Δεν υπάρχει Θεσσαλονικιός που να μην έχει δει ή ακούσει για το θρυλικό κτίριο που βρίσκεται στην Καλαμαριά.
Οι περισσότεροι της γενιάς μας γνωρίζουμε για τα πάρτι που έχουν διοργανωθεί εκεί. Ως ομάδα όμως, αναζητήσαμε πληροφορίες για το κτήριο μετά το Reworks Agora 2022 μαθαίνοντας έτσι για τη δράση “ΣΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΛΑΤΑΚΙ” την οποία το DREAM ON-line στηρίζει θερμά. Συνομιλήσαμε με τον Νίκο Καρακώστα, ο οποίος είναι μέλος της ομάδας που ξεκίνησε την δράση και είπαμε πολλά για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του μοναδικού αυτού κτιρίου.
Ιστορική Αναδρομή
Το “Κυβερνείο” που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Καλαμαριάς, σχεδιάστηκε το 1950 από τον αρχιτέκτονα Περικλή Σακελλάριο, ο οποίος ανέλαβε να φτιάξει ένα “παλατάκι” στη Θεσσαλονίκη, ως γνώστης του αντικειμένου, καθώς οι ανακατασκευές των βασιλικών ανακτόρων στο Τατόι, το Ψυχικό και το Μον Ρεπό έφεραν την υπογραφή του.
Πολλοί θεωρούν ότι φτιάχτηκε εξαρχής για την Ελληνική Βασιλική Οικογένεια, γεγονός που δεν επιβεβαιώνεται από τους ιστορικούς. Όταν εγκαινιάστηκε το 1960, η επίσημη χρησιμότητα του ήταν για τις ανάγκες του Υπουργού Βορείου Ελλάδος, ως επίσημης κατοικίας του. Το 1963 δόθηκε στη Βασιλική Οικογένεια, χωρίς ωστόσο να το εκτιμά, καθώς έμεινε εκεί για μόλις μια νύχτα, μιας και προτιμούσε το ξενοδοχείο Mediteranee.
Από τη Χούντα των Συνταγματαρχών το οίκημα δόθηκε ξανά στις υπηρεσίες του Υπουργείου Βορείου Ελλάδος, ενώ μετά τη Μεταπολίτευση είχε διάφορες χρήσεις: τόπος διαμονής επίσημων προσκεκλημένων στη Θεσσαλονίκη (αξιωματούχων ή αρχηγών κρατών), όπως επίσης χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία και απο τον Πρωθυπουργό και μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή, όσες φορές επισκεπτόταν την πόλη. Το 2001 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο.
Τελευταίος του κάτοικος ο Υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης, Νίκος Τσιαρτσιώνης, ο οποίος κατάγεται από την Κοζάνη. Όταν ανέλαβε το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης ο Γιώργος Καλαντζής, το “Παλατάκι” έκλεισε για ανακαίνιση και έκτοτε είναι αφημένο στον χρόνο…
– Κύριε Καρακώστα, πως ξεκίνησε η πρωτοβουλία «Σώστε το Παλατάκι»;
– Η κινητοποίηση έγινε λίγο περισσότερο με το Facebook αλλά και με φίλους και τα λοιπά. Κουβέντα στην κουβέντα ξεκίνησαν να λένε όλοι ότι είναι κρίμα να ρημάζεται το Παλατάκι. Σαν οργανωμένη δράση το ξεκινήσαμε τώρα με το lockdown όπου και κάναμε μία οργανωμένη συγκέντρωση στο εκκλησάκι που είναι εδώ στο Κόδρα, στον Άγιο Αλέξανδρο και είχε τη συμμετοχή του κόσμου από όλη τη Θεσσαλονίκη.
Έτσι, ξεκίνησε ένα κίνημα και εφόσον είδα ότι μπορούσε να τραβήξει η ιστορία έβαλα στην κουβέντα τόσο τον κύριο Ζαχαρία Σκούρα όσο και τον κύριο Νίκο Βαρσακέλη, τους πανεπιστημιακούς με τους οποίους έχουμε μία καλή σχέση. Στην εξίσωση μπήκαν αργότερα και τα μέλη του ναυτικού ομίλου και ο κύριος Πρόδρομος Νικηφορίδης, ο αρχιτέκτονας. Είναι εκείνος που έκανε την παραλία της Θεσσαλονίκης και το λιμάνι στα Χανιά. Αυτός θα κάνει και τον Παύλο Μελά, το στρατόπεδο. Και όταν του κάναμε κουβέντα για το Παλατάκι, μου είπε «θα πάω να το δω απόγευμα» γιατί εγώ του είχα μιλήσει για το ηλιοβασίλεμα. Και όταν πήγε και το είδε με πήρε τηλέφωνο και μου είπε «Εγώ είμαι μαζί σας σε ό,τι χρειαστείτε».
