Ποιον συμφέρουν οι διερευνητικές;

16 Μαρτίου 2021

Ποιο είναι το όφελος των διερευνητικών αναρωτιούνται πολλοί, καθώς, όπως φαίνεται, όχι μόνο δεν οδηγούν πουθενά, αλλά περισσότερο αποτελούν πρόσφορο έδαφος για να προβάλλει τις παράλογες θέσεις της η Τουρκία και να απορριφθούν, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από την Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, η διεξαγωγή διερευνητικών επαφών, κατά τις οποίες δεν υπάρχει ίχνος διαπραγμάτευσης (ούτε καν κρατιούνται πρακτικά σε τελική ανάγνωση), λίγο συμφέρει τη χώρα μας, η οποία απλά ενισχύει τον σταθεροποιητικό της ρόλο στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Λίγο-πολύ, όλοι γνωρίζουν, αλλά λίγοι ομολογούν το ποιος είναι ο πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή και ποιος ο ταραχοποιός. Η Τουρκία στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου χρησιμοποιεί περισσότερο τις διερευνητικές, όχι επειδή θέλει να διαπραγματευτεί ουσιαστικά με την Ελλάδα, αλλά πολύ απλά για να αποφύγει τυχόν κυρώσεις και για να κρυφτεί πίσω από το προσωπείο του καλού και συνεννοήσιμου γείτονα που επιδιώκει μια συμφέρουσα λύση. Και φαίνεται να το πετυχαίνει, τουλάχιστον όσον αφορά την ΕΕ, η οποία είχε πολλές ευκαιρίες να επιπλήξει την άτακτη Τουρκία, κάτι που δεν έκανε ούτε στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, ούτε φαίνεται διατεθειμένη να το πράξει στην επερχόμενη του Μαρτίου. Το ευρωπαϊκό μπλοκ που τάσσεται κατά των κυρώσεων στην Τουρκία

Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία σηκώνουν ασπίδα προστασίας υπέρ του Τούρκου Προέδρου, αφού οι διμερείς συναλλαγές Ρώμης-Άγκυρας, η οικονομική αλληλεξάρτηση Μέρκελ-Ερντογάν και οι επενδύσεις στρατηγικής σημασίας με τη Μαδρίτη καθιστούν σχεδόν αδύνατη οποιαδήποτε συζήτηση για επιβολή κυρώσεων κατά του Ερντογάν, οι οποίες θα επηρεάσουν και τις ίδιες τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Υπενθυμίζεται ότι οι ισπανικές τράπεζες κουβαλούν ένα τουρκικό χρέος, συνολικής αξίας, 64 δις δολαρίων, ενώ εκείνες της Ιταλίας ένα χρέος 21 δις δολαρίων. Από την πλευρά της, η Γερμανία δεν έχει κανέναν λόγο να τρίξει τα δόντια στον Σουλτάνο, αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι 7.500 γερμανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Τουρκία και μία ενδεχόμενη υποτίμηση της τουρκικής λίρας θα συμπαρέσυρε κι αυτές στον δρόμο προς την πτώχευση. Ο διπολικός Σουλτάνος, ο οποίος κλυδωνίζεται από εσωτερικές αναταράξεις και ψάχνει συμμάχους ακόμα και στο πρόσωπο του Πούτιν, εξακολουθεί να υιοθετεί διαφορετική ρητορική στο εξωτερικό της χώρας, κάνοντας ανοίγματα προς την Ευρώπη και την Αμερική, ενώ από την άλλη στο εσωτερικό ακροατήριο συνεχίζει την ίδια εμπρηστική και εθνικιστική ρητορική, σύμφωνα με την οποία κανείς δεν μπορεί να βλάψει την παντοδύναμη Τουρκία. Η ψύχρανση των σχέσεων Τουρκίας – ΗΠΑ και η υπόθεση της Halkbank Δυστυχώς όμως για τον Τούρκο Πρόεδρο, οι ΗΠΑ έχουν πάψει πια να του κάνουν τα χατίρια. Παίρνοντας τη σκυτάλη από την προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ και τον ιδιαίτερο αυστηρό έναντι της Άγκυρας, Μάικ Πομπέο, ο Μπάιντεν δείχνει εκνευρισμένος με τον Ερντογάν και αγνοεί επιδεικτικά τα όποια ανοίγματα του Τούρκου ηγέτη προς την Ουάσινγκτον. Πέρα από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από το State Department, o φάκελος της Halkbank ανοίγει ξανά στην αμερικανική πρωτεύουσα και ο Ερντογάν τρέμει στην ιδέα ενός εξοντωτικού προστίμου εις βάρος της τουρκικής τράπεζας που θα την οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια προς τη χρεωκοπία και θα εκτροχιάσει την ήδη επιβαρυμένη τουρκική λίρα.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, μέσω του νέου ΥΠΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν δείχνει με τη στάση του να έχει εξαντλήσει τα όρια ανοχής με τον Σουλτάνο και ακόμα και η καρατόμηση του μέχρι πρότινος εθνικού ήρωα, Μεχμέτ Αττίλα από τη θέση του Διευθυντή του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης πέρασε παγερά αδιάφορη από τον Λευκό Οίκο. Ο Αττίλα, θυμίζω, είχε πάρει στις πλάτες του την ευθύνη για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, όσο ήταν Πρόεδρος της Halkbank, σώζοντας την εθνική οικονομία της Τουρκίας και εκτίοντας αντ’ αυτού ο ίδιος ποινή κάθειρξης στην Ουάσινγκτον. Όταν αποφυλακίστηκε, γύρισε στην Τουρκία ως ευεργέτης και εξαργύρωσε την αφοσίωσή του στο τουρκικό κράτος με τον διορισμό του σε μία θέση ευθύνης, όπως είναι η διοίκηση του Χρηματιστηρίου της Πόλης. Mπαράζ επαφών από την ελληνική πλευρά Στον αντίποδα, η Ελλάδα φαίνεται να απολαμβάνει της στήριξης των αμερικανών, ενώ προκαλεί την εύλογη δυσαρέσκεια των τούρκων, λόγω των στοχευμένων κινήσεων στη διπλωματική σκακιέρα. Το δίπολο Αθήνα-Λευκωσία χτίζει συμμαχίες με τις ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις της νοτιανατολικής Μεσογείου, με πρώτο και καλύτερο το Ισραήλ, με το οποίο οι σχέσεις έχουν βελτιωθεί σε έναν τέτοιο βαθμό που σε συνδυασμό με τα κοινά συμφέροντα και τη δημιουργία του αγωγού East Med διεμβολίζουν την Τουρκία από τα τεκταινόμενα της περιοχής. Ο εκνευρισμός της Άγκυρας είναι κάτι παραπάνω από φανερός και στην ουσία υπό τη μόνιμη απειλή του casus belli προσπαθεί να δυναμιτίσει το κλίμα και επιδιώκει ένα λάθος ή μία επιπολαιότητα της Ελλάδας για να προχωρήσει, όπως έχει συνηθίσει, στην επιβολή τετελεσμένων.

