Ένας click bait τίτλος για έναν διαχρονικό προβληματισμό.
Αυτό το άρθρο δεν είναι παρά μία αποτίμηση της επιρροής μιας από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες στην ιστορία, σε έναν άνθρωπο που χωρίς καμία υπερβολή άλλαξε για πάντα τον κόσμο της μουσικής και όχι μόνο, και που η κλισέ φράση «τα λόγια είναι περιττά» ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του. Ορίστε λοιπόν κάποια «περιττά» λόγια για τον John Lennon και τη γυναίκα που σημάδεψε ανεξίτηλα τον ίδιο και την πορεία του, Yoko Onο, η οποία γεννιέται σαν σήμερα το 1933. Όμως πρώτα απ’ όλα ένα disclaimer.
Το κείμενο διαχέεται αναπόφευκτα από έναν έντονο συναισθηματισμό, τον ίδιο που συνόδευε την ανάγνωση μου του βιβλίου «οι τελευταίες μέρες του John Lennon» του εμπορικότατου συγγραφέα James Patterson και των Casey Sherman και Dave Wedge, που αποτέλεσε το έναυσμα για αυτήν την προσπάθεια να ταξινομήσω τις σκέψεις μου γύρω από τον πρώτο προσωπικό μου ήρωα: ο John υπήρξε στιγματιστικός για εμένα οριακά πριν από το δημοτικό .
Τα iconic στρογγυλά γυαλιά του (για τα οποία, fun fact, στην αρχή ντρεπόταν) και το γεγονός ότι δημιούργησε το Imagine ήταν αρκετά ώστε ο παιδικός μου εαυτός να τον ανακηρύξει αφενός ως αγαπημένο Beatle και αφετέρου ως αγαπημένο τραγουδιστή γενικότερα. Μπορεί μεγαλώνοντας και διαβάζοντας περισσότερα για το συγκρότημα να συνειδητοποίησα ότι, αυτός που ταιριάζει περισσότερο με τον χαρακτήρα μου είναι ο Paul McCartney. Όμως είναι κάποιες ανεξερεύνητες επιλογές του παιδικού μυαλού που παραμένουν ανίκητες στο βάθος του χρόνου.
Ας πάρουμε όμως την ιστορία του από την αρχή.
Για όποιον θέλει εκτενείς ιστορικές πληροφορίες μπορεί να διαβάσει το προαναφερθέν βιβλίο το οποίο προτείνω ανεπιφύλακτα. Συνοπτικά για το ξεκίνημα του Lennon, υπήρξε ένας νέος αντισυμβατικός, οριακά αναρχικός, με τόσο ταλέντο όσο και πάθος: το γεγονός ότι τραγουδούσε τσιρίζοντας το twist and shout σχεδόν τραυματίζοντας τις φωνητικές του χορδές, επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Με αυτά ακριβώς πορεύτηκε στα πρώτα, περιπετειώδη χρόνια των Beatles: στις συναρπαστικές περιοδείες, στις ατελείωτες πρόβες στην αρχή τους στα μπαρ του Αμβούργου και φυσικά στις ώρες γραψίματος με τον Paul.
Η πορεία των Beatles προς την δόξα είναι λίγο-πολύ γνωστή όμως η επίδραση της στην ψυχολογία των μελών δεν είναι τόσο ευδιάκριτη. Αρκετά αργότερα (σε συνέντευξή του το 1980 στο Playboy) , μαθαίνουμε ότι ο Τζον γράφοντας το “Help!”, ζητούσε όντως βοήθεια καθώς αυτό που του συνέβαινε, ήταν πέρα από τις δυνατότητές του να το διαχειριστεί. Και μέσα στο χάος της επιτυχίας, το επαναστατικό του πνεύμα κι η επιθυμία του για κάτι άλλο πέρα από την φήμη και τα χρήματα παρέμεναν ανεξερεύνητα.
