Η πρόσφατη πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να επιβάλει περιορισμούς στις διαδηλώσεις μπροστά στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη προκάλεσε έντονη δημόσια συζήτηση και πολιτική αντιπαράθεση. Το ζήτημα, που αρχικά παρουσιάστηκε ως «μέτρο προστασίας ενός συμβόλου εθνικής ενότητας», εξελίχθηκε γρήγορα σε πεδίο θεσμικής έντασης και ιδεολογικού προβληματισμού.
Σύμφωνα με το Greek City Times (12 Οκτωβρίου 2025), ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι το Μνημείο αποτελεί «ειδικό τόπο συμβολικής αξίας», ο οποίος πρέπει να προφυλαχθεί από πολιτικές αντιπαραθέσεις και εντάσεις. Ωστόσο, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας απηύθυνε μήνυμα «ηρεμίας και διαλόγου», τονίζοντας ότι η υπερβολική ρύθμιση του δημόσιου χώρου μπορεί να εγείρει ζητήματα συνταγματικότητας και περιορισμού του δικαιώματος στη διαμαρτυρία.
Το γεγονός αυτό, αν και φαινομενικά δευτερεύον, ανέδειξε βαθύτερες αντιθέσεις. Από τη μία, η κυβέρνηση επιχειρεί να παρουσιάσει τον εαυτό της ως θεματοφύλακα της τάξης, του σεβασμού και της εθνικής αξιοπρέπειας. Από την άλλη, μερίδα της κοινής γνώμης, καθώς και αρκετοί συνταγματολόγοι, προειδοποιούν για μια «σιωπηρή κανονικοποίηση» της περιστολής θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η πολιτική διάσταση πίσω από το συμβολικό
Το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα σημείο ιστορικής μνήμης· αποτελεί κεντρικό τόπο πολιτικής αναφοράς, ακριβώς επειδή βρίσκεται κάτω από τη Βουλή των Ελλήνων. Από την περίοδο της Μεταπολίτευσης έως και σήμερα, αποτέλεσε σημείο συγκεντρώσεων, διαμαρτυριών και πολιτικών εκφράσεων — ένα ζωντανό κομμάτι της δημοκρατικής δημόσιας σφαίρας.
Η συζήτηση για την απαγόρευση ή τον περιορισμό των διαδηλώσεων εκεί δεν αφορά μόνο την «εικόνα της χώρας» ή την «τάξη στο κέντρο». Αγγίζει την καρδιά της σχέσης κράτους-πολίτη: ποιος έχει τον έλεγχο του δημόσιου χώρου και ποια είναι τα όρια της πολιτικής έκφρασης. Όπως παρατηρεί ο πολιτικός αναλυτής Γιώργος Σιακαντάρης, «η δημοκρατία δεν κινδυνεύει από τη φωνή των πολιτών, αλλά από την εξουσία που δεν την αντέχει».
Το κράτος δικαίου και η κρίση εμπιστοσύνης
Το περιστατικό έρχεται σε μια περίοδο όπου η διεθνής αξιολόγηση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα καταγράφει συνεχή υποχώρηση. Σύμφωνα με την έκθεση του World Justice Project (Οκτώβριος 2025), η Ελλάδα κατατάσσεται στην 48η θέση παγκοσμίως και προτελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις στην «ελευθερία έκφρασης» και τη «λογοδοσία της κυβέρνησης».
Η εικόνα αυτή ενισχύει την αίσθηση ότι το πολιτικό σύστημα απομακρύνεται από τη δημοκρατική του βάση. Όταν οι πολίτες αισθάνονται ότι οι χώροι διαμαρτυρίας συρρικνώνονται, οι φωνές τους φιμώνονται και οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς θεσμική διαβούλευση, τότε η κρίση εμπιστοσύνης βαθαίνει.
Παράλληλα, αποκαλύψεις ότι κάποια υπουργεία, όπως το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, δεν είχαν πλήρη ενημέρωση για την κυβερνητική πρωτοβουλία, αναζωπυρώνουν τα ερωτήματα περί διαφάνειας και εσωτερικής συνεννόησης. Μια τέτοια πρακτική ενδέχεται να υποδηλώνει συγκεντρωτισμό και ελλιπή θεσμική συνεννόηση — χαρακτηριστικά που ιστορικά λειτουργούν διαβρωτικά για τη δημοκρατία.
Το πολιτικό διακύβευμα
Η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε ένα λεπτό σταυροδρόμι. Από τη μια, επιδιώκει να παρουσιάσει εικόνα σταθερότητας και ελέγχου, σε μια εποχή κοινωνικής κόπωσης και οικονομικών πιέσεων. Από την άλλη, η επιλογή αυτή μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά επικίνδυνη, καθώς τροφοδοτεί το αφήγημα μιας εξουσίας που προσπαθεί «να πειθαρχήσει» τον δημόσιο χώρο.
Οι αντιδράσεις που έχουν ήδη καταγραφεί — από κόμματα της αντιπολίτευσης, οργανώσεις δικαιωμάτων, αλλά και ανεξάρτητους πολίτες — δείχνουν ότι το θέμα δεν θα σβήσει εύκολα. Στην πραγματικότητα, ενδέχεται να γίνει αφετηρία για μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με τα όρια της κρατικής παρέμβασης και την ουσία της δημοκρατίας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.
Η ουσία: εμπιστοσύνη και συμμετοχή
Η δημοκρατία δεν στηρίζεται στην απουσία συγκρούσεων, αλλά στη διαχείρισή τους με θεσμικούς και πολιτισμένους τρόπους. Ο περιορισμός της διαμαρτυρίας μπροστά στο Μνημείο μπορεί να φανεί ως μικρό μέτρο, όμως υποδηλώνει μια βαθύτερη τάση: την υποχώρηση της εμπιστοσύνης του κράτους προς τον πολίτη.
Αντί να προστατεύεται με φράχτες και απαγορεύσεις, το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη — και μαζί του η ίδια η δημοκρατία — χρειάζεται κάτι πολύ πιο ουσιαστικό: ενεργούς πολίτες, πολιτικό διάλογο και εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Γιατί η δημοκρατία, όπως και η ελευθερία, δεν κινδυνεύει όταν φωνάζει ο λαός, κινδυνεύει όταν σωπαίνει.
