Για αρκετό καιρό, άκουγα τα καλύτερα σχόλια και διάβαζα διθυραμβικές κριτικές, για την ισραηλινή σειρά του ERTflix «The Lesson» , και απορώ με τον εαυτό μου πως καθυστέρησα τόσο πολύ, να δω μία δουλειά τόσο ουσιαστικά επίκαιρη, καλοδομημένη και ικανή να προβληματίσει και τον πιο αδιάφορο.
Στα έξι επεισόδια της σειράς, εκτυλίσσεται η απρόσμενη τροπή που παίρνει μία πολιτική συζήτηση, ανάμεσα σε έναν καθηγητή πολιτικής αγωγής και σε μία μαθήτρια του. Η σειρά είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα και είναι γυρισμένη το 2022, με αυτό να σημαίνει δύο πράγματα. Πρώτον, τη χρονιά που γυρίστηκε, δεν είχε ξεσπάσει ακόμα ο πόλεμος ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, επομένως μας δίνει μία εικόνα για την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της χώρας, το διάστημα πριν από την ένοπλη σύρραξη, και δεύτερον, η σειρά είναι πλήρως εναρμονισμένη με τα δεδομένα του 2022, δηλαδή την ανάπτυξη της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και έτσι καθίσταται προσιτή και ειλικρινής για τον θεατή.
Η υπόθεση της σειράς
Η ιστορία ξεκινά σε ένα λύκειο της ισραηλινής πόλης Kfar Sava, η οποία αποτελεί προάστιο του Τελ Αβίβ κοντά στη Δυτική Όχθη. Στην τάξη των τελειόφοιτων, οι οποίοι ετοιμάζονται να υπηρετήσουν στον ισραηλινό στρατό, στα πλαίσια του μαθήματος της πολιτικής αγωγής, ξεκινά μία πολιτική συζήτηση ανάμεσα στον καθηγητή Αμίρ και στη μαθήτρια Λιάν.
Ένα ρατσιστικό περιστατικό που έλαβε χώρα στη δημόσια πισίνα της πόλης, και αφορούσε στην παρενόχληση δύο κοριτσιών από Άραβες λουόμενους, αποτέλεσε την αφορμή να ξεκινήσει μία έντονη συζήτηση στην τάξη, γύρω από το κατά πόσο θα πρέπει να επιτρέπεται η είσοδος στους Άραβες, στις δημόσιες πισίνες. Η 17χρονη Λιάν (Maya Landsman), της οποίας το επαναστατικό πνεύμα και το εθνικό αίσθημα είναι ασυγκράτητα, πυροδοτεί την κουβέντα με εκφράσεις όπως «θάνατος στους Άραβες», με αποτέλεσμα να ξεσηκώσει όλη την τάξη, η οποία αρχίζει να φωνάζει συνθήματα κατά των Αράβων.
Από την άλλη, ο 43χρονος καθηγητής, Αμίρ (Doron Ben-David), προσπαθώντας να κάνει τη μαθήτρια του και την υπόλοιπη τάξη, να σκεφτούν πιο νηφάλια τα όσα λένε, τους εξηγεί πως οι γενοκτονίες και τα ολοκαυτώματα, ξεκίνησαν από αντίστοιχους τρόπους σκέψης και από κάθε είδους αποκλεισμούς κοινωνικών, πολιτικών και θρησκευτικών ομάδων.
Το αποτέλεσμα είναι η συζήτηση να ξεφύγει από κάθε είδους έλεγχο, και να γίνει προσωπική. Μετατρέπεται σε μία διαμάχη σχετικά με την δικαιοσύνη και την ισότητα, μεταξύ αριστερού και δεξιάς, φιλελεύθερου και συντηρητικής, μεταξύ άντρα και γυναίκας, καθηγητή και μαθητή, ενήλικα και έφηβης, κάνοντας ωστόσο φανερό πως τα προσωπικά τραύματα που κουβαλάνε οι πρωταγωνιστές, καθοδηγούν τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις τους.
Η ανυποχώρητη στάση και των δύο και η εμμονή τους στις απόψεις τους, οδηγεί αυτή τη σύγκρουση, έξω από τα στενά όρια της τάξης, και φτάνει στο σημείο να έχει αντίκτυπο στο σχολείο, στην κοινότητα, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στην τοπική πολιτική πραγματικότητα αλλά και στη ζωή των δύο πρωταγωνιστών, η οποία μετά από αυτό το γεγονός θα αλλάξει μια για πάντα.
