Μέρφυ” προβλέπει ότι “οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά”. Και με την ομώνυμη ταινία του Άγγελου Φραντζή θα μπορούσαν πολλά να πάνε στραβά. Μια ελληνική ταινία που ακολουθεί τα βήματα του “Everything Everywhere All at Once” στο κόνσεπτ για τα παράλληλα σύμπαντα, ένα τολμηρό εγχείρημα, υψηλού budget που μάλλον η επιτυχία της προηγούμενης “Eυτυχίας” του σκηνοθέτη μπορούσε να εξασφαλίσει.
Τελικά δεν πήγαν τόσα πράγματα στραβά, αφού η πρωτότυπη παραγωγή εισάγει νέα για το ελληνικό σινεμά στοιχεία, όπως το μιούζικαλ ενώ παραμένει τεχνικά άρτια, ενδεχομένως κουραστική σε ορισμένα σημεία. Η Κάτια Γκουλιώνη σε κάθε περίπτωση αποδεικνύει ότι είναι μια δεξιοτέχνης ηθοποιός που ξέρει πως να χειριστεί κάθε είδος, και το δράμα αλλά και εν προκειμένη, την κωμωδία.
Ημέρα έβδομη (6/11),
Τοποθεσία: αποθήκη Α: αίθουσα Σταύρος Τορνές: για να δούμε τις ασπρόμαυρες «Μαλδίβες» του Ντάνιελ Μπόλντα, μια γλυκόπικρη ταινία για όσους ζουν στο βουνό και ονειρεύονται τη θάλασσα. Μόλις τελειώνει, διασχίζω τον διάδρομο της αποθήκης και βρίσκομαι στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης για να παρακολουθήσω μια ταινία για την οποία ανυπομονούσα. Όταν στο Φεστιβάλ του 2022 είδα το «Broadway», ένιωσα ότι είδα μια ταινία γεμάτη ενέργεια, υπέροχη αισθητικά, μία από τις καλύτερες ελληνικές των τελευταίων χρόνων. Όπως ήταν εύλογο, είχα υψηλές προσδοκίες από τον σκηνοθέτη Χρήστο Μασσαλά, για τη φετινή του ταινία «Killerwood».
Killer είναι και ο συνδυασμός των ειδών horror και mockumentary που επέλεξε να αναμίξει, προκειμένου να αντικατοπτρίσει την πραγματικότητα της ελληνικής κινηματογραφικής βιομηχανίας κάνοντας την ταινία να είναι τελείως meta- το ότι ο σκηνοθέτης-πρωταγωνιστής του Killerwood, ο Τίτος, έχει πλέον Letterboxd (το κατ’εξοχήν κοινωνικό δίκτυο για τους σινεφίλ, για όσους δεν το γνωρίζουν) επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.
Η φωτογραφία της ταινίας είναι επίσης πανέμορφη, με ένα αλμοδοβαρικό κόκκινο να μένει τελικά στο μυαλό και το μάτι και ένα μπουκέτο με χρυσάνθεμα να σηματοδοτεί και λίγο ρομαντισμό μες την αγωνία του θρίλερ-μυστηρίου. Honorable mention στη σκηνή με την πολύ ψύχραιμη απόπειρα αυτοκτονίας του Τίτου, η οποία μην ανησυχείτε, είναι σαν αυτή του Michael Scott από το “The Office”.
Ημέρα όγδοη (7/11),
Τοποθεσία: Αποθήκη Δ’: αίθουσα Φρίντα Λιάππα: Η κολλητή μου η Βίκυ, έχει ένα μάλλον επίφοβο ιστορικό επιλογών ταινιών- φεστιβάλ και εκτός. Το “Honeymoon” όμως της Zhanna Ozirna που πρότεινε, ήρθε για να καταρρίψει όλο αυτό το κακό ιστορικό. Η Ουκρανή δημιουργός γύρισε την ταινία της με λίγους ηθοποιούς και ελάχιστο budget μέσα σε ένα studio στο εμπόλεμο Κίεβο, κατατάσσοντας την μία από τις ελάχιστες ταινίες που γράφτηκαν και γυρίστηκαν εξ΄ολοκλήρου στο διάστημα μετά τη ρωσική εισβολή. Πρόκειται για μια ταινία δωματίου, όπου παρακολουθούμε ένα νέο και ευτυχισμένο ζευγάρι να εγκλωβίζεται στο διαμέρισμα του για μέρες, χωρίς ρεύμα, νερό και ίντερνετ, τη στιγμή που πέφτουν οι πρώτες βόμβες και εισέρχεται ο ρωσικός στρατός στην πόλη τους.
Οι πρωταγωνιστές φοβούνται κάθε στιγμή για τη ζωή τους, μην έχοντας επαφή με τον έξω κόσμο, ακούγοντας τις μπότες των εχθρών στον διάδρομο έξω από την πόρτα τους. Κοιμούνται με βάρδιες, ψιθυρίζουν, σέρνονται στο πάτωμα για να μετακινηθούν από το ένα μέρος στο άλλο για να μην γίνουν ορατοί από τα παράθυρα: μια πραγματικότητα που βίωσαν χιλιάδες Ουκρανοί, την οποία μνημόνευσε η ίδια η δημιουργός σε ένα πολύ συγκινητικό Q&A που καταχειροκροτήθηκε.
