Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι μια κρίσιμη και θεσμικά ρυθμισμένη διαδικασία που ορίζει το ελληνικό Σύνταγμα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποτελεί τον ανώτατο πολιτειακό άρχοντα, με κυρίως συμβολικές αλλά και σημαντικές αρμοδιότητες, όπως ο ρόλος του εγγυητή του πολιτεύματος και της ενότητας του έθνους.
Το Συνταγματικό Πλαίσιο
Η διαδικασία εκλογής του Προέδρου καθορίζεται από το άρθρο 32 του Συντάγματος. Η θητεία του Προέδρου διαρκεί πέντε έτη, και η εκλογή του πραγματοποιείται από τη Βουλή των Ελλήνων. Η διαδικασία ξεκινά τουλάχιστον έναν μήνα πριν από τη λήξη της θητείας του εν ενεργεία Προέδρου ή αμέσως σε περίπτωση παραίτησης ή κένωσης της θέσης για οποιονδήποτε λόγο.
Η διαδικασία περιλαμβάνει έως και πέντε ψηφοφορίες. Η πρώτη ψηφοφορία απαιτεί πλειοψηφία των 2/3 του συνολικού αριθμού των βουλευτών, δηλαδή των 200 βουλευτών από τους 300. Αν δεν συγκεντρωθεί η απαιτούμενη πλειοψηφία γίνεται δεύτερη ψηφοφορία, επαναλαμβάνεται δηλαδή η διαδικασία, με τον ίδιο αριθμό ψήφων ως προϋπόθεση, χρειάζεται δηλαδή 200 ψήφους.
Σε περίπτωση αποτυχίας και των δύο πρώτων ψηφοφοριών, γίνεται τρίτη ψηφοφορία όπου απαιτείται πλειοψηφία των 3/5 του συνόλου των βουλευτών δηλαδή 180 ψήφους.
Αν αποτύχει και η τρίτη ψηφοφορία, στην τέταρτη χρειάζεται η απόλυτη πλειοψηφία, κάτι που άλλαξε με την Αναθεώρηση του 2019, καθώς αν δεν εκλέγονταν Πρόεδρος με την τρίτη απόπειρα, τότε το κοινοβούλιο διαλύονταν και προκηρύσσονταν εκλογές.
Εάν και πάλι δεν επιτευχθεί ο απαιτούμενος αριθμός, γίνεται μια πέμπτη ψηφοφορία όπου εκλέγεται όποιος υποψήφιος συγκεντρώσει τη σχετική πλειοψηφία.
Η διαδικασία αυτή στοχεύει στη δημιουργία ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης, ενώ παράλληλα αποφεύγει τα αδιέξοδα με την πρόβλεψη της τέταρτης και πέμπτης ψηφοφορίας για να μην χρειαστεί η προσφυγή σε εκλογές.
Η Σημερινή Διαδικασία
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στις 25 Ιανουαρίου 2025, διεξήχθη η πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Η απερχόμενος Πρόεδρος, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ολοκληρώνει τη θητεία της και η Βουλή συγκλήθηκε για την εκλογή του διαδόχου της, καθώς η ίδια δεν θα είναι ξανά υποψήφια για δεύτερη θητεία.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε ως υποψήφιο τον Κωνσταντίνο Τασούλα, Πρόεδρο της Βουλής, γνωστό για τη συνεισφορά του στον πολιτικό διάλογο και τις διπλωματικές του προσπάθειες. Γεννημένος το 1959 στα Ιωάννινα, ο κ. Τασούλας είναι δικηγόρος και πολιτικός με μακρά πορεία στη Νέα Δημοκρατία. Εκλέγεται βουλευτής Ιωαννίνων από το 2000 και έχει διατελέσει υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς και πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων από το 2019.
Άλλοι υποψήφιοι περιλαμβάνουν τη Λούκα Κατσέλη, την οποία πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ με την υποστήριξη και της Νέας Αριστεράς, οικονομολόγο με μακρά πολιτική καριέρα, γεννημένη στην Αθήνα στις 20 Απριλίου 1952, κόρη του σκηνοθέτη Πέλου Κατσέλη και της ηθοποιού Αλέκας Κατσέλη. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στο Smith College των ΗΠΑ, αποφοιτώντας με διάκριση το 1972.
Στην πολιτική της σταδιοδρομία, υπηρέτησε ως ειδική σύμβουλος του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου (1993-1996) και ως ειδική σύμβουλος του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (1996-1997). Από το 2003 έως το 2007, ήταν διευθύντρια του Κέντρου Ανάπτυξης του ΟΟΣΑ στη Γαλλία. Εξελέγη βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ το 2007 και το 2009, ενώ υπηρέτησε ως Υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (2009-2010) και ως Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (2010-2011). Το 2015, εξελέγη πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών.
