Έναν μήνα μετά τη φρίκη των Τεμπών και με φόντο πλέον τις εκλογές της 21ης Μαΐου, η ελληνική κοινωνία τελεί ακόμα υπό την επήρεια του «σοκ» για το πόσο άδικα χάθηκαν 57 αθώες ψυχές νέων κατά βάση συνανθρώπων μας.
Η σύγκρουση των δύο τρένων ανάγκασε μία ολόκληρη χώρα να έρθει αντιμέτωπη πρόσωπο με πρόσωπο με τους κακούς της δαίμονες, οι οποίοι ενσαρκώνονται απολύτως στη δομή και τη λειτουργία του χρόνια προβληματικού ΟΣΕ.
Το δυστύχημα έφερε στο φως παθογένειες δεκαετιών και ξεγύμνωσε τους τελευταίους διαχειριστές του χάους που επαίρονταν ενώπιον της Βουλής για την ασφάλεια των τρένων, λίγες μόλις μέρες πριν συμβεί το αδιανόητο. Αλήθεια, τι είναι αυτό που σκέφτονται τόσο καιρό στη ΝΔ, ώστε να μην συμπεριλάβουν τον κ. Καραμανλή στο ψηφοδέλτιο των Σερρών;
Έχει καταντήσει πλέον πολύ τετριμμένο το ερώτημα του πώς γίνεται εν έτει 2023, δύο τρένα να κινούνται στην ίδια κατεύθυνση επί πεντέμισι ολόκληρα χιλιόμετρα, χωρίς κανένας να μπορεί να παρέμβει, πέρα από τον ακατάλληλο, όπως αποδείχθηκε, σταθμάρχη της Λάρισας. Και όμως στην Ελλάδα του «gov.gr», τα τρένα κινούνται ακόμη… με τη μανιβέλα.
Δύο «μέσα» και δύο «έξω» για τα όσα έγιναν το μοιραίο βράδυ
Οι διάλογοι που έχουν δει το φως της δημοσιότητας αποκαλύπτουν το μέγεθος της ανικανότητας του συγκεκριμένου προσώπου, ο οποίος καλείται να λογοδοτήσει για το τι έκανε (ή μάλλον δεν έκανε) τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου. Υπενθυμίζεται ότι ο 59χρονος σταθμάρχης προφυλακίστηκε στις 5 Μαρτίου, έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη ανακριτή και εισαγγελέα.
Προφυλακιστέος κρίθηκε επίσης ο επιθεωρητής κυκλοφορίας του ΟΣΕ που θεωρείται υπεύθυνος για την τοποθέτηση του μοιραίου σταθμάρχη στην επίμαχη βάρδια 22:00 με 7:00. O ίδιος αποπειράθηκε να αποποιηθεί των ευθυνών του, λέγοντας ότι δεν είναι δική του αρμοδιότητα η εκπαίδευση των σταθμαρχών. Δεν παρέλειψε δε να καταλογίσει ευθύνες και στον σταθμάρχη του Παλαιοφάρσαλου, ο οποίος φέρεται να μην ενημέρωσε εγκαίρως για την καθυστέρηση της επιβατικής αμαξοστοιχίας.
Αντίθετα, ελεύθερος με περιοριστικούς όρους αφέθηκε ο συμβασιούχος σταθμάρχης, ο οποίος υποστήριξε ότι αποχώρησε από το σταθμαρχείο της Λάρισας, μετά την παρέλευση του οκτάωρου, ενώ υπεραμύνθηκε της αθωότητάς του, ισχυριζόμενος ότι ως συμβασιούχος δεν προβλέπεται να εργάζεται υπερωρίες.
Εκτός φυλακής παρέμεινε, καταβάλλοντας εγγύηση 15.000 ευρώ, ο μόνιμος και εμπειρότερος όλων σταθμάρχης, ο οποίος φέρεται να εγκατέλειψε το πόστο του περίπου στις 22:30, 30 λεπτά δηλαδή πριν τη λήξη της βάρδιάς του στις 23:00. Να σημειωθεί ότι το Intercity 62 έφτασε στον σταθμό της Λάρισας στις 23:02, ενώ η σύγκρουση με την εμπορική αμαξοστοιχία έγινε στις 23:21. Ο εμπειρότερος σταθμάρχης επικαλέστηκε τον κανονισμό κίνησης του ΟΣΕ, ο οποίος, σύμφωνα με όσα είπε, του δίνει το δικαίωμα να φύγει νωρίτερα από την τυπική λήξη της βάρδιάς του, από τη στιγμή που ο επόμενος σταθμάρχης αναλάβει καθήκοντα.