Ο έμπειρος ανταποκριτής Art Schreiber γράφει για αυτό το κάτι παραπάνω που υπήρχε μέσα στον Τζον και τον ταλαιπωρούσε ήδη από τα χρόνια των Beatles: «Με εντυπωσίασε το πόσα γνώριζε ήδη για τις ΗΠΑ. Εκείνο που δεν μπορούσε να καταλάβει ήταν η βία: Η δολοφονία του Κένεντι, η αστυνομική βαρβαρότητα έναντι των διαδηλωτών στον Νότο, τα όπλα που είδε να κουβαλάνε παντού. Μπορούσα να δω την ψυχή ενός ακτιβιστή να μεγαλώνει μέσα του»
Αυτό το «παραπάνω» λοιπόν το βρήκε στη Γιόκο.
Πριν περάσουμε σε αυτό το μεγάλο κεφάλαιο όμως, δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στον πρώτο του γάμο με την Cynthia Lennon που του χάρισε τον πρώτο του γιο, Julian. Οι δυο τους υπήρξαν “high school sweethearts” ήδη στα χρόνια του Λίβερπουλ, και όταν η Σύνθια έμεινε έγκυος ο Τζον αποφάσισε, σύμφωνα με το πρότυπα της εποχής του, να την παντρευτεί. Φυσικά αυτό που ακολούθησε στη ζωή του Τζον όμως, ξέφευγε από τα πρότυπα κάθε εποχής.
Ένα περιστατικό που απεικονίζει γλαφυρά τη σχέση αυτών των δύο συνέβη κάποια στιγμή, σε μια περιοδεία, σε έναν σταθμό τρένων. Η Σύνθια τότε είχε καθυστερήσει και όταν προσπάθησε να μπει στο τρένο, ο υπάλληλος δεν πίστευε ότι η συγκεκριμένη, ήπιων τόνων και απλή κοπέλα, ήταν η σύζυγος ενός Beatle. Ο Τζον βλέποντας το περιστατικό, δεν κατέβηκε να την υπερασπιστεί, αλλά εκνευρισμένος από την έλλειψη δυναμικότητάς της, της φώναξε “Damn it Cynthia”.
Είναι εμφανές ότι ο γάμος τους έπνεε τα λοίσθια, εξάλλου ήταν κοινό μυστικό ότι ο Τζον την απατούσε ανελλιπώς και αυτό που έμενε ήταν να δοθεί η χαριστική βολή.
“You’re ruining the band Yoko”
Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Τζον Λέννον γνώρισε την ανερχόμενη καλλιτέχνιδα Γιόκο Όνο σε μια έκθεση της τελευταίας το 1966. Η Γιόκο μάλιστα του συμπεριφέρθηκε σαν τον οποιοδήποτε επισκέπτη αφού σύμφωνα με τα λεγόμενά της, δεν ήξερε ποιος ήταν. Ένα από τα έργα που του παρουσίασε ήταν μια σκάλα που όταν ανέβαινες στην κορυφή της έβλεπες γραμμένο ένα «Ναι». Και αυτό ήταν αρκετό για να μην μπορεί να την βγάλει ο Τζον από το μυαλό του.
Πολύ σύντομα οι δυο τους έγιναν αχώριστοι, στο σημείο που για πρώτη φορά «έσπασε» ένας θεμελιώδης κανόνας που είχαν θεσπίσει μεταξύ τους οι Beatles: να μην φέρνουν μαζί της συντρόφους τους στις ηχογραφήσεις. Το τέλος του συγκροτήματος που μέσα σε λίγα χρόνια άλλαξε τα πάντα, “in this fellow land we used to call Britain, now called Beatleland” λέγανε οι παρουσιαστές της εποχής, φαινόταν ξεκάθαρο στον ορίζοντα. Κι εξίσου ξεκάθαρα φαινόταν το ποιος το προκάλεσε. Δεν το λέμε εμείς, αλλά ο Paul McCartney.
