Είχα σχεδόν αποφασίσει να μην γράψω αυτό το άρθρο για την “Barbie” της Greta Gerwig, μιας που η ταινία παίζεται εδώ και καιρό και οι περισσότεροι την έχουμε δει έστω μια φορά. Ωστόσο τα πλήθη ντυμένα σε ροζ και φουξ αποχρώσεις που πετυχαίνω καθημερινά να στήνουν ουρές μπροστά από τους κινηματογράφους με έκαναν να αλλάξω αυτή την απόφαση. Ορίστε λοιπόν λίγα λόγια για την ίσως πιο διαφημιζόμενη ταινία της δεκαετίας με πρωταγωνίστρια την σίγουρα πιο διάσημη κούκλα όλων των εποχών.
Προσδοκίες
Κρίνεται σκόπιμο να γίνει εδώ ένας διαχωρισμός που αφορά το κοινό της ταινίας. Από τη μια έχουμε τους σινεφίλ, φαν της σκηνοθέτιδας καθώς και του Noah Baumbach με τον οποίο συνυπογράφουν το σενάριο, είναι ζευγάρι και συχνότατα συνεργάζονται καλλιτεχνικά. Μπορώ να κατατάξω τον εαυτό μου σε αυτό το κοινό γιατί παρακολουθώ χρόνια τη δουλειά τους, έχω ταυτιστεί με την Frances Ha, έχω συγκινηθεί με το Marriage Story, και περίμενα μια “Barbie” με τον αντίστοιχο συναισθηματισμό και φυσικά το -καθοριστικό για μένα- female gaze της Γκρέτα.
Από την άλλη υπάρχει εννοείται και το κοινό που ενδιαφέρθηκε για μια live action ταινία της Barbie, με τους λαμπερούς της πρωταγωνιστές, η οποία λόγω της πολύμηνης διαφήμισης σε οποιοδήποτε μέσο ενημέρωσης (!) δεν τους πέρασε απαρατήρητη.
Όταν λοιπόν έσκασε το τρέιλερ, ναι εκείνο που εμφανιζόταν σε κάθε βίντεο που έβλεπες στο YouTube και έδειχνε ένα από τα πιο πετυχημένα jokes της ταινίας, (το πόδι της Barbie που ίσιωσε) το εγχείρημα φάνταζε πολλά υποσχόμενο και ικανό να χαροποιήσει και τις δυο πλευρές.
Θαυμαστός καινούριος κόσμος …της Μπάρμπι
Το σύμπαν λοιπόν της Barbie ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας, ως ροζ και υπέροχο με τις Barbie να ξυπνάνε πανέμορφες, να πλένουν τα δόντια τους χωρίς να τα ακουμπάνε, να τρώνε από απόσταση το φαγητό τους και να προσγειώνονται με περίσσια χάρη από το ροζ σπίτι τους στο ροζ κάμπριο αυτοκίνητό τους. Σημειωτέον, ότι επικρατούσα στην κοινωνία αυτή είναι η μητριαρχία , δηλαδή όλα τα αξιώματα και επαγγέλματα όπως γιατροί και φυσικοί ανήκουν στις γυναίκες αποκλειστικά, και οι άντρες, οι Κεν έχουν ως επάγγελμα την… παραλία.
Το πλήγμα στην «ασύγκριτη» αυτή τελειότητα έρχεται από τον δικό μας, παράλληλο κόσμο όταν ένα κορίτσι σταματάει να παίζει με την κούκλα Barbie αρχέτυπο (Margot Robbie) αμφισβητώντας μάλιστα την αξία της. Η υποτίμηση της κούκλας Barbie του κανονικού κόσμου, αντικατοπτρίζεται σε αυτόν του κόσμου της Barbie. Ξαφνικά, η (όντως) τέλεια Margot Robbie αρχίζει να φθείρεται, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά: “do you guys ever think about dying?” απευθύνει στις fellow Barbies, οι οποίες σοκάρονται όταν το υπαρξιακό άγχος της φίλης τους απειλεί να χαλάσει τη διάθεση στο καθημερινό τους, ντίσκο-πάρτυ.