Από την πλευρά του, το ΠΑΣΟΚ πρότεινε τον Τάσο Γιαννίτση, πρώην υπουργό και ακαδημαϊκό, γεννημένο το 1944 στην Αθήνα. Είναι ομότιμος καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε Νομικά και Οικονομικές-Πολιτικές Επιστήμες στο ίδιο πανεπιστήμιο και απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα στα Οικονομικά από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου το 1974.
Στην πολιτική του σταδιοδρομία, έχει διατελέσει υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (2000-2001), αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών (2001-2004), υπουργός Εξωτερικών το 2004 και υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Λουκά Παπαδήμου το 2011. Επιπλέον, έχει διατελέσει πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου των Ελληνικών Πετρελαίων και της LAMDA Development.
Τέλος, ο Κώστας Κυριακού, Βορειοηπειρώτης νομικός και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, είναι ο υποψήφιος ΠτΔ που πρότεινε η Νίκη. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία, φυλακίστηκε για δέκα χρόνια λόγω της ελληνικής του καταγωγής.
Μετά την απελευθέρωσή του, σπούδασε νομική και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου ασκεί το επάγγελμα του δικηγόρου. Στις ευρωεκλογές του 2024, ήταν υποψήφιος με το κόμμα «Νίκη» και στη συνέχεια τέθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας στις εθνικές εκλογές, από το οποίο όμως παραιτήθηκε.
Στην πρώτη ψηφοφορία, ο Κωνσταντίνος Τασούλας έλαβε 160 ψήφους, ενώ η Λούκα Κατσέλη συγκέντρωσε 40, ο Τάσος Γιαννίτσης 34 και ο Κώστας Κυριακού 14. Συνολικά 49 βουλευτές ψήφισαν «παρών», ενώ τρεις ήταν οι απόντες. Καθώς δεν επιτεύχθηκε η απαιτούμενη πλειοψηφία των 200 ψήφων, η διαδικασία θα συνεχιστεί με δεύτερη ψηφοφορία στις 31 Ιανουαρίου 2025.
Ερμηνεία του Αποτελέσματος
Η υποψηφιότητα του Κωνσταντίνου Τασούλα, που υποστηρίζεται από την κυβερνητική πλειοψηφία, συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους (160). Ωστόσο, δεν έφτασε στο όριο των 200 ψήφων, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για ευρύτερη συναίνεση από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις. Η Λούκα Κατσέλη και ο Τάσος Γιαννίτσης, υποψήφιοι που υποστηρίζονται από διαφορετικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης, έλαβαν σημαντική υποστήριξη, χωρίς όμως να αποτελούν τους επικρατέστερους υποψηφίους για τις επόμενες ψηφοφορίες.
Τα 49 «παρών» από βουλευτές αντιπολιτευόμενων κομμάτων αναδεικνύουν την αβεβαιότητα στις πολιτικές ισορροπίες, ενώ οι απόντες δείχνουν πως ορισμένα κόμματα ίσως επιλέγουν να απέχουν στρατηγικά από τη διαδικασία.
Επόμενα Βήματα
Η δεύτερη ψηφοφορία είναι προγραμματισμένη για τις 31 Ιανουαρίου 2025. Το απαιτούμενο όριο παραμένει στις 200 ψήφους. Εάν και αυτή αποβεί άκαρπη, θα ακολουθήσει τρίτη ψηφοφορία με μειωμένο όριο (180 ψήφοι). Η διαδικασία αναμένεται με ενδιαφέρον, καθώς το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο τα κόμματα και οι βουλευτές μπορούν να καταλήξουν σε συναινέσεις για την εκλογή Προέδρου, κάτι που σήμερα μοιάζει απίθανο.
Σημασία και Προκλήσεις
Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας έχει συμβολική αλλά και πολιτική σημασία. Το πρόσωπο που αναλαμβάνει το αξίωμα αποτελεί την εικόνα της ενότητας και της σταθερότητας, ενώ λειτουργεί και ως θεσμικός ρυθμιστής σε περιόδους κρίσεων.
Η τρέχουσα διαδικασία αντανακλά τις πολιτικές ισορροπίες και τις προκλήσεις συναίνεσης που υπάρχουν στο ελληνικό κοινοβούλιο. Η απουσία πλειοψηφίας στην πρώτη ψηφοφορία αναδεικνύει τις δυσκολίες εξεύρεσης κοινών σημείων ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις. Η συνέχεια της διαδικασίας αναμένεται με ενδιαφέρον, καθώς θα καθορίσει εάν η ελληνική Βουλή θα καταφέρει να εκλέξει Πρόεδρο με ευρεία συναίνεση ή αν θα αρκεστεί στην κυβερνητική πλειοψηφία.
