Το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη με τίτλο Η Άκρα Ταπείνωση πραγματεύεται την ιστορία δύο γυναικών, μιας πρώην φιλολόγου και μιας πρώην ζωγράφου, την περίοδο της κρίσης και επικεντρώνεται κυρίως στη διαμαρτυρία που έγινε στις 12 Φεβρουαρίου 2012 στην Αθήνα ενάντια στη φτωχοποίηση, την ακρίβεια και τα μνημόνια. Το κέντρο της Αθήνας φλέγεται και μαζί με αυτό δύο ιστορικοί κινηματογράφοι, το Αττικόν και το Απόλλων.
Οι δύο αυτές γυναίκες, η Τειρεσία και η Νύμφη, μένουν μαζί σε έναν ξενώνα για ψυχικά ασθενείς. Εκεί συναναστρέφονται με μια γυναίκα που τις φροντίζει, μια κοινωνική λειτουργό, μια νεαρή μετανάστρια με τον γιο της, που τους καθαρίζει το σπίτι καθώς και με έναν γιατρό που τις κουράρει. Επίσης, στην ιστορία εμφανίζονται και ο αναρχικός γιος της Νύμφης και ο χρυσαυγίτης γιος της Κατερίνας, της γυναίκας που τις φροντίζει.
Οι πρωταγωνίστριές μας αποφασίζουν να βγουν κρυφά στις διαδηλώσεις και συγκεκριμένα στη μεγάλη διαμαρτυρία της 12ης Φεβρουαρίου 2012, όπου αποτέλεσε και μια ιστορική στιγμή των κοινωνικών αγώνων της Ελλάδας. Εκεί όμως τρομάζουν από τις εξελίξεις και πανικοβάλλονται, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να θυμηθούν τον δρόμο για την επιστροφή. Σε αυτό το σημείο ξεκινάει η περιπλάνησή τους στο κέντρο της άλλοτε γνωστής τους πόλης, της Αθήνας, η επαφή τους με τους αστέγους και η εξώθησή τους στην επαιτεία, για να μπορέσουν να επιβιώσουν.
Το μυθιστόρημα αυτό εκδόθηκε το 2015 και γράφτηκε την περίοδο 2012-2014. Είναι ένα τολμηρό πολιτικοκοινωνικό εγχείρημα αποτύπωσης της επικαιρότητας. Είναι μια προσπάθεια απεικόνισης της κρίσης την ώρα που συντελείται. Μιλάει για το τώρα χωρίς να έχει πάρει χρονικές αποστάσεις από τα συμβάντα. Θέτει σοβαρά ερωτήματα γύρω από την πολιτική ζωή της χώρας και ανοίγει έναν «διάλογο» μεταξύ της γενιάς του Πολυτεχνείου και της νέας γενιάς με τους σημερινούς της αγώνες. Παρά το ότι είναι ένα έντονο πολιτικά κείμενο, η συγγραφέας επιλέγει να μην ονοματίζει τίποτα, αλλά να φωτογραφίζει με ακρίβεια τα λεγόμενά της και τη στάση της.
Πηγή: Paletaart
Αναφορικά με τον τίτλο του βιβλίου, είναι παρμένος από τις βυζαντινές αγιογραφίες και συγκεκριμένα από τον εικονογραφικό τύπο «Η Άκρα Ταπείνωσις» ή «Χριστός, η Άκρα Ταπείνωση». Σε αυτές τις εικόνες αποτυπώνεται η ταπείνωση του θείου μέσα από τον μαρτυρικό θάνατο συνοδευόμενη, βέβαια, και με τον υπαινιγμό και την ελπίδα της ανάστασης. Αντίστοιχα και στο μυθιστόρημα, θα ισχυριζόμασταν πως παρατηρούμε έναν πνευματικό και ιδεολογικό θάνατο της κοινωνίας του σήμερα, μια κατεστραμμένη και ταπεινωμένη πόλη με μια ενατένιση όμως προς το μέλλον και την ελπίδα ότι αυτή η σήψη μπορεί να γεννήσει κάποτε κάτι καλό.