Εικόνα εγκατάλειψης των σιδηροδρόμων
Προς επίρρωση των όσων ήδη γνωρίζαμε για την επίμαχη σύμβαση «717», το πόρισμα της Αρχής Διαφάνειας «καίει» όλες τις διοικήσεις του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ, καθώς και την κοινοπραξία ΤΟΜΗ-ALSTOM για τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην ανάταξη και την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας.
Η σύμβαση «717» υπεγράφη στις 26 Σεπτεμβρίου του 2014 επί υπουργίας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα το έργο θα ολοκληρωνόταν εντός δύο ετών. Το έργο βεβαίως δεν ολοκληρώθηκε στην ώρα του, έτυχε διαδοχικών παρατάσεων και σήμερα έχει παραδοθεί το 70% αυτού, καθώς και μόλις ένα κέντρο τηλεδιοίκησης, αυτό της Θεσσαλονίκης, το οποίο -υπό κανονικές συνθήκες- θα εγκαινίαζε την 1η του Μάρτη ο πρωθυπουργός.
Όλα συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι εφόσον λειτουργούσε πλήρως το σύστημα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης, η σύγκρουση των δύο τρένων θα ήταν πρακτικά αδύνατη να συμβεί. Σύμφωνα με τους εργαζόμενους, η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα σταμάτησε να λειτουργεί από τα τέλη του 2011, αρχές του 2012. Οι ίδιοι εργαζόμενοι εξέφρασαν επανειλημμένα την ανησυχία τους για τις δικλίδες ασφαλείας, ωστόσο ουδέποτε εισακούστηκαν.
Πολύ πριν από την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, το δίκτυο υποδομών του ΟΣΕ είχε να αντιμετωπίσει την υποχρηματοδότηση των μνημονιακών ετών, όπως επίσης και τις φθορές που προήλθαν από τις κλοπές καλωδίων και άλλων εξαρτημάτων που χρησίμευαν για την ηλεκτροκίνηση και τη σηματοδότηση του δικτύου. Με λίγα λόγια, οι διάφοροι επιτήδειοι έστηναν «πάρτι» στις αφύλαχτες ράγες, ενόσω η διοίκηση του οργανισμού ήταν ανήμπορη οικονομικά να διορθώσει τις όποιες βλάβες προέκυπταν, οι οποίες σε ετήσια βάση υπολογίζεται ότι θα στοίχιζαν έως και 10 εκατομμύρια ευρώ.
Εφεξής, η φύλαξη των σιδηροδρομικών γραμμών θα είναι ένα μεγάλο στοίχημα για τον ΟΣΕ. Μέχρι σήμερα, η διοίκηση του οργανισμού έλαβε ή προώθησε διάφορα ημίμετρα για τη φύλαξη των γραμμών, όπως τη σύναψη μηνιαίων συμβάσεων με εταιρείες security σε συγκεκριμένα σημεία του δικτύου ή με την ανάθεση της εποπτείας των γραμμών μέσω drone. Όμως ακόμα και με τη χρήση των drone δεν κατέστη εφικτή η παρακολούθηση στο σύνολο του δικτύου.
Η φύλαξη των γραμμών είναι σίγουρα ένα ζήτημα για το οποίο μπορούμε να ζητήσουμε τη συνδρομή της Ευρώπης, προκειμένου να υιοθετήσουμε τις καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών, καθώς το ζήτημα των δολιοφθορών δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο.
Από το κάδρο των ευθυνών δεν μπορεί να εξαιρούνται ούτε οι Ιταλοί της Hellenic Train, οι οποίοι αγόρασαν έναντι του εξευτελιστικού ποσού των 45 εκατομμυρίων ευρώ την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, δεσμευόμενοι για επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες δεν έγιναν ποτέ με τη συνενοχή του ελληνικού δημοσίου.
