Μπορούν οι ηλεκτρονικές αγορές να έχουν μέλλον στην Ελλάδα;

26 Φεβρουαρίου 2021

Τα νέα δεδομένα, εξαιτίας του ιού, έχουν επηρεάσει αρκετά την ελληνική ζωή. Μήνες καραντίνας, απαγορεύσεις κυκλοφορίας αλλά και υποχρεωτική χρήση μάσκας είναι μερικές μόνο από τις αλλαγές που έχουν επέλθει όχι μόνο στην ελληνική κοινωνία, αλλά και σε ένα παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα σε αυτές τι αλλαγές, υπάρχει και το κλείσιμο των καταστημάτων και μία στροφή προς τις ηλεκτρονικές αγορές. Όμως, μπορεί κάτι τέτοιο να είναι βιώσιμο στην ελληνική κοινωνία; Σε αυτή την ερώτηση θα προσπαθήσω να δώσω απάντηση. Γιατί έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονη ζωής οι ηλεκτρονικές αγορές; Οι ηλεκτρονικές αγορές αποτελούν εδώ και χρόνια λύση για τους ανθρώπους. Οι τεχνολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών έχουν προσφέρει στους πελάτες πολλές νέες δυνατότητες. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο αυτό δεν ήταν τόσο δυναμικό όσο σε κάποιες άλλες μεγάλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής. Τα περισσότερα “μεγάλα” καταστήματα που εδρεύουν στην Ελλάδα είχαν δημιουργήσει ιστοσελίδες κυρίως λόγω του γεγονότος ότι αποτελούσαν ένα παρακλάδι εταιριών που βρίσκονταν στο εξωτερικό. Έρευνες δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των πελατών στρέφεται στο διαδίκτυο για να κάνει τις αγορές του. Οι Έλληνες πελάτες δεν αποτελούν την εξαίρεση του κανόνα σε αυτό τον τομέα. Τα προτερήματα είναι σημαντικά: 1. Ευκολία παραγγελίας. Οι πελάτες μπορούν να αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν από τις οικίες τους. 2. Χαμηλότερες τιμές. Στο Διαδίκτυο υπάρχει μεγαλύτερο εύρος καταστημάτων με τα ίδια προϊόντα οπότε είναι πιο εύκολο να εκμεταλλευτούν προσφορές. 3. Ποικιλία καταστημάτων και προϊόντων. Οι πελάτες μπορούν να κάνουν αγορές από μαγαζιά που όχι μόνο δεν βρίσκονται στο νομό τους αλλά ούτε στη χώρα κατοικίας τους. Αυτά τα πλεονεκτήματα επισκιάζουν κάποια από τα αρνητικά των ηλεκτρονικών αγορών, όπως είναι η χρήση προσωπικών δεδομένων σε εταιρίες που δεν γνωρίζουν οι πελάτες, η καθυστέρηση των παραγγελιών εξαιτίας των εταιριών μεταφορών αλλά και η πιθανότητα εξαπάτησης από εταιρίες απάτες. Και ενώ αυτά τα μειονεκτήματα είναι πολύ σημαντικά και καθόλου αμελητέα, η επιθυμία των ανθρώπων να κάνουν τα πάντα στη ζωή τους με τον πιο εύκολο τρόπο έχει συμβάλλει τα μέγιστα στη καθιέρωση των ηλεκτρονικών αγορών ως ενός χρήσιμου τρόπου αγορών. Στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει συνήθως με όλες τις καινοτομίες, η καθιέρωση των ηλεκτρονικών αγορών έχει καθυστερήσει σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Και αυτό οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία παραμένει κατά βάση “παραδοσιακή”. Χρειάστηκε το κλείσιμο των μαγαζιών για να δούμε μία πιο διευρυμένη χρήση του διαδικτύου για ηλεκτρονικές αγορές. Η ανάγκη των ανθρώπων να αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της καραντίνας άνοιξε τον δρόμο για την στροφή στις ηλεκτρονικές αγορές. Μπορούν οι ηλεκτρονικές αγορές να γίνουν ο κύριος τρόπος αγορών στην Ελλάδα; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα πρέπει να δούμε τι συνέβαινε πριν και κατά τη διάρκεια της καραντίνας στην Ελλάδα αλλά και το πώς θα επηρεαστεί η κοινωνία από αυτό. Έχοντας λάβει αυτά υπόψιν δεν θεωρώ ότι μπορούν να αντικατασταθούν οι αγορές στα μαγαζιά από τις ηλεκτρονικές αγορές. Παρακάτω θα σας δώσω μερικούς από τους λόγους που κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, βασιζόμενος κατά κύριο λόγο σε έρευνες αλλά και σε προσωπικές εμπειρίες. Πρώτος και σημαντικότερος λόγος είναι το γεγονός ότι σαν παραδοσιακή κοινωνία που είναι η ελληνική η ανάγκη για επικοινωνία είναι αρκετά σημαντική. Οι απρόσωπες αγορές δεν αντιπροσωπεύουν τις πεποιθήσεις της κοινωνίας καθώς δεν μπορεί κάποιος να έρθει σε επαφή με τον καταστηματάρχη/πωλητή. Η διαπροσωπική επικοινωνία είναι καθοριστική και μπορεί ακόμα να αποτελέσει και παράγοντα αγοράς ή μη από ένα συγκεκριμένο κατάστημα. Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος, η έξοδος για αγορές δεν γίνεται για τις αγορές καθαυτές. Μέσω αυτών οι άνθρωποι βρίσκουν δικαιολογία για να κυκλοφορήσουν, να ξεφύγουν από τη ρουτίνα τους αλλά και να έρθουν σε επαφή με άλλους ανθρώπους (όπως αναφέρθηκε και παραπάνω). Η στέρηση αυτής της δυνατότητας δεν είναι κάτι που αποτελεί προτεραιότητα των πελατών και σίγουρα όχι των Ελλήνων πελατών. Πόσες φορές έχετε ακούσει να σχολιάζουν την αναξιοπιστία του διαδικτύου όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα; Αρκετές υποθέτω. Μπορεί ακόμα και εσείς οι ίδιοι να πιστεύετε κάτι τέτοιο. Αυτό αποτελεί έναν ακόμα αποτρεπτικό παράγοντα για τις ηλεκτρονικές αγορές. Η καχυποψία είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ανθρώπων και όταν θεωρούν ότι υπάρχει η πιθανότητα να καταγραφούν προσωπικά στοιχεία (κυρίως της πιστωτικής τους κάρτας) γίνονται αρκετά πιο επιφυλακτικοί. Πιο επιφυλακτικοί γίνονται, σύμφωνα με έρευνες, κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία πελάτες. Αυτό είναι κάτι το αναμενόμενο αν συνυπολογίσει κανείς ότι αυτοί δεν γεννήθηκαν την εποχή του Διαδικτύου και δεν έχουν αυτήν την εξοικείωση που έχουν οι πιο σύγχρονες γενιές. Αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή, στη πλοήγηση, στην πληροφόρηση μετά την αγορά αλλά και στην επικοινωνία με τα καταστήματα. Βεβαίως, αυτό ισχύει, σε μικρότερο για βαθμό, για όλους του πελάτες. Σημαντικό είναι, επίσης, το γεγονός ότι υπάρχουν υπέρογκες χρεώσεις για τη μεταφορά των προϊόντων. Στο σημείο αυτό μπορείτε και πάλι να σκεφτείτε κάποιον που να έχει πάθει αντίστοιχο ή να είστε εσείς οι ίδιοι θύματα μεγάλων χρεώσεων, ειδικότερα αν τα προϊόντα προέρχονται από το εξωτερικό. Πέρα από τις χρεώσεις ένα ακόμα πρόβλημα παρουσιάζεται στις εταιρίες μεταφορών. Παράλογες χρεώσεις, καθυστερήσεις και καθυστερημένες ειδοποιήσεις είναι μερικά από τα κύρια προβλήματα των εταιριών αυτών. Αυτές οι αδυναμίες αναδείχθηκαν κατά τη περίοδο της καραντίνας, αλλά υπάρχει το ελαφρυντικό ότι δεν ήταν προετοιμασμένοι για αυτή τη τεράστια αύξηση των πακέτων που έπρεπε να παραδώσουν. Τέλος, στις ηλεκτρονικές αγορές είναι ενάντια οι τοπικοί καταστηματάρχες αλλά και οι εργαζόμενοι των μαγαζιών. Οι πρώτοι ίσως να μην γνωρίζουν να χειρίζονται ιστοσελίδες και μαζί με αυτό θα πρέπει να συντηρούν τόσο την ιστοσελίδα όσο και το φυσικό κατάστημά τους, ενώ οι δεύτεροι είναι πολύ πιθανό να χάσουν τη δουλειά τους αφού λιγότεροι πελάτες σημαίνει λιγότερη ανάγκη από εργαζόμενους. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι ηλεκτρονικές αγορές βρίσκονται σε διαρκή άνοδο σε όλο τον κόσμο. Όσες έρευνες έχουν γίνει σε καταναλωτές δείχνουν αυτήν την αύξηση. Και είναι λογικό αυτό γιατί σε ορισμένες κατηγορίες δεν υπάρχει κάποιος κρυφός κίνδυνος, όπως τη διανομή σε καταλύματα και τη παραγγελία φαγητού. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να είναι εξίσου χρήσιμο για όλους τους πελάτες ανεξαρτήτως ηλικία και τεχνολογικού επιπέδου. Πόσο μάλλον σε μία χώρα όπως η Ελλάδα που παραμένει σε μεγάλο βαθμό παραδοσιακή στη βάση και τις αξίες της.