Η πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα, στις 22 Μαρτίου, συνιστά ακόμη μια υπενθύμιση της (θρησκευτικής) ριζοσπαστικοποίησης και της τρομοκρατίας, ως κεντρικών ζητημάτων των καιρών μας. Για πολλούς, οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, το 2001 στη Νέα Υόρκη, αποτέλεσαν την απαρχή της σύγχρονης τρομοκρατίας, έτσι όπως έμελλε να διαμορφωθεί τον 21ο αιώνα. Καθημερινά, εκατοντάδες άνθρωποι στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, αλλά και στην Ευρώπη, χάνουν τη ζωή τους ή τραυματίζονται βαριά, από επιθέσεις τρομοκρατών.
Τι είναι η ριζοσπαστικοποίηση που οδηγεί στην τρομοκρατία
Μολονότι δεν υπάρχει ένας κοινώς αποδεκτός ορισμός, για το τι είναι ριζοσπαστικοποίηση και ποιοι παράγοντες οδηγούν στον βίαιο εξτρεμισμό και την τρομοκρατία, εντούτοις, παρατηρείται μία γενική συμφωνία στο γεγονός, ότι η ριζοσπαστικοποίηση έχει τον χαρακτήρα διαδικασίας: πρόκειται, στην ουσία, για μία διαδικασία, όπου τα άτομα υιοθετούν σταδιακά εξτρεμιστικές ιδέες και πρακτικές, με τελικό αποτέλεσμα την υποστήριξη και τη συμμετοχή τους σε τρομοκρατικές ομάδες.
Ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις στη Δύση και Μηχανισμοί Προπαγάνδας
Οι δύο μεγαλύτερες στρατιωτικές οργανώσεις του Ισλάμ που επισφράγισαν την εξέλιξη της τζιχαντιστικής κινητοποίησης στη Δύση, είναι η Αλ Κάιντα και ο ISIS (γνωστό κι ως Ισλαμικό Κράτος)
Το χαρακτηριστικό που, ως επί το πλείστον, συνδέει τις (εξτρεμιστικές) ισλαμικές ομάδες της Δύσης με το παρελθόν τους, είναι η θρησκεία τους, το Ισλάμ, που το θεωρούν κύριο χαρακτηριστικό της ιδεολογίας τους και ανάγοντάς το σε κεντρικό σημείο αναφοράς, «επικρίνουν» τα κακώς κείμενα της Δύσης, μέσω των τρομοκρατικών ενεργειών (συνέπεια της ριζοσπαστικοποίησης). Υπό την έννοια αυτή, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι για τις εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις, η δυτικά μεταφρασμένη τρομοκρατία, δεν είναι παρά ακτιβιστική δράση, με φόντο την αδικία σε βάρος της μειονότητάς τους.
Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί πραγματικότητα, ότι οι σύγχρονοι εξτρεμιστές, είτε αυτοί συσπειρώνονται γύρω από μια οργανωμένη τρομοκρατική ομάδα, είτε αποτελούν μεμονωμένους παράγοντες («lone wolf terrorism»), ενδυναμώνουν τις δράσεις τους, αξιοποιώντας το πλέον σύγχρονο μέσο επικοινωνίας: το Διαδίκτυο. Μέσω αυτού, ειδικότερα στη Δύση, όπου η προσβασιμότητα και η εξοικείωση με την τεχνολογία σημειώνει μεγαλύτερα ποσοστά, οι εξτρεμιστές μπορούν πια να τελειοποιήσουν την προπαγάνδα τους, να μειώσουν τον απαιτούμενο για τη ριζοσπαστικοποίηση ενός ανθρώπου χρόνο, να στρατολογήσουν οπαδούς από όλον τον κόσμο, να συγκεντρώσουν οικονομικούς πόρους και να οργανώσουν τα χτυπήματά τους.
Συνεπώς, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης (Facebook, Twitter, Youtube), οι σύγχρονες μορφές επικοινωνίας (telegram) και γενικότερα το Διαδίκτυο, αποτελούν προϋποθέσεις και από τα μεγαλύτερα προπαγανδιστικά εργαλεία για την ισλαμική ριζοσπαστικοποίηση και την ανάληψη τρομοκρατικής δράσης, ειδικά στις δυτικές χώρες. Ιδιαίτερα στο «Dark Web», οι εξτρεμιστές ισλαμιστές (τζιχαντιστές) απολαμβάνουν ένα πέπλο ανωνυμίας και συνεπώς, είναι ελεύθεροι να ενεργούν, δεδομένου ότι καθίσταται σημαντικά δύσκολο το έργο ταυτοποίησης των χρηστών, εντοπισμού τους και αντιμετώπισης των παράνομων δραστηριοτήτων τους.