Η ταινία δεν πραγματεύεται μόνο τις δύσκολες συνθήκες δια(/επί)βίωσης στη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων, αλλά και τον ίδιο τον πόλεμο σαν συνθήκη, καθώς και τη δοκιμασία των ανθρώπινων σχέσεων μέσα σε αυτή: αλήθεια, μέσα σε μια κρίση μπορούν οι αγαπημένοι μας να είναι πηγή μόνο δύναμης και κουράγιου, ή και αντιπαράθεσης και αμφιβολιών; Θα χαρώ πάρα πολύ αν πάρει διανομή, ωστόσο δεν θεωρώ ότι έχω τα ψυχικά αποθέματα να την ξαναδώ.
Ημέρα ένατη (8/11),
Πρωινή συζήτηση με living legend Άγγελο Παπαδημητρίου (που θα είναι ένα από τα “Πρόσωπα της Εβδομάδας” μέσα στον Δεκέμβρη), λίγο πριν αυτός ανέβει στη σκηνή του Ολύμπιον και τραγουδήσει αφιερώνοντας στο τιμώμενο πρόσωπο της διοργάνωσης, τον μοναδικό Πάνο Κούτρα. Ακολούθησε η βράβευση του σκηνοθέτη με τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο και η προβολή της “Επίθεσης του Γιγαντιαίου Μουσακά”, της ταινίας που καταφέρνει να συνδυάσει μια εξωγήινη επιδρομή με τις “Ευαισθησίες” της Καίτης Γαρμπή. Για τα συναισθήματά του από εκείνη τη μέρα αλλά και για πολλά άλλα μας μίλησε ο Π.Χ. Κούτρας ως “Πρόσωπο της Εβδομάδας“.
Τοποθεσία: αποθήκη Α, αίθουσα Τζον Κασσαβέτης: Ίσως η πιο πολυαναμενόμενη, σίγουρα από τις πιο γρήγορα sold out, η “Αρκαδία” του Γιώργου Ζώη μετά την πρεμιέρα της στηνBerlinale έφτασε επιτέλους και στο Φεστιβάλ μας. Δεν θα πω πολλά, θα μιλήσω μόνο για ένα λανθιμικό-φιλιππικό σενάριο, εξαιρετικές ερμηνείες (μιλάμε εξάλλου για την Αγγελική Παπούλια και τον Βαγγέλη Μουρίκη, ο τελευταίος μάλιστα κέρδισε βραβείο για την ερμηνεία του στο Φεστιβάλ του Χονγκ Κονγκ), μια ξεχωριστή σκηνοθετική ματιά και ένα συναισθηματικό βάρος που ακολουθεί τον θεατή αρκετά αφότου φύγει από την αίθουσα. Σηκώνει σίγουρα rewatch, και ανυπομονώ να το κάνω μόλις πάρει διανομή.
Ημέρα δέκατη (9/11),
Μέρα διαλείμματος γιατί συμβαίνουν κι αυτά. Ταινία λοιπόν online, στο site του φεστιβάλ, το εξαιρετικό και μάλλον παραμελημένο (δεν το είδα να παίρνει διανομή) “Brando with a glass eye” με τον μοναδικό Γιάννη Νιάρρο που άλλοι τον λένε Johnny Depp της Ελλάδας, ενώ για κάποιο λόγο επιμένω ότι είναι ο Al Pacino της Ελλάδας.
Βόλτα στην αποθήκη Γ και μια εξαιρετική συζήτηση με τον σκηνοθέτη του “Killerwood”, Χρήστο Μασσαλά που θα δημοσιεύσουμε μέσα στο επόμενο διάστημα.
Ημέρα τελευταία (!) (10/11),
Μέρα τελευταία και πλέον είμαι επισήμως overwhelmed από όσα είδα και έζησα. Δοκιμάζω επιτέλους το ξακουστό vr, στο οποίο ήταν εθελοντής ο φίλος μου ο Βασίλης και όταν τελειώνει βγαίνουμε σε μια αποθήκη Γ που σιγά-σιγά αδειάζει. Νοσταλγούμε ήδη το Φεστιβάλ, πριν καν αυτό τελειώσει.
Στις 10/11 είναι η πρώτη μέρα της Θεσσαλονίκης χωρίς τον δήμαρχο-ορόσημό της, τον Γιάννη Μπουτάρη. Η Θεσσαλονίκη, το φεστιβάλ της, πάντα κάτι που συμβαίνει σε αυτή την πόλη. Βλέπω στόρι από το Ολύμπιον που στην τελετή λήξης, τιμούν τον Κυρ-Γιάννη. Σκέφτομαι ότι τελικά για τον καθένα το Φεστιβάλ του, είναι οι άνθρωποι που έχει κερδίσει μέσα από αυτό. Σκέφτομαι τους δικούς μου ανθρώπους που φέτος ξαφνικά, με δουλειές και μεταπτυχιακά λίγο αποσυντονιστήκαμε και ελπίζω να ξαναβρεθούμε σύντομα, σε ρυθμούς φεστιβαλικούς- ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Ευχαριστώ την Άννα Κούτρα, για τις, όπως πάντα, υπέροχες φωτογραφίες <3