Παρόλα αυτά, ο Τζον πίστευε ότι καταβάθος ο Πωλ τον στήριζε σε αυτή του την επιλογή. Ο ίδιος υποστήριζε ότι το “Hey Jude” απευθυνόταν στην πραγματικότητα σε αυτόν και όχι στον γιο του Τζούλιαν, του οποίου ο Πωλ του στάθηκε σαν πατέρας, και συγκεκριμένα ότι ο στίχος “Go out and get her” προέτρεπε τον Τζον να πάει να βρει την Γιόκο.
Αντισυμβατικοί ως το τέλος
Το 1969 έρχεται ο γάμος τους στο βρετανικό έδαφος του Γιβραλτάρ, καθώς δεν δέχονται τη Γιόκο στην Αγγλία ενώ η πολυπόθητη διαμονή του ζευγαριού στην Αμερική μόνο ανεμπόδιστη δεν είναι αφού ο πρόεδρος Νίξον τους καταδιώκει και τους απαγορεύει την έκδοση βίζας, στα πλαίσια μιας καμπάνιας του για την απαγόρευση των ναρκωτικών. Στο μεταξύ, ο πρώην σύντροφος της Γιόκο εξαφανίζεται με την κόρη της Κιόκο, και της απαγορεύει οποιαδήποτε επαφή μαζί της. Η Γιόκο συντετριμμένη από την απώλεια της κόρης της επιβάλλει στον Τζον να μην βλέπει πια καθόλου τον Τζούλιαν. Αυτός το αποδέχεται και η σχέση με την «παλιά» του οικογένεια κλονίζεται ανεπανόρθωτα.
Η Γιόκο έλαβε μίσος από τους θαυμαστές των Beatles καθώς την κατηγορούσαν για τη διάλυσή τους και αυτό το μίσος είχε επιπτώσεις στον γάμο της. Όταν το χάσμα μεταξύ τους μεγαλώνει, σκέφτεται την πρωτότυπη λύση, να στείλει τον Τζον στο Los Angeles με την βοηθό της May Pang ως ερωμένη του. Η περίοδος στο Los Angeles θα περιγραφεί αργότερα από τον Τζον ως το «χαμένο του σαββατοκύριακο». Ατελείωτα πάρτυ και ναρκωτικά, ηχογραφήσεις και γνωριμίες με σταρ όπως ο Elton John, ο Harry Nilsson και ο Alice Cooper αλλά ακόμα και επανένωση με τον Τζούλιαν, την οποία προέτρεψε η May. Σύμφωνα με λεγόμενα της τελευταίας, τα τελευταία έγγραφα που επικύρωσαν το τέλος των Beatles υπογράφηκαν από τον Τζον σε μία εκδρομή των τριών τους στο Disney World στη Florida.
Όταν ο Τζον τελικά επέστρεψε, τα πράγματα με την Γιόκο ήταν καλύτερα από ποτέ. Το ζευγάρι έμενε πλέον μόνιμα στη Νέα Υόρκη, στο ιστορικό κτίριο Ντακότα, είχαν τον γιο τους Shawn και ετοίμαζαν ένα νέο άλμπουμ με το όνομα “Double Fantasy” το οποίο έμελλε να είναι το τελευταίο του Τζον. Μέσα στο άλμπουμ, θα ακούσει κανείς το τραγούδι “Woman” που απεικονίζει πλέον ξεκάθαρα τι σήμαινε η Γιόκο για τον Τζον, και τι του προσέφερε η σχέση τους:
“Woman
I can hardly express
My mixed emotions at my thoughtlessness
After all, I’m forever in your debt
And woman
I will try to express
My inner feelings and thankfulness
For showing me the meaning of success”
Ναι αλλά χωρίς την Yoko, δεν θα είχαμε το Imagine
Αυτό ακριβώς ήταν το επιχείρημα του φίλου μου, Μενέλαου σε έναν από τους πολλούς μας καβγάδες όταν πηγαίναμε σχολείο και μου έκανε τόση εντύπωση ώστε να το θυμάμαι ακόμη. Και είχε απόλυτο δίκιο: όχι μόνο από την άποψη ότι χωρίς τη Γιόκο ο Τζον δεν θα είχε καλλιεργήσει την επαναστατική πλευρά του, που απείχε από την εμπορικότητα των Beatles αλλά και πιο πρακτικά.