Έτσι ξεκινήσαμε σαν ομάδα. Στην πορεία κάποιοι ερχόντουσαν κάποιοι φεύγανε. Καταλήξαμε σε έναν σταθερό κορμό γύρω στα 25 άτομα. Ο πολύ στενός κορμός είμαστε 6-7 άτομα. Αλλά ό,τι είναι να κάνουμε τους ενημερώνουμε όλους. Τα μέλη στη σελίδα μας είναι γύρω στα 1000 αλλά εκείνοι που ενδιαφέρονται για τη δράση πιστεύω είναι πολύ περισσότεροι. Εμάς μας ενδιαφέρει τη δράση μας να την βλέπει ο κόσμος…
– Πότε μάθατε πρώτη φορά για το Παλατάκι;
– Ήμουν πιτσιρικάς όταν άκουσα τον τότε υπουργό Βορείου Ελλάδος να κάνει λόγο για το Κυβερνείο. Το είδα πρώτη φορά σε ηλικία 23 χρονών. Είχαμε την αίσθηση όπως το βλέπαμε μικροί ότι αυτό το κτίριο είναι για τους βασιλιάδες. Τέτοια αίγλη έχει. Κανονικά όμως χτίστηκε σαν Κυβερνείο, για να στεγαστούν οι υπηρεσίες του τότε Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης.
– Πώς ξεκίνησε η εγκατάλειψη του κτιρίου;
– Όταν ήταν ο κύριος Νίκος Τσαρτσιώνης υπουργός Μακεδονίας – Θράκης επέλεξε να μείνει εκεί γιατί σύμφωνα με τον νόμο τότε οι υπουργοί έπρεπε να μένουν εκεί. Αλλά επειδή οι περισσότεροι ήταν από Θεσσαλονίκη το αποφεύγανε για να μην τους πει ο κόσμος ότι «το παίζουν βασιλιάδες». Ο Τσαρτσιώνης όμως επέλεξε να μείνει στο κτίριο, γιατί ήθελε να του δώσει ζωντάνια όπως ομολόγησε ο ίδιος. Λόγω του γεγονότος ότι ήταν κατοικία των υπουργών υπήρχε και φύλαξη.
Δυστυχώς αφού έχασε τις εκλογές ο Τσαρτσιώνης το 2007, άρχισε σιγά σιγά η εγκατάλειψη. Κάποια στιγμή είπε ο κύριος Θεόδωρος Καράογλου ότι το κτίριο θα κλείσει για να ανακαινιστεί. Και εκεί έμεινε ουσιαστικά η συζήτηση. Από τότε το παρατήσανε. Αυτή τη στιγμή το κτίριο βρίσκεται στον ΕΤΑΔ. Αν η κυβέρνηση αποφασίσει από αύριο ότι το παραχωρεί στην Περιφέρεια και μπορεί να διαθέσει χρήματα για να το φτιάξει, λύνεται το πρόβλημα. Είναι ζήτημα πίεσης.
– Τι προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίζει το κράτος για να μην προχωράει την συγκεκριμένη διαδικασία;
– Αδιαφορία. Για αυτό προσπαθούμε να πιέσουμε.
– Τι έχετε πετύχει μέχρι στιγμής σαν Δράση;
– Νομίζω έχει σταματήσει αυτό που πήγαν να κάνουν, να το παραχωρήσουν δηλαδή σε ιδιώτη. Ή τους έχουμε προβληματίσει σε σημαντικό βαθμό που να μην τολμούν να το προχωρήσουν. Έκανε μία πρόταση η κυρία Κατερίνα Νοτοπούλου στη Βουλή για την αξιοποίηση του κτιρίου αλλά στην ουσία δεν δόθηκαν απαντήσεις και αυτό δείχνει ότι δεν ξέρουν τι θέλουν να το κάνουν ή τι πρέπει να γίνει.
Πιστεύω πως αν κάνουμε κάποια μεγάλη κίνηση είναι ευκαιρία τώρα που υπάρχουν τα κονδύλια. Για αυτό λέμε τώρα να συγκεντρώσουμε 15 πρώην υπουργούς. Είναι αρκετά μεγάλη κίνηση αλλά προσωπικά θεωρώ πιο σημαντικό τον ερχομό των πανεπιστημιακών στο κίνημά μας. Δίνει άλλη ώθηση. Χρειαζόμαστε και εμείς οι ενήλικες καθώς ξέρουμε πως λειτουργούν οι πολιτικοί. Ξέρουμε πού και πότε πονάνε. Το θέμα με τους πολιτικούς είναι ότι φοβούνται να δεσμευτούνε. Είναι πειθαρχημένοι στα κόμματά τους. Νομίζω όμως ότι η κύρια Κατερίνα Νοτοπούλου και η κυρία Μαρία Σπυράκη είναι οι νέες δυνάμεις.
