«Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία» θα διαβάσει κανείς, αναζητώντας το είδος του πολιτεύματος της Ρωσίας (Ρωσικής Ομοσπονδίας). Αποδομώντας τον όρο, αυτό σημαίνει τυπικά πως πρόκειται για μια δημοκρατική χώρα, όπου θεμέλιο του πολιτεύματος και μοναδική πηγή της εξουσίας είναι ο (πολυεθνικός) λαός της. Ο όρος «ομοσπονδιακή» αναφέρεται στα κρατίδια, δηλαδή τις ομόσπονδες δομές, που φαινομενικά απολαύουν δική τους αυτονομία και αρμοδιότητες. Από την άλλη, ο όρος «προεδρική» αφορά στον κεντρικό πολιτικό αξιωματούχο και ηγέτη της χώρας, στον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ο οποίος εξουσιοδοτείται να διοικεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και να λαμβάνει αποφάσεις για τα κρίσιμα εθνικά ζητήματα.
Υπό τον μανδύα της Προεδρικής Δημοκρατίας, η ζοφερή πραγματικότητα της Ρωσικής Ομοσπονδίας προσιδιάζει σε μια ανελεύθερη δημοκρατία, καθεστώς που συσπειρώνει τόσο δημοκρατικά χαρακτηριστικά (τακτικές εκλογές, παρουσία κομμάτων) όσο και χαρακτηριστικά ενός απολυταρχικού πολιτεύματος. Ο απόλυτος έλεγχος των ΜΜΕ (τηλεόραση, ραδιοφωνικοί σταθμοί, διαδίκτυο), ο υπόλογος στον Πρόεδρο χαρακτήρας των δικαστηρίων, οι βιαιοπραγίες σε αντιφρονούντες, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που μαρτυρούν τον απολυταρχικό χαρακτήρα της χώρας.
Ο Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι τεχνικά ανεξάρτητος από όλα τα πολιτικά κόμματα. Μολονότι τα κόμματα λαμβάνουν μέρος στις εκλογικές διαδικασίες, εντούτοις, οι πιθανότητες να αναλάβουν την κυβερνητική εξουσία ή τουλάχιστον να επηρεάσουν το πολιτικό σύστημα, είναι ελάχιστες. Στην πραγματικότητα, οι εκλογές χειραγωγούνται, η καταστολή αυξάνεται και κάθε μορφή διαφωνίας συντρίβεται, με πιο πρόσφατο παράδειγμα, «τον αιφνίδιο θάνατο» του κύριου αντιπάλου και σφοδρού επικριτή του καθεστώτος, Αλεξέι Ναβάλνι, στις 16/02/24, στο σωφρονιστικό κατάστημα Νο3 του Αρκτικού κύκλου, όπου και κρατούνταν τους τελευταίους μήνες, με την κατηγορία για «εξτρεμισμό».
Ρωσική Ομοσπονδία: ένα σύγχρονο απολυταρχικό κράτος
Ο σύγχρονος αυταρχικός χαρακτήρας του καθεστώτος, με τις νέες, διαφοροποιημένες και σχεδόν εκλεπτυσμένες στρατηγικές καταστολής, αντικατέστησε την αδυναμία των προηγούμενων ολοκληρωτικών συστημάτων, που είδαν την αίγλη τους να χάνεται, όταν μεγάλωσε η ψαλίδα μεταξύ των οικονομιών της αγοράς και των κρατικιστικών οικονομιών, περί τα τέλη του περασμένου αιώνα.
Σε αντίθεση με τον σοβιετικού τύπου κομμουνισμό, ο σύγχρονος αυταρχισμός δεν θεμελιώνεται στη βάση μιας μεσσιανικής ιδεολογίας με γνώμονα την ιδανική μελλοντική κοινωνία. Η συγκέντρωση της εξουσίας στο πρόσωπο της Προεδρίας και ο κρατικός έλεγχος των πολιτικών θεσμών, τροφοδοτούνται από τη ψευδαίσθηση ενός απατηλού πολιτικού πλουραλισμού, που επιτρέπει στα κόμματα της αντιπολίτευσης να συμμετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες.
Αν και οι μέθοδοι καταστολής των σύγχρονων αυταρχικών καθεστώτων έχουν διαφοροποιηθεί από τις αντίστοιχες των παραδοσιακών, στην πραγματικότητα παρατηρείται ότι το κράτος της Ρωσίας εμφανίζεται όλο και πιο επιθετικό στην καταστολή της πολιτικής διαφωνίας, υπονομεύοντας μέχρι και τις ψευδαισθήσεις του πλουραλισμού και της διαφάνειας.
Στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία:
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν εισβολή στην Ουκρανία, διαπράττοντας εγκλήματα πολέμου κατά αμάχων, απαγωγές, σεξουαλική βία και δολοφονίες.
Πολιτικές ελευθερίες: ελευθερία της έκφρασης και της πεποίθησης
Η κυβέρνηση ελέγχει όλα τα εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα, τα ραδιόφωνα και τον Τύπο, προωθώντας την εικόνα ενός «πολιορκημένου φρουρίου» που πλήττεται συλλογικά από τη Δύση. Η λογοκρισία και η επιβολή προστίμων ή και ποινών φυλάκισης, με πρόσχημα την προσβολή του κράτους και τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, αποτελούν πραγματικότητα για οποιονδήποτε θίγει ζητήματα που αντίκεινται στην πολιτική γραμμή της κυβέρνησης.
Στη διάρκεια της θητείας του Βλαντιμίρ Πούτιν, έχουν ενορχηστρωθεί νομοθετικοί περιορισμοί για την ατομική και συλλογική δράση, που στόχο έχουν να τιμωρήσουν και να αποτρέψουν τους διαφωνούντες. Μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, εθνοτικές μειονότητες, ακαδημαϊκοί και ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι τίθενται στο στόχαστρο, αντιμετωπίζονται ως «εξτρεμιστές» και «ξένοι πράκτορες» και διώκονται ποινικά.
Ελευθερία διαδικτύου
Ιδιαίτερα μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τέθηκαν σε εφαρμογή ακόμη πιο περιοριστικοί νόμοι αναφορικά με τον έλεγχο και τη διάδοση πληροφοριών. Σε μια προσπάθεια φίμωσης των φωνών που τάσσονται ενάντια στον πόλεμο, οι ρωσικές αρχές απέκλεισαν πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Instagram και το Twitter, ενώ όσοι άσκησαν κριτική στον ρωσικό στρατό, βρέθηκαν αντιμέτωποι με κατασκευασμένες ποινικές υποθέσεις, πρόστιμα και φυλακίσεις. Για παράδειγμα, ο πολιτικός Ilya Yashin καταδικάστηκε σε 8,5 χρόνια φυλάκισης τον Δεκέμβριο του 2022, επειδή δημοσίευσε ένα βίντεο στο YouTube που αποκάλυπτε τις βαρβαρότητες που διέπραξε ο ρωσικός στρατός στην Bucha, μια πόλη στην περιοχή του Κιέβου στην Ουκρανία.
Απαγόρευση διαδηλώσεων
Η «σταθερότητα» της κρατικής δομής βρίσκεται σε πρώτο πλάνο, ακόμη κι αν αυτό συμβαίνει σε βάρος της πολιτικής συμμετοχής και της ελευθερίας των πολιτών. Οι πολυάριθμες υπηρεσίες ασφαλείας της κυβέρνησης στοχεύουν στη διατήρηση ενός αυστηρού ελέγχου της κοινωνίας και της αποτροπής αναταραχών που ενδέχεται να αποδυναμώσουν την υφιστάμενη τάξη πραγμάτων. Συνέπεια της καταστολής της εγχώριας διαφωνίας, ήταν, μεταξύ άλλων, και η ποινικοποίηση αντιφρονηματικών διαδηλώσεων. «Η διοργάνωση και διεξαγωγή μη εξουσιοδοτημένων συγκεντρώσεων, τα καλέσματα και η συμμετοχή σε τέτοιες εκδηλώσεις συνιστούν διοικητικό αδίκημα», προειδοποίησε η Γενική Εισαγγελία της Μόσχας, απευθυνόμενη σε όσους προέβησαν σε εκδηλώσεις που είχαν στόχο να τιμήσουν τη μνήμη του Ναβάλνι.
Συνολικά, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Freedom House για το 2023, η Ρωσία κατατάσσεται στα ανελεύθερα καθεστώτα, σημειώνοντας μόλις το 16% σε ό,τι αφορά τα πολιτικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών της.
Το 2018, με το πέρας της τέταρτης προεδρικής του θητείας, ο Πούτιν προχώρησε σε τροποποιήσεις του Συντάγματος, οι οποίες του επιτρέπουν να παραμείνει στην εξουσία ως το 2036. Ο δρόμος προς τις επικείμενες προεδρικές εκλογές του Μαρτίου, μοιάζει ελεύθερος, απαλλαγμένος από ενοχλητικούς πολιτικούς αντίπαλους.
