5 Απριλίου 2022
Τι είναι σε αυτή τη ζωή, πιο πραγματικό από τον πόνο; Πιο πραγματικό από οτιδήποτε ικανό να συνθλίψει την καρδιά μας σε χίλια κομμάτια; Η απάντηση είναι: το γιατρικό, που χρησιμοποιεί κανείς για να απαλλαγεί από αυτό τον πόνο. Πράγματι, σε μια εποχή όπου εικόνες δυστυχίας παρουσιάζονται ανελλιπώς μπροστά στα μάτια μας- επιτρέποντας ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να υποφέρουν συλλογικά, σαν ανθρωπότητα- ο πόνος έχει μετατραπεί σε πιστό ακόλουθο της καθημερινότητας μας.
Αυτό, σε συνδυασμό με την λαχανιασμένη βιασύνη που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο, την παντελή έλλειψη πνευματικότητας, την μείωση ανθρώπινης επαφής και τις κυριαρχούσες υλιστικές αντιλήψεις και τάσεις της ζωής αλλά και της σύγχρονης εκπαίδευσης, καθιστά μια ύπαρξη εντελώς ανυπόφορη για οποιονδήποτε με -έστω και ελάχιστα ανεπτυγμένο- αισθητικό κριτήριο.
Υπό την πίεση των βασικών ενστίκτων αυτοσυντήρησης, ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει την καταστροφή και τον εκφυλισμό του πνεύματος του, με άλλα λόγια να αναζητήσει το προσωπικό του γιατρικό. Απέναντι στα πολύπλοκα προβλήματα των καιρών μας, ο άνθρωπος έχει βρει καταφύγιο στη φιλία, την αγάπη, τον έρωτα αλλά και στην τέχνη, σε όλες τις ευυπόληπτες μορφές της, αλλά με ιδιαίτερη προτίμηση στον Κινηματογράφο. Άραγε, τι είδους ευεργεσία προσφέρει ο Κινηματογράφος στην ανθρώπινη ψυχή;
Σίγουρα, κάθε είδους τέχνης είναι ικανή να κατανικήσει ό,τι είναι δυσάρεστο, ικανό να αναστήσει τη φωτιά της φαντασίας μας, που κινδυνεύει επικίνδυνα από τον ψυχρό άνεμο της σύγχρονης εποχής, ωστόσο η αποτελεσματικότητα του κινηματογράφου έγκειται εν μέρει στο γεγονός ότι ανταποκρίνεται στους σύγχρονους ρυθμούς της ζωής.
Αναμφισβήτητα, ακόμα και η ανάγνωση μιας νουβέλας φαίνεται σαν ένα δύσκολο και κουραστικό διάβημα για έναν άνθρωπο που βλέπει το πνεύμα του να χάνεται από ένα πλήθος από δηλητηριώδη κεντριά. Η ίδια η δυναμική του κινηματογράφου έγκειται στο γεγονός ότι μια ολοκληρωμένη εικόνα- ιδέα παρουσιάζεται ενώπιον του θεατή, γλιτώνοντας τον, πολλές φόρες, από άσκοπες φαντασιοκοπίες (χωρίς αυτό να σημαίνει πως η θέαση μιας ταινίας δεν απαιτεί μια οποιαδήποτε νηφαλιότητα και εγρήγορση του πνεύματος).
Πέρα από τον «βολικό» χαρακτήρα του Κινηματογράφου, έντονη προσοχή αξίζει να δώσουμε στη σχετικά παραμελημένη λειτουργία του ως μέσου επικοινωνίας. Εν ολίγοις, αν απογυμνώσουμε τον κινηματογράφο από όλα τα εφέ και άλλες τεχνοτροπίες, θα ανακαλύψουμε ότι ο κινηματογράφος δεν είναι στην ουσία του, τίποτε παραπάνω από έναν ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα στον σκηνοθέτη και στο κοινό. Ένας πνευματικός δεσμός ενώνει θεατή και σκηνοθέτη, όπου ο τελευταίος σκιαγραφεί την ιδέα του για τον κόσμο και για τη ζωή και ο πρώτος καλείται, δείχνοντας την απαραίτητη δεκτικότητα, να την επεξεργαστεί, να την αντιπαραβάλει με τον δικό του κόσμο και τέλος να την δεχτεί ή να την απορρίψει.