Τα μηνύματα που περνάει
Κατά πάσα πιθανότητα, οι σεναριογράφοι της σειράς, ούτε κατά διάνοια δεν θα μπορούσαν να προβλέψουν και να φανταστούν, τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη λωρίδα της Γάζας, στις 7 Οκτωβρίου του 2023, όταν ένοπλοι της Χαμάς εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση στο νότιο Ισραήλ, πυροδοτώντας έτσι έναν πόλεμο που ακόμα μαίνεται, στοιχίζοντας την ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους.
Κι όμως, η σειρά είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Καταφέρνει να θίξει, μέσα από μία πραγματική και ανθρώπινη σκοπιά, τη χρόνια αντιπαλότητα Ισραήλ- Παλαιστίνης, ενώ παράλληλα συνδυάζει εξαιρετικά τα σύγχρονα δεδομένα, και θέτει στο προσκήνιο έννοιες, όπως το cancel, η ρητορική μίσους, το body shaming και το bullying, και κάνει συνεχώς αναφορά στην ευκολία που παρέχουν τα social media στη δημιουργία εντυπώσεων και στο στήσιμο λαϊκών δικαστηρίων.
Βασικοί πυλώνες για την εξέλιξη της ιστορίας, είναι τόσο ο ρατσισμός, ο φυλετικός, ο θρησκευτικός αλλά και ο κοινωνικός, όσο και η ελευθερία της έκφρασης. Δηλαδή το κατά πόσο, μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, ο καθένας είναι πραγματικά ελεύθερος να πει αυτά που πιστεύει και σκέφτεται, είτε ενώπιον μίας σχολικής τάξης, είτε ενώπιον ολόκληρης της κοινωνίας.
Το «The Lesson» καταφέρνει μέσα από το καλοδουλεμένο σενάριο και τις εξαιρετικές και εντελώς φυσικές ερμηνείες, να κάνει τον θεατή να νιώσει, πως αυτό που παρακολουθεί δεν είναι μυθοπλασία, αλλά μία ρεαλιστική πραγματικότητα. Αυτό συμβαίνει, διότι τα ζητήματα που θίγει είναι θέματα που απασχολούν πολύ τις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και πολύ συχνά αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και αντιπαράθεσης στην καθημερινή δημόσια και ιδιωτική σφαίρα. Για τον λόγο αυτό, παρακολουθώντας τη σειρά, ο θεατής δεν μπορεί να πάρει θέση ή να κρίνει ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, καθώς με τον τρόπο που ξετυλίγονται οι χαρακτήρες, μπορεί να κατανοήσει και τη μία πλευρά και την άλλη.
Σε αυτό, ενδεχομένως, να έγκειται και η τόσο μεγάλη επιτυχία της σειράς. Στο γεγονός, δηλαδή, πως με φόντο ένα τόσο σοβαρό γεωπολιτικό ζήτημα, όπως είναι η έκρυθμη τότε και εμπόλεμη τώρα κατάσταση στο Ισραήλ, ξεδιπλώνονται ζητήματα προσωπικά, κοινωνικά και ψυχολογικά, που όλα μαζί συνδιαμορφώνουν το συνολικό κοινωνικό περιβάλλον.
Η σειρά έχει λάβει σημαντικές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων είναι το βραβείο καλύτερης σειράς και καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Διεθνές Φεστιβάλ Σειρών των Καννών το 2022, το βραβείο καλύτερης σειράς, καλύτερης γυναικείας και ανδρικής ερμηνείας στο Φεστιβάλ Σειρών του Βερολίνου το 2022 και το βραβείο καλύτερης δραματικής σειράς της Ισραηλινής Τηλεοπτικής Ακαδημίας το 2023.
Δεν ξέρω αν τα βραβεία και οι διακρίσεις, είναι ικανά να πείσουν κάποιον να ξεκινήσει μία σειρά, πάντως το μόνο σίγουρο είναι πως το «The Lesson» είναι ένα μάθημα, βγαλμένο από την ίδια την ζωή στην κυριολεξία, αφού πρόκειται για αληθινή ιστορία, και καλό είναι όταν η μικρή οθόνη παραδίδει τέτοια μαθήματα, να τα… παρακολουθούμε.