Η ψηφιακή προπαγάνδα του ISIS συνέβαλε καθοριστικά στη διάδοση της ιδεολογίας του, σε ολόκληρο τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, στο προπαγανδιστικό του υλικό, περιλαμβάνονται εμβληματικά βίντεο και εικόνες τζιχαντιστών σε πολεμικές επιχειρήσεις, εμψυχωτικά τραγούδια και θεολογικά κηρύγματα, on camera εκτελέσεις αιχμαλώτων.
Στη διαδικασία προσηλυτισμού νέων τζιχαντιστών και ένταξής τους, στους κόλπους τρομοκρατικών οργανώσεων, καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι «ψηφιακοί συντονιστές» («virtual planners / virtual entrepreneurs»). Έργο των τελευταίων, είναι ο εντοπισμός νέων εξτρεμιστών από όλον τον κόσμο και η μύησή τους στις τζιχαντιστικές αρχές. Οι ψηφιακοί συντονιστές του ISIS είναι ικανοί να προσφέρουν με ελάχιστο οικονομικό κόστος, εκτός από τη διεθνή δικτύωση που απαιτείται ανάμεσα στους επίδοξους τρομοκράτες, και ψυχολογική υποστήριξη. Θρυλική μορφή ψηφιακού συντονιστή στους κόλπους των οπαδών του ISIS, θεωρείτο ο Βρετανός Junaid Hussain, πακιστανικής καταγωγής, ο οποίος, αν και εκτελέστηκε σε ηλικία 21 ετών, υπήρξε ηγετική μορφή της ισλαμιστικής ομάδας χάκερ, μύησε στο τζιχάντ πολλούς νέους οπαδούς και ήταν υπεύθυνος τρομοκρατικές επιθέσεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Συμπερασματικές σκέψεις
Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι μέσα από τη δυναμική των νέων τεχνολογιών και την εξάπλωση των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας, η απειλή της τρομοκρατίας καθίσταται ευμετάβλητη και τα δίχτυα της ψηφιακής προπαγάνδας του τζιχάντ εκτείνονται σε ανεξέλεγκτα πεδία, διεισδύοντας σε κάθε γωνιά του κόσμου. Ως αποτέλεσμα, η εύκολη πρόσβαση σε υλικό που ευνοεί την άνθηση του εξτρεμισμού, η συνεχής αύξηση των οπαδών του ISIS και οι κρίσιμες τρομοκρατικές επιθέσεις σε ευάλωτα σημεία της διεθνούς κοινότητας, όπως ευρωπαϊκές χώρες.
Όσο υπάρχουν άτομα που είναι πρόθυμα να θυσιαστούν στον βωμό μιας κατασκευασμένης ιδέας και ενός επίπλαστου σκοπού, καμία χώρα και κανένας πολίτης της δεν μπορεί να θεωρείται ασφαλής. Οι τρομακτικές επιθέσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου είναι μια συνεχής υπενθύμιση αυτής της πραγματικότητας. Μπορεί την ευθύνη για την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στον συναυλιακό χώρο στη Μόσχα, να ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος, ωστόσο, παραμένει ως σκιά του φόβου, η σκέψη ότι εξακολουθούν να υπάρχουν μηχανισμοί στήριξης τέτοιων εγκληματικών πράξεων, σε επίπεδο οργανώσεων, μυστικών υπηρεσιών, ακόμη και χωρών.
Η τελευταία πρόκληση αφορά στην αναγκαιότητα της διεθνούς κοινότητας και των τοπικών φορέων να αναπτύξουν αποτελεσματικές δράσεις πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης, να επιστρατεύσουν πόρους ενημέρωσης του κοινού και αναβάθμισης του επιπέδου επαγρύπνησης, επενδύοντας σε εκπαιδευτικά προγράμματα και σε μέτρα ενίσχυσης της συνεργασίας σε θέματα ασφαλείας και δράσης ενάντια στην τρομοκρατία.