Αν σταθούμε παραπάνω σε αυτό θα διαπιστώσουμε πως ο κινηματογράφος είναι εξίσου απαραίτητος για τον σκηνοθέτη όσο και για τον θεατή: το εγχείρημα μια ταινίας, αποτελεί έργο λυτρωτικό και εξομολογητικό για τον δημιουργό της. Ο σκηνοθέτης επιτέλους υποτάσσει την σκέψη του και δίνει έκφραση στην ιδέα που αναπτυσσόταν μέσα του, και τόσο καιρό τον έσερνε από τον γιακά. Ο σκηνοθέτης, παραδιδόμενος στην αλήθεια που του φανερώθηκε και δίνοντας της σχήμα και συναισθηματική δύναμη ελπίζει πως θα καλλιεργήσει την ψυχή του κοινού του.
Όσον αφορά τώρα τον θεατή, για αυτόν, η κινηματογραφική εμπειρία, με την συναισθηματική δύναμη που εμπεριέχει, λειτουργεί σαν μέσο με το οποίο γνωρίζει καλύτερα τον κόσμο αλλά και τον εαυτό του. Κάθε ταινία εμπλουτίζει το ανθρώπινο οπτικό πεδίο και το σύστημα έκφρασης προσφέροντας τη δυνατότητα να γίνει αντικειμενικός παρατηρητής ενός γεγονότος ή μια εμπειρίας σύμφωνα με το πρότυπο της ίδιας της ζωής.
Η κινηματογραφική εικόνα δεν προσφέρει έναν κόσμο ουτοπικό, αποστειρωμένο από κάθε μορφή δυστυχίας, αντιθέτως: η κινηματογραφική εικόνα αποτελεί πιστή αναπαράσταση της ζωής όπου καλό και κακό, άσχημο και όμορφο συνυπάρχουν σε μια τέλεια αρμονία, λειτουργώντας σαν υπενθύμιση του πόσο ποιητικά όμορφη και αναπάντεχη είναι η ίδια η ζωή. Αν δεν υπήρχε ομορφιά στη ζωή, δεν θα υπήρχε ούτε στον κινηματογράφο.
Η συγκινησιακή δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας έχει ζωογόνο επίδραση στην ανθρώπινη ψύχη. Δείχνοντας τι πραγματικά έχει σημασία ο κινηματογράφος θα βοηθήσει τον άνθρωπο να αναδιαμορφώσει την σχέση του με τη ζωή αλλά και με τον εαυτό του και να χτίσει το μέλλον του με πάνω σε νέες αξίες. Τέλος, ο κινηματογράφος σαν μέσο πολλές φορές λειτουργεί σαν φάρος μέσα στην πυκνή ομίχλη που έχει καταβροχθίσει την ανθρωπότητα, ρίχνοντας φως στα πολυδιάστατα προβλήματα που απειλούν την ανθρωπότητα τόσο, σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο · κάλλιστα μια κινηματογραφική εικόνα μπορεί να λειτουργήσει σαν προειδοποιητικό σήμα, αναγγέλλοντας ότι η ανθρωπότητα κινείται προς επικίνδυνη κατεύθυνση.
Δυστυχώς, όπως συνέβη και στις υπόλοιπες μορφές τέχνης, έτσι και ο κινηματόγραφος προκείμενου να επιβιώσει αναγκάζεται να συμβαδίσει με την εποχή του. ‘Έχοντας περάσει άπειρα σκαμπανεβάσματα, έχει πλέον εκφυλιστεί. Ελάχιστες από τις ταινίες που προβάλλονται και βρίσκουν μαζική ανταπόκριση θεωρούνται γνήσια έργα τέχνης και ελάχιστοι σκηνοθέτες μπορούν να θεωρηθούν καλλιτέχνες.
Ο Κινηματογράφος σε έναν μεγάλο βαθμό αποτελεί ένα από τα πολυάριθμα υπνωτικά της σκέψης και των αισθήσεων. Πρωταρχική πλέον λειτουργία του κινηματογράφου είναι να εντυπωσιάσει, να λειτουργεί σαν ένα μέσο για να απαλλαγεί προσωρινά ο άνθρωπος από τα προβλήματα που τον αφορούν και συνάμα να απαλλαγεί από τον εαυτό του. Πλήθος όμως καλλιτεχνών σεβόμενοι την αστείρευτη κληρονομιά του Κινηματόγραφου, και συλλογιζόμενοι το πλήθος νέων ανεξερεύνητων περιοχών που ακόμα υπάρχουν επιχειρούν με κάθε πλάνο, με κάθε γύρισμα της κάμερας, να ανατρέψουν την κατάσταση.