– Πώς θέλετε να αξιοποιηθεί το Παλατάκι;
Το Παλατάκι θέλουμε να γίνει χώρος ψυχαγωγίας. Για παράδειγμα να γίνει εκεί κάποια εκδήλωση εσωτερικού χώρου με μουσικά όργανα ή μία έκθεση. Επίσης, μπορεί να γίνει ένας πολυχώρος ιδιαίτερα προσιτός στη νέα γενιά. Σκεφτείτε να μπορούν να γίνονται ορκωμοσίες των φοιτητών και από τα τρία πανεπιστήμια εκεί. Αυτό που θέλουμε κυρίως είναι να μην γίνει ιδιοκτησία κανενός.
– Ποιοι στήριξαν το εν λόγω εγχείρημα; (από πολιτικής απόψεως)
– Η κυρία Μαρία Σπυράκη και η κυρία Κατερίνα Νοτοπούλου. Είναι και στη σελίδα μας. Εμείς αυτό που ζητάμε βέβαια είναι τις κομματικές προτιμήσεις και τις παραταξιακές συνδέσεις να τις κρατήσουμε μακριά από το συγκεκριμένο κίνημα. Η δε κυρία Σπυράκη (ευρωβουλευτής), με την οποία έχουμε από παλιά μία καλή σχέση, είδε όλη την προσπάθεια και μόνη της προσφέρθηκε να βοηθήσει. Είναι σε μία επιτροπή για τα Μπαουχάους, από τα οποία βγαίνουν κονδύλια.
Μαζί με τον ευρωβουλευτή τον κύριο Πέτρο Κόκκαλη βγάλανε ένα σημαντικό ποσό για την Ελλάδα. Τα Μπαουχάους είναι προγράμματα που έχουν σκοπό την ανακαίνιση παλαιών διατηρητέων κτιρίων, αλλά από εκεί και έπειτα θα πρέπει να συντηρηθούν «από μόνα τους». Είτε με είσοδο, είτε με εκθέσεις, είτε με κάποιο αναψυκτήριο. Η λογική το συγκεκριμένο κτίριο να γίνει ένα ακόμη εστιατόριο πολυτελείας ή ένα μικρό ξενοδοχείο ή μία καφετέρια δεν μου λέει κάτι γιατί και η Καλαμαριά και η Θεσσαλονίκη έχουν γεμίσει από αυτά.
– Είστε αισιόδοξοι ότι θα σώσετε το Παλατάκι;
– Δεν θα τα παρατήσουμε. Έχουμε πει με τον δημοσιογράφο Μπάμπη Γιαννακίδη, τον δημοσιογράφο ότι και οι δυο μας να μείνουμε δεν θα τα παρατήσουμε. Προφανώς, υπάρχουν δυσκολίες. Κάποιοι θα προσπαθήσουν να καπηλευτούν τον χώρο παραταξιακά ή κομματικά. Κάποιοι θα σου πουν ότι υπάρχουν του κόσμου τα προβλήματα και εμείς ασχολούμαστε με παλάτια. Δεν είναι εύκολο. Εγώ βέβαια έχω τα παιδιά μου, την γυναίκα μου, τους φίλους μου που με στηρίζουν.
– Φαίνεται ότι είστε ένας άνθρωπος που δεν τα παρατάει εύκολα
Όταν έχω κάποιο στόχο θα επιμείνω μέχρι να τον πετύχω. Ήρεμος με το χαμόγελο, αλλά δεν σταματάω. Νιώθω υπεύθυνος για το τι θα αφήσω στα παιδιά μου. Αισθάνομαι ότι κουβαλάω ένα βάρος ευθύνης… έχω μάθει να αγαπάω τους ανθρώπους και προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ. Και για το Παλατάκι στεναχωρήθηκα. Είναι κρίμα να μην έχει την σκαλίτσα του, να έρθει ένα κότερο ή ένα μικρό ιστιοπλοϊκό να δέσει εκεί. Αυτό το κτίριο σε επίπεδο Βαλκανικής θα έπρεπε να είναι το καλύτερο. Βλέπεις απεραντοσύνη, βλέπεις Όλυμπο, βλέπεις Πήλιο. Είναι πραγματικά απίστευτο.
– Τέλος θα θέλαμε να στείλετε στους αναγνώστες μας ένα μήνυμα για το Παλατάκι
– Θέλουμε να σώσουμε το Παλατάκι για να μείνει στις νέες γενιές σαν χώρος γραμμάτων και τεχνών και στις υπόλοιπες γενιές σαν περίπατος ψυχαγωγίας.
Γράφουν ο Νίκος Ζαφειρόπουλος και ο Βαγγέλης Λαζαρίδης