Ένα θέμα που αξίζει να σταθούμε είναι το ζήτημα της ανεστιότητας. Η Ρέα Γαλάνακη καταπιάνεται με το θέμα των αστέγων και με τη διαβίωσή τους στον δρόμο. Θίγει το ζήτημα των νεο-αστέγων που προέκυψαν από την οικονομική κρίση καθώς και τις συνθήκες που επικρατούν μεταξύ αυτών των ανθρώπων. Μέσα στο βιβλίο βλέπουμε να υπάρχει απάτη και εκμετάλλευση από διάφορους απατεώνες ζητιάνους που προσπαθούν να επωφεληθούν από τους υπόλοιπους αστέγους. Επίσης, δηλώνεται το γεγονός ότι οι άστεγοι δεν επιλέγουν συνήθως να πάνε σε κάποιον ξενώνα φιλοξενίας, γιατί το σύστημα που τους οδήγησε στην αστεγία είναι το ίδιο σύστημα που τους παρέχει τη φιλοξενία. Παράλληλα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγγραφέας αναφέρεται και σε μια συμβολική ανεστιότητα, αυτή της ιδεολογίας.
Μαζί με το θέμα της ανεστιότητας, η Ρέα Γαλανάκη επιλέγει να ασχοληθεί και με τους ανθρώπους που έχουν κάποιου είδους ψυχική ασθένεια. Επιλέγει οι πρωταγωνίστριές της να ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία, ώστε μέσα από αυτές να εξερευνήσει τη δική τους οπτική, να αποτυπώσει τη δική τους αντίληψη για τον κόσμο, τις σκέψεις και τις ανησυχίες που έχουν αυτοί οι άνθρωποι. Αυτό το πετυχαίνει κυρίως με αφηγήσεις, στις οποίες διαβάζουμε τις σκέψεις της Τειρεσίας. Επιπλέον, κάνει νύξη και για το κλείσιμο ξενώνων φιλοξενίας ψυχικά νοσούντων, όπως είναι αυτός στον οποίο συγκατοικούν οι δυο αυτές κυρίες, ενόψει των περικοπών και των μειώσεων κρατικών παροχών.
Ακόμα, στο συγγραφικό έργο της Ρέας Γαλανάκη υπάρχει πάντα το στοιχείο της ιστορίας και της μυθολογίας. Έτσι και σε αυτό το βιβλίο της συναντούμε έντονα το στοιχείο του μύθου και της αρχαίας τραγωδίας. Μάλιστα, υπάρχει ένα κεφάλαιο όπου εξιστορεί την ιστορία της αρπαγής της Ευρώπης από τον ταυρόμορφο Δία, παραποιώντας την όμως κάπως. Βάζει την Ευρώπη να μετατρέπεται σε θηλυκό Μινώταυρο και να γίνεται μια αιμοδιψής φιγούρα που τρέφεται με νέους. Κάνει μέσα από αυτήν την ιστορία έναν υπαινιγμό για τη σημερινή Ευρώπη και την αρνητική στάση της απέναντι στο μέλλον των ανθρώπων και δη των νέων.
Τέλος, η συγγραφέας μέσα από τη λογοτεχνία θέλησε να σώσει από τη λήθη ένα αληθινό ιστορικό γεγονός. Αυτό αφορά ένα χωριό στην Κρήτη, την Απάνω Ρίζα, όπου σε μια προεκλογική ομιλία της Χρυσής Αυγής, οι κάτοικοι του χωριού και με κοινή απόφαση του δημάρχου απαγόρευσαν στους χρυσαυγίτες να μιλήσουν, δηλώνοντας πως δεν είναι ευπρόσδεκτοι σε αυτά τα μέρη που κάηκαν κάποτε από τους ναζί.
Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και να αναλύσουμε ακόμα πολλά σημεία του βιβλίου αυτού, ωστόσο θα αρκεστούμε σε αυτά. Είναι ένα μυθιστόρημα που καταπιάνεται με την επικαιρότητα και με θέματα ταμπού όπως είναι οι μετανάστες, οι άστεγοι, οι ψυχικά νοσούντες, οι ακροδεξιοί, οι αναρχικοί, η γενιά του Πολυτεχνείου. Θέτει ερωτήματα, κάνει κριτική και παίρνει θέση για όσα συμβαίνουν. Είναι ένα πολυφωνικό έργο έντονα πολιτικό, υπαρξιακό και ανθρωποκεντρικό, έχοντας ως καμβά την Αθήνα του σήμερα και του τότε. Είναι μια κριτική του παρελθόντος και του παρόντος με μια ματιά στο μέλλον και όλα αυτά δοσμένα με μια ποιητικότητα.
Τίτλος: Η Άκρα Ταπείνωση
Συγγραφέας: Ρέα Γαλανάκη
Έτος έκδοσης: 2015
Εκδόσεις: Καστανιώτη
Σελίδες: 336
