Στα 90 του χρόνια ο Ίρβιν Γιάλομ, χρόνια ψυχοθεραπευτής, καθηγητής Ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και γνωστός για το συγγραφικό του έργο και τη συνεισφορά του στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία, με αφορμή την ασθένεια της αγαπημένης του συντρόφου Μαίριλυν Γιάλομ και τον επικείμενο θάνατό της, γράφει ένα βιβλίο μαζί της για την κοινή τους εμπειρία ενώπιον αυτής της πρόκλησης που υφίσταται η σχέση τους και την ανθρώπινη υπόσταση του καθενός ξεχωριστά.
Το πρώτο μισό του βιβλίου αποτελείται από τις διαδοχικές αφηγήσεις των δυο συγγραφέων. Ξεκινάει κάποιον καιρό μετά, αφότου η Μαίριλυν διαγνώστηκε με πολλαπλό μυέλωμα και ενώ είχε ήδη ξεκινήσει να υποβάλλεται σε μια οδυνηρή χημειοθεραπεία, συνοδευόμενη από ναυτία, εξάντληση και σωματικούς πόνους. Στο δεύτερο μισό του βιβλίου η Μαίριλυν έχει πια πεθάνει και ο Ίρβιν Γιάλομ περιγράφει το προσωπικό βίωμα του πένθους του.
Μέσα σε ένα συνοθύλευμα συναισθημάτων, οι συγγραφείς παλεύουν να αντιμετωπίσουν τον θάνατο με έναν ειλικρινή και ανθρώπινο τρόπο. Προβληματίζονται με ζητήματα λήθης, αποχωρισμού από τους αγαπημένους και αποδέχονται, έχοντας κοντά ο ένας τον άλλον, το πεπρωμένο, την πορεία του ανθρώπου: τι αφήνει πίσω η Μαίριλυν και τι χάνει μένοντας μόνος του ο Ιρβ.
Έχω διαβάσει αρκετά βιβλία του Γιάλομ, στα οποία αφηγείται ιστορίες από συνεδρίες του με θεραπευόμενους και γνωρίζω τον βαθμό που έχει εμβαθύνει στις εσώτερες υπαρξιακές ανησυχίες του ανθρώπου, καθώς και τους τρόπους που χρησιμοποιεί, ώστε ο κάθε θεραπευόμενος να έρθει σε επαφή με αυτές, να τις συνειδητοποιήσει και να μάθει να ζει αρμονικά μαζί τους.
Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, να ανακαλύπτω μέσα από αυτό το βιβλίο ότι ένας τόσο συνειδητοποιημένος άνθρωπος, όπως ο Γιάλομ, είναι «ίσος» και το ίδιο άνθρωπος με όλους, όταν έρχεται αντιμέτωπος με την θνητή υπόσταση του ίδιου και των αγαπημένων του, ότι κανείς δεν μπορεί να προετοιμαστεί για τις εμπειρίες της ζωής ή να αποφύγει δυσάρεστα συναισθήματα, αλλά ο καθένας θα πρέπει να τα βιώσει με τον δικό του μοναδικό τρόπο και να ωριμάσει μέσα από αυτά. Είναι ένας ισχυρός τρόπος, ώστε ο καθένας μας να αντιληφθεί ότι δεν είναι μόνος του σε όλη αυτήν την συναισθηματική άβυσσο που συνοδεύει την συνειδητοποίηση του θανάτου, της θνητότητας, της μοναξιάς, της ματαιότητας.
Ο Γιάλομ μας φέρνει σε επαφή με όλον τον πολύπλοκο συναισθηματικό του κόσμο: χωρίς ντροπή μας εκφράζει κάθε εγωιστικό συναίσθημά του για την αρρώστια της συζύγου του και την επιθυμία της να πεθάνει με υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Ακόμα επεξεργάζεται την ανάγκη του, μετά τον θάνατό της, να μάθει να ζει μόνος του, τις σεξουαλικές ορμές που ξεπροβάλλουν χωρίς τη θέλησή του, την ντροπή του που προσπαθεί να συνεχίσει να ζει χωρίς την αγαπημένη του, τα καταθλιπτικά του συναισθήματα. Με αυτόν τον τρόπο απενοχοποιεί όλες αυτές τις αντιδράσεις απέναντι στον θάνατο και στο πένθος και δίνει μια λογική εξήγηση για όλα όσα και ο ίδιος σε πρώτη φάση και αυθόρμητα κατονομάζει παράλογα και καταδικάζει.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε την αφήγηση της 87χρονης Μαίριλυν Γιάλομ, ιστορικού, καθηγήτριας και συγγραφέα πολλών βιβλίων, γνωστή για το φεμινιστικό της φρόνημα. Η Μαίριλυν αντιμετωπίζει με ηρεμία το επερχόμενο τέλος της και δείχνει να μην φοβάται το θάνατο, αφού έζησε όλα όσα ήθελε στη ζωή της: πήρε πολλή αγάπη από τα κοντινά της πρόσωπα, ταξίδεψε, πραγματοποίησε πλούσιο ερευνητικό έργο, έγραψε, έδωσε αγάπη και ο θάνατος δεν έχει να της κλέψει καμία ανεκπλήρωτη επιθυμία. Φαίνεται να έζησε τη ζωή της έχοντας την επίγνωση ότι δεν θα υπάρξει επανάληψη και αυτός είναι ο τρόπος που προτείνει για να νικήσουμε τον κατά τα άλλα αναπόφευκτο θάνατό μας.
Φυσικά, η ασθένεια και οι χημειοθεραπείες που ακολουθεί είναι ένα δύσκολο κομμάτι του τέλους της. Εκφράζει όλη τη δυσαρέσκειά της για τους πόνους και τις παρενέργειες που είναι αναγκασμένη να υποστεί, αλλά δείχνει κουράγιο και υπομονή για όλους τους αγαπημένους της ανθρώπους και κυρίως για τον Γιάλομ, που δεν θέλει καθόλου να αφήσει μόνο.
Ο Γιάλομ ξεκινάει την συγγραφή του βιβλίου του, γράφοντας στην πρώτη σελίδα: «Το πένθος είναι το τίμημα που καταβάλλουμε όσοι έχουμε το κουράγιο να αγαπάμε». Ολόκληρη η συνέχεια του βιβλίου συνιστά την απόδειξη μιας ειλικρινούς αγάπης μεταξύ δυο συζύγων, που μας πείθει ότι αξίζει να αγαπήσουμε κι ας είναι τόσο οδυνηρό το τίμημα.