Film as dream, film as music. No art passes our conscience in the way film does, and goes directly to our feelings, deep down into the dark rooms of our souls. ~ Ingmar Bergman
Τι είναι σε αυτή τη ζωή, πιο πραγματικό από τον πόνο; Πιο πραγματικό από οτιδήποτε ικανό να συνθλίψει την καρδιά μας σε χίλια κομμάτια; Η απάντηση είναι: το γιατρικό, που χρησιμοποιεί κανείς για να απαλλαγεί από αυτό τον πόνο. Πράγματι, σε μια εποχή όπου εικόνες δυστυχίας παρουσιάζονται ανελλιπώς μπροστά στα μάτια μας- επιτρέποντας ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να υποφέρουν συλλογικά, σαν ανθρωπότητα- ο πόνος έχει μετατραπεί σε πιστό ακόλουθο της καθημερινότητας μας.
Αυτό, σε συνδυασμό με την λαχανιασμένη βιασύνη που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο, την παντελή έλλειψη πνευματικότητας, την μείωση ανθρώπινης επαφής και τις κυριαρχούσες υλιστικές αντιλήψεις και τάσεις της ζωής αλλά και της σύγχρονης εκπαίδευσης, καθιστά μια ύπαρξη εντελώς ανυπόφορη για οποιονδήποτε με -έστω και ελάχιστα ανεπτυγμένο- αισθητικό κριτήριο.
Υπό την πίεση των βασικών ενστίκτων αυτοσυντήρησης, ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να αντιμετωπίσει την καταστροφή και τον εκφυλισμό του πνεύματος του, με άλλα λόγια να αναζητήσει το προσωπικό του γιατρικό. Απέναντι στα πολύπλοκα προβλήματα των καιρών μας, ο άνθρωπος έχει βρει καταφύγιο στη φιλία, την αγάπη, τον έρωτα αλλά και στην τέχνη, σε όλες τις ευυπόληπτες μορφές της, αλλά με ιδιαίτερη προτίμηση στον Κινηματογράφο. Άραγε, τι είδους ευεργεσία προσφέρει ο Κινηματογράφος στην ανθρώπινη ψυχή;
Σίγουρα, κάθε είδους τέχνης είναι ικανή να κατανικήσει ό,τι είναι δυσάρεστο, ικανό να αναστήσει τη φωτιά της φαντασίας μας, που κινδυνεύει επικίνδυνα από τον ψυχρό άνεμο της σύγχρονης εποχής, ωστόσο η αποτελεσματικότητα του κινηματογράφου έγκειται εν μέρει στο γεγονός ότι ανταποκρίνεται στους σύγχρονους ρυθμούς της ζωής.
Αναμφισβήτητα, ακόμα και η ανάγνωση μιας νουβέλας φαίνεται σαν ένα δύσκολο και κουραστικό διάβημα για έναν άνθρωπο που βλέπει το πνεύμα του να χάνεται από ένα πλήθος από δηλητηριώδη κεντριά. Η ίδια η δυναμική του κινηματογράφου έγκειται στο γεγονός ότι μια ολοκληρωμένη εικόνα- ιδέα παρουσιάζεται ενώπιον του θεατή, γλιτώνοντας τον, πολλές φόρες, από άσκοπες φαντασιοκοπίες (χωρίς αυτό να σημαίνει πως η θέαση μιας ταινίας δεν απαιτεί μια οποιαδήποτε νηφαλιότητα και εγρήγορση του πνεύματος).
Πέρα από τον «βολικό» χαρακτήρα του Κινηματογράφου, έντονη προσοχή αξίζει να δώσουμε στη σχετικά παραμελημένη λειτουργία του ως μέσου επικοινωνίας. Εν ολίγοις, αν απογυμνώσουμε τον κινηματογράφο από όλα τα εφέ και άλλες τεχνοτροπίες, θα ανακαλύψουμε ότι ο κινηματογράφος δεν είναι στην ουσία του, τίποτε παραπάνω από έναν ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα στον σκηνοθέτη και στο κοινό. Ένας πνευματικός δεσμός ενώνει θεατή και σκηνοθέτη, όπου ο τελευταίος σκιαγραφεί την ιδέα του για τον κόσμο και για τη ζωή και ο πρώτος καλείται, δείχνοντας την απαραίτητη δεκτικότητα, να την επεξεργαστεί, να την αντιπαραβάλει με τον δικό του κόσμο και τέλος να την δεχτεί ή να την απορρίψει.