Σ’ αυτό ακριβώς στηρίζονται και οι ανεδαφικές απαιτήσεις της Τουρκίας στις διερευνητικές, κατά τις οποίες γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να συζητήσει τίποτα άλλο, παρά το θέμα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών. Αυτή η επιδιωκόμενη διεύρυνση της ατζέντας έχει σκοπό να προκαλέσει την επί τούτω άρνηση της Ελλάδας για συνέχιση των συζητήσεων, ούτως ώστε η ελληνική πλευρά να παρουσιαστεί υπαίτια ενδεχόμενου τερματισμού των διμερών επαφών. Όλα αυτά, ενόψει και της επικείμενης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό, στη διάρκεια της οποίας θεωρείται πολύ πιθανό η Άγκυρα να ζητήσει εκ νέου τη διχοτόμηση της Κύπρου, κάτι που αποκλείουν τόσο η Αθήνα και η Λευκωσία, όσο και ο ΟΗΕ και οι ΗΠΑ που προκρίνουν τη λύση της δημιουργίας μιας δικοινοτικής ομοσπονδίας. Οι συμπαραστάτες της Ελλάδας Πέρα από την περίπτωση του Ισραήλ, το τόξο των συμμαχιών της Αθήνας έχει διευρυνθεί σημαντικά, τόσο με την προσέγγιση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας, που τυγχάνει να εναντιώνονται στην πολιτική του Σουλτάνου στη Μέση Ανατολή, όσο και με εκείνη της Αιγύπτου με την οποία η μερική συμφωνία για τη χάραξη ΑΟΖ μπλοκάρει στην ουσία το παράνομο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο που είχε συνάψει ο Ερντογάν με την έκπτωτη κυβέρνηση Σάρατζ στη Λιβύη. Η Αίγυπτος θεωρείται από πολλούς γεωπολιτικούς αναλυτές ως η χώρα-κλειδί στη νοτιανατολική Μεσόγειο, η συμμαχία με την οποία θα κρίνει εν πολλοίς τις εξελίξεις στην περιοχή. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί και το μπάσιμο τις τελευταίες μέρες του Τούρκου ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου προς τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Σάμεχ Σούκρι για την εκκίνηση των διαπραγματεύσεων μεταξύ Καΐρου-Άγκυρας για την οριοθέτηση ΑΟΖ, εξέλιξη όμως που βρήκε σε ετοιμότητα τον Έλληνα Υπουργό, Νίκο Δένδια, ο οποίος πέταξε αστραπιαία στην Αίγυπτο για να διευθετήσει τεχνικά ζητήματα που προέκυψαν, μετά τη χείρα φιλίας που έτεινε η Τουρκία προς τους «αδελφούς σουνίτες».

Τέλος, δεν πρέπει να λησμονείται φυσικά και η γαλλική παρουσία στην περιοχή μας και η σύσφιξη των ελληνογαλλικών σχέσεων, μετά τη σύναψη της συμφωνίας για τα γαλλικά Rafale, αλλά και το ελληνικό φλερτ με τις γαλλικές φρεγάτες, τύπου Belh@arra για την ενίσχυση του ελληνικού στόλου. Στην παρούσα φάση τα συμφέροντα Μητσοτάκη-Μακρόν συμπίπτουν και η Γαλλία θεωρείται  ο πιο αξιόπιστος ευρωπαίος σύμμαχος κατά της τουρκικής προκλητικότητας που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Η παρέλαση του ωκεανογραφικού Τσεσμέ στην καρδιά του Αιγαίου, πριν λίγες εβδομάδες, αλλά και η συντονισμένη άσκηση σχεδόν σύσσωμων των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων σε μη κατοχυρωμένα ύδατα, δεν περνούν απαρατήρητες από την ελληνική πλευρά, ωστόσο η Αθήνα κρατά χαμηλούς τόνους, επιχρυσωμένους με τη νηφαλιότητα που καλείται να δείξει σε τέτοιες περιστάσεις.