Αξίζει να αναφερθεί ότι λίγο πριν η Greta Gerwig “χτίσει” τον κινηματογραφικό αυτό κόσμο αναζήτησε τη συμβουλή του σκηνοθέτη του “Truman Show”, Peter Weir. Η σκηνοθέτιδα είχε στο μυαλό της τη Barbieland ως μια ουτοπία από την οποία η πρωταγωνίστρια θα χρειαστεί να φύγει και να αντιμετωπίσει το χάος που εστί η πραγματικότητα: όπως ακριβώς και ο Truman. Ο Weir λοιπόν μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με την Gerwig, την οδήγησε καλλιτεχνικά και κυρίως τεχνικά, προς αυτήν την κατεύθυνση.
Όταν η Barbie αποφασίζει να διορθώσει την κατάσταση, αρχίζουν τα πήγαινε-έλα μεταξύ των δυο κόσμων… Μέσα στο όλο χάος, ο Ken που ακολουθεί τον έρωτα του σε αυτό το ταξίδι, ενθουσιάζεται με την πατριαρχία (και τα άλογα) και αποφασίζει να την εγκαθιδρύσει και στον κόσμο των Barbie, εγείροντας το βασικό conflict της ταινίας.
Δύο όψεις του ίδιου (φεμι)νομίσματος
Η Γκρέτα ξεκινάει την ταινία με ένα πολύ ενδιαφέρον concept: πράγματι η κούκλα Barbie έχει προωθήσει μη ρεαλιστικά πρότυπα γυναίκας σε αρκετές γενιές κοριτσιών. Προφανώς αυτό είχε αντίκτυπο στον τρόπο που μεγάλωσαν, στο κατά ποσό αγάπησαν τον εαυτό τους ή επιζητούσαν πάντοτε το κάτι παραπάνω, στα όρια του μη ρεαλιστικού, φρικάροντας με την κάθε ραγάδα και φλερτάροντας με έντονα αισθήματα θλίψης και απογοήτευσης (Βλέπε τον χαρακτήρα που ενσαρκώνει η America Ferrera).
Η αρχική ιδέα λοιπόν ήταν αυτή και ήταν μια πολλά υποσχόμενη βάση για κάτι σπουδαίο. Δεδομένου του background της δημιουργού, μπορώ να πω ωστόσο ότι δεν αναπτύχθηκε αρκετά. Αρκετός χρόνος επενδύθηκε στο (αρκετά πετυχημένο) κωμικό κομμάτι της ταινίας, καθώς και στα back and forth στα παράλληλα σύμπαντα έτσι ώστε στο τέλος, ο πολυαναμενόμενος και «ανατρεπτικός» μονόλογος της Ferrera να φαίνεται βεβιασμένος και η πλύση εγκεφάλου που φέρνει στις επηρεασμένες από την πατριαρχία Barbie, ελάχιστα πειστική.
Σαν για χάρη της κωμικότητας ή με άλλοθι αυτήν, να προσπεράστηκε επιφανειακά ένα μεγάλο ζήτημα της ταινίας που είχε να κάνει με την ενσυναίσθηση των γυναικών και κατά πόσο όντως αυτές, πληγώθηκαν μεγαλώνοντας εξαιτίας των προσδοκιών που τους γέννησαν οι Barbie τους.
Προφανώς και κανείς δεν απαγορεύει στη Γκρέτα να γίνει εμπορική και mainstream (εξάλλου το ότι η ταινία έχει ως χορηγό την εταιρεία Mattel είναι αισθητό σε όλη της τη διάρκεια) και να κάνει μια καθαρά fun ταινία: δεν ήταν ποτέ η ανάγκη να κάνει διάλεξη για φεμινιστικές θεωρίες για να αποδείξει το female gaze της.