Αν σταθούμε παραπάνω σε αυτό θα διαπιστώσουμε πως ο κινηματογράφος είναι εξίσου απαραίτητος για τον σκηνοθέτη όσο και για τον θεατή: το εγχείρημα μια ταινίας, αποτελεί έργο λυτρωτικό και εξομολογητικό για τον δημιουργό της. Ο σκηνοθέτης επιτέλους υποτάσσει την σκέψη του και δίνει έκφραση στην ιδέα που αναπτυσσόταν μέσα του, και τόσο καιρό τον έσερνε από τον γιακά. Ο σκηνοθέτης, παραδιδόμενος στην αλήθεια που του φανερώθηκε και δίνοντας της σχήμα και συναισθηματική δύναμη ελπίζει πως θα καλλιεργήσει την ψυχή του κοινού του.
Όσον αφορά τώρα τον θεατή, για αυτόν, η κινηματογραφική εμπειρία, με την συναισθηματική δύναμη που εμπεριέχει, λειτουργεί σαν μέσο με το οποίο γνωρίζει καλύτερα τον κόσμο αλλά και τον εαυτό του. Κάθε ταινία εμπλουτίζει το ανθρώπινο οπτικό πεδίο και το σύστημα έκφρασης προσφέροντας τη δυνατότητα να γίνει αντικειμενικός παρατηρητής ενός γεγονότος ή μια εμπειρίας σύμφωνα με το πρότυπο της ίδιας της ζωής.
Η κινηματογραφική εικόνα δεν προσφέρει έναν κόσμο ουτοπικό, αποστειρωμένο από κάθε μορφή δυστυχίας, αντιθέτως: η κινηματογραφική εικόνα αποτελεί πιστή αναπαράσταση της ζωής όπου καλό και κακό, άσχημο και όμορφο συνυπάρχουν σε μια τέλεια αρμονία, λειτουργώντας σαν υπενθύμιση του πόσο ποιητικά όμορφη και αναπάντεχη είναι η ίδια η ζωή. Αν δεν υπήρχε ομορφιά στη ζωή, δεν θα υπήρχε ούτε στον κινηματογράφο.
Η συγκινησιακή δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας έχει ζωογόνο επίδραση στην ανθρώπινη ψύχη. Δείχνοντας τι πραγματικά έχει σημασία ο κινηματογράφος θα βοηθήσει τον άνθρωπο να αναδιαμορφώσει την σχέση του με τη ζωή αλλά και με τον εαυτό του και να χτίσει το μέλλον του με πάνω σε νέες αξίες. Τέλος, ο κινηματογράφος σαν μέσο πολλές φορές λειτουργεί σαν φάρος μέσα στην πυκνή ομίχλη που έχει καταβροχθίσει την ανθρωπότητα, ρίχνοντας φως στα πολυδιάστατα προβλήματα που απειλούν την ανθρωπότητα τόσο, σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο · κάλλιστα μια κινηματογραφική εικόνα μπορεί να λειτουργήσει σαν προειδοποιητικό σήμα, αναγγέλλοντας ότι η ανθρωπότητα κινείται προς επικίνδυνη κατεύθυνση.
Δυστυχώς, όπως συνέβη και στις υπόλοιπες μορφές τέχνης, έτσι και ο κινηματόγραφος προκείμενου να επιβιώσει αναγκάζεται να συμβαδίσει με την εποχή του. ‘Έχοντας περάσει άπειρα σκαμπανεβάσματα, έχει πλέον εκφυλιστεί. Ελάχιστες από τις ταινίες που προβάλλονται και βρίσκουν μαζική ανταπόκριση θεωρούνται γνήσια έργα τέχνης και ελάχιστοι σκηνοθέτες μπορούν να θεωρηθούν καλλιτέχνες.
Ο Κινηματογράφος σε έναν μεγάλο βαθμό αποτελεί ένα από τα πολυάριθμα υπνωτικά της σκέψης και των αισθήσεων. Πρωταρχική πλέον λειτουργία του κινηματογράφου είναι να εντυπωσιάσει, να λειτουργεί σαν ένα μέσο για να απαλλαγεί προσωρινά ο άνθρωπος από τα προβλήματα που τον αφορούν και συνάμα να απαλλαγεί από τον εαυτό του. Πλήθος όμως καλλιτεχνών σεβόμενοι την αστείρευτη κληρονομιά του Κινηματόγραφου, και συλλογιζόμενοι το πλήθος νέων ανεξερεύνητων περιοχών που ακόμα υπάρχουν επιχειρούν με κάθε πλάνο, με κάθε γύρισμα της κάμερας, να ανατρέψουν την κατάσταση.
Film as dream, film as music. No art passes our conscience in the way film does, and goes directly to our feelings, deep down into the dark rooms of our souls. ~ Ingmar Bergman 