Κι αυτό γιατί τη λέξη “Imagine” ο Τζον την συνάντησε διαβάζοντας μια συλλογή ποιημάτων που έγραψε η Γιόκο. Η φράση της «Φαντάσου χίλιους ήλιους» ήταν αρκετή για να εξάψει την φαντασία του και να αποτελέσει την αφορμή για ένα από τα πιο σημαντικά τραγούδια που ακούει ένας άνθρωπος στη ζωή του.
Θα μπορούσε να ισχυριστεί λοιπόν κανείς ότι η Γιόκο Όνο, που σήμερα κλείνει τα 90 είναι η γυναίκα που ενέπνευσε τη διάλυση των Beatles από τη μία και το Imagine από την άλλη.
Τι μένει;
Θα μπορούσε να πει κανείς άπειρα ακόμα, ιστορικά γεγονότα, μύθους ή και σκέψεις που προκύπτουν στον καθένα διαβάζοντας το προαναφερθέν βιβλίο και ερχόμενος σε επαφή με αυτές τις προσωπικότητες.
Ο Τζον Λέννον δολοφονήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1980 και το τι μένει στον καθένα από την πολυπεριπετειώδη ζωή και καριέρα του, διαφέρει. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν τη μουσική του στα αυτιά τους κι άλλοι τόσοι ενδιαφέρονται να μάθουν την ιστορία του.
Αν κανείς επισκεφτεί την Νέα Υόρκη, απέναντι από το κτίριο Ντακότα και μέσα στο Central Park, θα βρει το σημείο Imagine, εκεί που όντως πήγαινε καθημερινά ο Τζον Λέννον και καθόταν σε ένα παγκάκι για να συνθέσει. Στο ίδιο παγκάκι σήμερα, θα συναντήσει επίδοξους τραγουδιστές να επιχειρούν τις πιο παράφωνες εκτελέσεις τραγουδιών των Beatles που έχουν ακουστεί, συνοδεύοντας το σπρώξιμο των τουριστών για να φωτογραφηθούν ακουμπώντας το σημείο Imagine.
Και ίσως για πολλούς αυτό να αρκεί.
Για όσους ωστόσο θέλουν να δουν την ανθρώπινη υπόσταση πίσω από τον καλλιτέχνη, αρκεί να αναλογιστούν την επιθυμία του να είναι κάτι παραπάνω από ένας Beatle και το τίμημα που αυτό συνεπαγόταν: αγαπημένοι άνθρωποι να μένουν πίσω.
Θα μπορούσε αυτό να συμβεί με έναν πιο σωστό τρόπο ειδικά προς την Σύνθια και τον Τζούλιαν; Οπωσδήποτε. Όμως παρόλο που ο Τζον είχε ισχυριστεί στην αρχή της καριέρας του ότι ήταν πιο διάσημος από τον Χριστό, ο ίδιος ήταν 100% ανθρώπινος. Και αυτός και τα λάθη που έκανε.
Και στην τελική, τη στιγμή που ο ψυχοπαθής τον πυροβόλησε, ο Τζον γυρνούσε σε μια γυναίκα που αγαπούσε, στο σπίτι που ονειρευόταν έχοντας τον εαυτό του όπως ακριβώς τον ήθελε. Για να φτιάξεις τα πράγματα όπως ακριβώς τα θες απαιτείται και εγωισμός: τον οποίο ίσως μπορούμε να συγχωρέσουμε σε έναν άνθρωπο που έχει φύγει εδώ και 43 χρόνια.
Αρκεί λοιπόν να μας μείνει ένας προβληματισμός, πάνω σε μια ανθρώπινη ιστορία που απλώς έτυχε να αφορά έναν από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του κόσμου.
