Όλοι οι χρήστες των σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης έρχονται σε επαφή –και οι περισσότεροι από αυτούς αναπαράγουν κιόλας- καθημερινά εικόνες ανθρώπων, ζώων και πραγμάτων με κάποιο τίτλο ή κάποιο διάλογο μεταξύ αυτών. Οι εικόνες αυτές είναι τα λεγόμενα μιμίδια. Τις περισσότερες φορές εμπεριέχουν χιουμοριστική διάθεση, άλλες φορές πάλι κριτική – ειρωνεία κι άλλες λίγο από όλα. Το σίγουρο είναι ότι όλοι μας έχουμε γελάσει με κάποιο από αυτά.
Αν και η λέξη φαίνεται να είναι καινούρια σε σύλληψη, στην πραγματικότητα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1976 από τον εξελικτικό βιολόγο και συγγραφέα Richard Dawkins στο βιβλίο του «Το εγωιστικό γονίδιο». Ο όρος, λοιπόν, αυτός παράγεται από τη συγχώνευση των λέξεων μίμηση και γονίδιο και ορίζεται, σύμφωνα με την επίσημη ορολογία ως μια ιδέα, συμπεριφορά ή στυλ που εξαπλώνεται μέσω μίμησης από άτομο σε άτομο μέσα σε έναν πολιτισμό και συχνά φέρει συμβολικό νόημα που αντιπροσωπεύει ένα συγκεκριμένο φαινόμενο ή θέμα. Ένα μιμίδιο λειτουργεί ως μονάδα μεταφοράς πολιτιστικών ιδεών, συμβόλων ή πρακτικών που μπορούν να μεταδοθούν από το ένα μυαλό στο άλλο μέσω γραφής, ομιλίας χειρονομιών τελετουργιών ή άλλων φαινομένων.
Η σύλληψη της έννοιας μόνο τυχαία δεν ήταν, αλλά αντίθετα περιγράφει επακριβώς το φαινόμενο που την ορίζει. Πιο συγκεκριμένα, αναφερόμαστε σε μετάδοση ιδεών και πληροφοριών, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα γονίδια, απλά μέσω μίμησης. Είναι γενικά γνωστό και αποδεκτό ότι μέσω των γονιδίων του DNA γίνεται η μεταφορά των πληροφοριών που χρειάζεται ένας οργανισμός, για να επιβιώσει, να ζήσει και να αναπαραχθεί (το πώς γίνεται αυτό αποτελεί θέμα εκτός των σκοπών του άρθρου και για τον λόγο αυτό δεν θα επεκταθούμε περισσότερο. Απλά αναφέρουμε τη βασική λειτουργία τους, ώστε να φανεί η ομοιότητά τους με τα μιμίδια).
Έτσι και στα μιμίδια γίνεται η μεταφορά ιδεών και πληροφοριών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με μόνη διαφορά τον χρόνο μετάδοσης που είναι πολύ μικρότερος στα μιμίδια από ό,τι στα γονίδια. Και αυτό είναι λογικό, αν αναλογιστούμε ότι τα μεν πρώτα μεταδίδονται ταχύτατα, ειδικά λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας του διαδικτύου και όχι μόνο, ενώ τα δε δεύτερα περνούν από άτομο σε άτομο μόνο μέσω της αναπαραγωγής. Εκ των δεδομένων προκύπτει, επίσης, ότι μεταξύ των δύο υπάρχει διαφορά και στον αριθμό των ατόμων που μεταδίδεται. Τα γονίδια μεταδίδουν πληροφορίες μόνο μεταξύ των συγγενών, ενώ αντίθετα τα μιμίδια μπορούν να μεταδώσουν μια πληροφορία σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αξίζει να αναφερθεί κλείνοντας ότι, όταν πεθαίνουμε, αφήνουμε πίσω μας γονίδια και μιμίδια, υποστηρίζει ο Richard Dawkins. Tα γονίδια του Σωκράτη του Νεύτωνα, του Αϊνστάιν κλπ, ενώ συνεχίζουν να υπάρχουν, διασκορπίστηκαν στους απογόνους και το σύνολό τους δεν θα σχηματιστεί ποτέ ξανά. Τα μιμίδια, όμως, που αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι μας κληροδότησαν, συνεχίζουν να υπάρχουν ατόφια και αυτούσια και συνεχίζουν να συνεισφέρουν στην παγκόσμια κουλτούρα και στην ανέλιξη της ανθρωπότητας.
Πηγές:
Richard Dawkins, «The selfish gene», 1976
Θανάσης Ντινόπουλος, «Ας μιλήσουμε για τον εγκέφαλο», 2019
Γεράσης Γιώργος
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
