Ζελένσκι, εφ’όλης της ύλης

3 Μαρτίου 2022

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, έχει δικαίως αναδειχθεί ως το πρόσωπο των ημερών αφού αντιμετωπίζει την ρωσική απειλή με ακλόνητο θάρρος και ψυχραιμία, κυρίως δε με ειλικρίνεια προς τον λαό του, ενσαρκώνοντας ένα πρότυπο ηγέτη. Στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη του μάλιστα με τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μίλησε -υπό τον θόρυβο των βομβών λίγα μέτρα πάνω από το κεφάλι του- για την ανάγκη άμεσης ένταξης της Ουκρανίας στην Ένωση και την δύναμη που έχουν επιδείξει έως τώρα οι Ουκρανοί, σε αυτή την άνιση μάχη που τους επιβλήθηκε. Με την λήξη της ομιλίας του, οι Ευρωβουλευτές σηκώθηκαν όρθιοι για να τον χειροκροτήσουν ενώ πολλοί από τους διερμηνείς που μετέφεραν τα λόγια του σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, κατακλύστηκαν από δάκρυα μην μπορώντας να ολοκληρώσουν το έργο τους. Κι αν όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα πάνω του τη δεδομένη στιγμή, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στην προηγούμενη, αντισυμβατική πορεία του που τον οδήγησε στην εξουσία. Ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι γεννήθηκε το 1978 σε εβραϊκή οικογένεια, στο Κριβί Ριχ στην τότε Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας. Παρόλο που φοίτησε και τελικά έλαβε το πτυχίο της νομικής, επέλεξε να εργαστεί στον χώρο της κωμωδίας, με τον οποίο ασχολούταν από τα 17 του. Συγκεκριμένα, δημιούργησε και ηγήθηκε της κωμικής ομάδας Κβαρτάλ 95, η οποία μέσα σε λίγα χρόνια εξελίχθηκε και σε παραγωγό εκπομπών. Με αυτήν, νίκησε διάφορους κωμικούς διαγωνισμούς και έκανε περιοδείες στη Μόσχα και στις μετασοβιετικές χώρες. Ο Ζελένσκι καθιερώθηκε ως διασημότητα με την συμμετοχή του στο ουκρανικό «Dancing with the stars» και μετέπειτα, σε πλήθος ταινιών. Το μεγάλο «μπαμ» όμως δεν ήρθε μέχρι το 2015. Το 2015, έγινε η πρεμιέρα της σειράς «ο Υπηρέτης του Λαού» (“Servant of the People”) με πρωταγωνιστή τον Ζελένσκι. Η σειρά προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στο ουκρανικό κοινό και έμελλε να αλλάξει όχι μόνο το καλλιτεχνικό αλλά και το πολιτικό προσκήνιο της χώρας. Πρόκειται για μία πολιτική σάτιρα όπου ένας καθηγητής ιστορίας που ξεσπά για την διαφθορά που υπάρχει στη χώρα του, βιντεοσκοπείται από έναν μαθητή του, ο οποίος τον ανεβάζει στο YouTube . Το βίντεο γίνεται viral με αποτέλεσμα ο εν λόγω καθηγητής να εκλεγεί ως ο επόμενος πρόεδρος της Ουκρανίας.

Προς επιβεβαίωση του ρητού ότι η ζωή μιμείται την τέχνη, τα γεγονότα της σειράς επαναλαμβάνονται σχεδόν αυτούσια το 2019. «Ο Υπηρέτης του Λαού» μετατρέπεται σε πολιτικό κόμμα με αρχηγό τον Ζελένσκι, που διεκδικεί την προεδρία. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, και με το σύνθημα «καμία υπόσχεση, καμία απογοήτευση»  χρησιμοποίησε σύγχρονες και άμεσες μεθόδους όπως τα social media για την προώθηση της καμπάνιας του. Κυκλοφορούσε ακόμα με ποδήλατο και χωρίς σωματοφύλακες στους δρόμους του Κιέβου, συνομιλώντας με υποψήφιους ψηφοφόρους. Παραδεχόμενος την απειρία του στο λειτούργημα του πολιτικού, έφερε μια νέα εποχή στα δρώμενα της χώρας και ενέπνευσε τόσο τους Ουκρανούς ώστε στον δεύτερο γύρο να τον εκλέξουν με το εντυπωσιακό ποσοστό ύψους 73,2%. Κατά κανόνα ωστόσο και ειδικά στην πολιτική, τα πράγματα σπάνια είναι όσο καλά όσο φαίνονται. Στην πραγματική δράση του Ζελένσκι ως προέδρου, λάθη και απογοητεύσεις δεν έμειναν εκτός σεναρίου. Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, ανησύχησε η εμπλοκή του με τον Τραμπ, ο οποίος τον πίεσε να ασκήσει έρευνα κατά του γιου του συνυποψήφιου του, Χάντερ Μπάιντεν για ορισμένες ύποπτες, οικονομικές δραστηριότητες του στην Ουκρανία. Εσωτερικά πάλι, σκάνδαλο ξέσπασε με την αποκάλυψη των στενών, οικονομικά κυρίως, σχέσεων με τον ολιγάρχη Κολομόισκι. Ο τελευταίος, ιδιοκτήτης του καναλιού που προέβαλλε την εκπομπή του Ζελένσκι κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων (!) από τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την αδυναμία ανάκαμψης της οικονομίας και την (προφανή) αποτυχία ειρήνευσης με τη Ρωσία διέψευσαν τις υψηλές προσδοκίες του ουκρανικού λαού για τον νέο τους πολιτικό αρχηγό. Δεν πρέπει λοιπόν να αγιοποιήσουμε τον Ζελένσκι. Ούτε όμως να τον αποκηρύξουμε εντελώς. Κατά κοινή ομολογία, έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων αποδεικνύοντας ότι το ψυχικό σθένος ενός ηγέτη δεν προϋποθέτει καμία προηγούμενη πολιτική εμπειρία. Δημιουργεί ερωτήματα αν άλλοι, μεγάλοι πολιτικοί θα αρνούνταν μέσο διαφυγής και θα έμεναν στη χώρα χρησιμοποιώντας κάθε τρόπο για να αναπτερώσουν το ηθικό των πολιτών τους, όπως εκείνος έκανε. Όσο η κατάσταση στην Ουκρανία μαίνεται, ευχόμαστε πέρα από το τέλος των συγκρούσεων, να συνεχίσει ο Ζελένσκι να ανταποκρίνεται στο έργο του, που μέρα με τη μέρα γίνεται όλο και δυσκολότερο.