Απλώς πάνω στο εν λόγω θέμα, που η ίδια εξαρχής έθιξε, προσωπικά μου άφησε την αίσθηση του ημιτελούς, χωρίς ποτέ όμως να αμφισβητώ των πιθανότητα να άναψε μια σπίθα φεμινισμού σε αποκαλούμενους “baby feminists” που ενώ δεν είχαν ποτέ προβληματιστεί επί αυτού, είδαν την ταινία και τους δημιουργήθηκαν κάποιες σκέψεις.
Συν τοις άλλοις, έχουμε και το ενδιαφέρον storyline του Allan (Michael Cera) , “φίλου” του Κεν που φημολογείται να είναι η πρώτη queer Barbie που κυκλοφόρησε και αυτό αποδίδεται στην ταινία μόνο με υπονοούμενα που εγώ δεν έπιασα, αλλά η συνάδελφος Άννα Μπαλή μου επεσήμανε. Μία προς μία, οι κούκλες που εμφανίζονται κρύβουν μια ιστορία για το λανσάρισμα και το πώς τις δέχτηκε η κοινωνία της εποχής τους. Και σε μία ταινία που πραγματεύεται τόσα πολλά υπάρχει παρά μόνο λίγος χώρος για ιστορικά στοιχεία. Αξίζει όμως η έρευνα για όποιον ενδιαφέρεται να τα ψάξει.
The man behind the tan
Παρόλο που η ταινία αποσκοπούσε στη βάση της να είναι φεμινιστική, την παράσταση έκλεψε ένας άνδρας.
Ο Ryan Gosling στον ρόλο του Ken, απολαυστικά σαρκαστικός από την πρώτη στιγμή, έκανε ρεκόρ στα charts με το solo του “I’m just Ken”, ενώ με την ειρωνική του ερμηνεία (και το δυνατό σενάριο φυσικά) απέναντι στην πατριαρχία και την τοξική αρρενωπότητα οδήγησε πολλούς Ρεπουμπλικανούς στις ΗΠΑ στο να εγκαταλείψουν τις κινηματογραφικές αίθουσες εκνευρισμένοι.
Ίσως του χαρίσει το πρώτο του Όσκαρ αλλά και αν όχι, ο Κεν θα μείνει σίγουρα ως ένα ακόμα σημείο αναφοράς στην ήδη λαμπρή του πορεία.
Ετυμηγορία
Παρά τις όποιες μικρές παραφωνίες, η Barbie είναι μια μεγάλη ταινία για το παγκόσμιο κυρίως δε για το αμερικάνικο κοινό, αφού οι αναφορές της απευθύνονται ευθέως σε αυτό, ασχέτως αν τις καταλαβαίνουμε κι εμείς όλες, όντες πλήρως μυημένοι στην κουλτούρα τους. Το χιούμορ των δημιουργών της, οι ατάκες και τα λογοπαίγνια (I am Kenough), η αναφορά στα Birkenstock αποτελούν culturally significant στιγμές.
Επειδή σε μεγάλο βαθμό πιστεύουμε ότι μια ταινία χαρακτηρίζει την εποχή της, πιστεύω ότι θα μπορούμε να λέμε στα παιδιά μας πολλά για την εποχή που ζούμε αφού μόνο το 2023, έχουμε: το φαινόμενο “Barbenheimer”, τη σύμπτωση δηλαδή της “Barbie” με το “Oppenheimer” του Christopher Nolan, δύο τεράστιων παραγωγών που έκοψαν εκατομμύρια εισιτήρια, την τελευταία ever ταινία του Woody Allen, τον χρύσο λέοντα στη Βενετία στον δικό μας Γιώργο Λάνθιμο και φυσικά, τις πρωτοφανείς απεργίες γνωστών και άγνωστων καλλιτεχνών στο Hollywood, οι οποίοι καλούνται να υπερασπιστούν τα εργασιακά και πνευματικά τους δικαιώματα απέναντι σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Ζώσα κινηματογραφική ιστορία!