Αποδοκιμασία για τα κόμματα εξουσίας – Στο 3-5% η διαφορά ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ
Όπως έδειξαν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι πολίτες καταλόγισαν στην κυβέρνηση το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για το δυστύχημα στα Τέμπη, ενώ για πρώτη φορά είδαμε τη δημοτικότητα του «κανένα» να ξεπερνάει εκείνη του Κυριάκου Μητσοτάκη στη δημοσκόπηση της Alco για τον Alpha. Η απολύτως δικαιολογημένη λαϊκή δυσαρέσκεια αποτυπώθηκε στα μεγάλα συλλαλητήρια Αθήνας και Θεσσαλονίκης, στα οποία συμμετείχαν άνθρωποι με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες που δεν συνηθίζουν υπό άλλες συνθήκες να κατεβαίνουν στους δρόμους.
Ούτε το γεγονός ότι η κυβέρνηση πήρε κάτω από τη βάση στην επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας, τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες, ωφέλησε πάντως τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αδυνατεί και πάλι να καρπωθεί τις αναμενόμενες απώλειες της ΝΔ. Το αφήγημα Σπίρτζη ότι η προηγούμενη κυβέρνηση δεν φέρει μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση στον σιδηρόδρομο, δεν φαίνεται να πείθει τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας, η οποία καθίσταται επιφυλακτική απέναντι στα τρία μεγάλα κόμματα.
Ακόμα και το ΠΑΣΟΚ, όχι μόνο δεν ενισχύεται, αλλά καταγράφει μάλιστα μικρές απώλειες, στοιχείο που φανερώνει την έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στα συστημικά κόμματα. Η αντισυστημική ψήφος ή αλλιώς ψήφος διαμαρτυρίας, η οποία στο παρελθόν έδωσε την εξουσία στον Αλέξη Τσίπρα, πλέον κατευθύνεται προς άλλα μονοπάτια του πολιτικού τόξου, δεδομένου ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θεωρείται -από τη στιγμή που κυβέρνησε- μέρος του συστήματος, όσο κι αν ο πρόεδρος και τα σημαίνοντα στελέχη του βαυκαλίζονται ότι το πολεμούν.
Απεναντίας, η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, υπό τον φόβο της δίκαιης λαϊκής οργής, απέσυραν γρήγορα τη στρατηγική του «ανθρώπινου λάθους», αναλαμβάνοντας την αντικειμενική ευθύνη για τα λάθη, τις ελλείψεις και την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού, εκ μέρους όλων όσων είχαν τα ηνία του τόπου τα τελευταία 15 τουλάχιστον χρόνια.
Ενδιαφέρον έχει να δούμε το πού θα καταλήξει η ψήφος των νέων ή αν η απογοήτευσή τους για την «κακιά τη χώρα» θα μεταφραστεί σε αποχή. Αυτό που μπορούμε να πούμε με σχετική σιγουριά είναι ότι τα ήδη χαμηλά ποσοστά της κυβέρνησης στους νέους αναμένεται να καταγράψουν νέα καθίζηση. Ενδεικτικά στις προηγούμενες εκλογές, η ηλικιακή ομάδα 17-24, είχε δώσει την πρωτιά στον ΣΥΡΙΖΑ (38%), αφήνοντας κατά πολύ πίσω τη ΝΔ (30,4%).
Ερωτηματικό παραμένει το τι μέλλει γενέσθαι με τους «Έλληνες» του Ηλία Κασιδιάρη, οι οποίοι σύμφωνα με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις ξεπερνούν το όριο του 3% για είσοδο στη Βουλή. Η απόφαση του Αρείου Πάγου για τη συμμετοχή ή όχι του ακροδεξιού σχηματισμού στις εκλογές αναμένεται το αργότερο ως τις 5 Μαΐου.
Ενάμιση μήνα πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου και με τις δεύτερες να θεωρούνται σχεδόν βέβαιες, η εθνική τραγωδία των Τεμπών συνεχίζει να βρίσκεται στην κορυφή του δημοσίου διαλόγου. Το μούδιασμα των πρώτων ημερών διαδέχτηκε η αγανάκτηση αυτών που ακολούθησαν και πλέον η χώρα οδεύει προς τις κάλπες, διεκδικώντας αφενός τη δικαίωση της μνήμης όλων όσων χάθηκαν στα δύο τρένα και αφετέρου την αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας, όχι μόνο στις σιδηροδρομικές μεταφορές, αλλά σε κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής.
*Το γκράφιτι του εξωφύλλου σχεδίασε ο Θωμάς Δούρος
