Το Σάββατο 17 Δεκεμβρίου πήγα (μαζί με φίλους και τον αρχισυντάκτη μας Βασίλη Ιατρούδη) στην παρουσίαση του βιβλίου της Γιάννας Γούναρη στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου συναντηθήκαμε μετά από 4 χρόνια ξανά, με τελείως διαφορετικούς ρόλους: όταν γνωριστήκαμε εγώ ήμουν μαθητής της Γ’ λυκείου και εκείνη η φιλόλογος μου και τώρα συναντιόμαστε με εμένα ως δημοσιογράφο και απόφοιτο της Νομικής, και εκείνη ως συγγραφέα ενός ξεχωριστού βιβλίου. Διαβάζοντας το βιβλίο της, καταλαβαίνω πως ο καθένας από εμάς ερμηνεύει τον χρόνο ξεχωριστά, για άλλους υπέρ και για άλλους κατά, για μερικούς ποιοτικά και για άλλους ανούσια. Όλοι έχουμε χρόνο τον οποίο πρέπει να εκμεταλλευόμαστε, και χαίρομαι που εκμεταλλεύτηκα λίγο χρόνο για να συνομιλήσω με τη Γιάννα Γούναρη, την οποία ευχαριστώ θερμά.
– Κυρία Γούναρη, πότε είχατε την πρώτη επαφή με τη συγγραφή;
– Έγραψα το πρώτο μου ποίημα στα οκτώ. Τα πρώτα μου πεζά ήταν εκθέσεις του δημοτικού, μια ιδιαίτερη κατηγορία εκθέσεων που μας έβαζαν να γράφουμε τότε, «Έκθεση με ελεύθερο θέμα». Για μένα το ελεύθερο θέμα ήταν γιορτή και οι αντίστοιχες εκθέσεις μου σκέτη υπερπαραγωγή: ιστορίες επιστημονικής φαντασίας, ιστορίες με φαντάσματα, φανταστικές περιπέτειες… Ήταν μεγάλη χαρά, όταν ανακάλυψα ότι δεν χρειαζόταν να περιμένω την ώρα της Έκθεσης στο σχολείο, για να φτιάχνω ιστορίες.
– Το πρώτο βιβλίο που πιάσατε στα χέρια σας ποιo ήταν; Τι ανάμνηση σας άφησε η ανάγνωση του;
– Το πρώτο βιβλίο που διάβασα ήταν «Οι περιπέτειες του Βαρόνου Μυνχάουζεν», όταν ήμουν εφτά χρονών. Θυμάμαι πως είχα φτάσει σχεδόν στη μέση του βιβλίου, όταν ο αδελφός μου μου εξήγησε ότι οι ιστορίες ήταν εμφατικά ψεύτικες, γραμμένες έτσι ώστε να γίνεται πασιφανές ότι ο αφηγητής είναι ψεύτης. Εγώ δεν είχα καταλάβει ότι ο Βαρόνος Μυνχάουζεν έλεγε ψέματα.
– Κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο σας «Ο Έρωτας του Χρόνου» από τις εκδόσεις «Παράξενες Μέρες». Στο βιογραφικό σας σημείωμα αναφέρετε ότι γράφετε σε όλη σας τη ζωή. Τι σας ώθησε ώστε να εκδώσετε τα διηγήματα σας αυτήν τη χρονική περίοδο;
– Έχω στείλει και στο παρελθόν δουλειά μου σε εκδοτικούς οίκους αλλά με απέρριψαν. Η αλήθεια είναι πως δεν έχω καταλάβει ακριβώς και ποια είναι τα κριτήρια επιλογής. Ίσως χρειάζεται να γράψει κανείς προμελετημένα κάτι που να είναι το σωστό είδος, το σωστό μέγεθος, το σωστό επίκαιρο θέμα, ΓΙΑ ΝΑ εκδοθεί. Εγώ περίμενα πως αρκεί να διαβάσει κανείς αυτό που δίχως μαρκετίστικο σχεδιασμό έγραψα και να πει «Α! Τι ωραίο! Θα το εκδώσω.». Αλλά αυτό έγινε μόνο με τις Παράξενες Μέρες.
– Στο βιβλίο σας συναντούμε τους ήρωες σας, που στην πλειοψηφία τους είναι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, με διαφορετικές και ξεχωριστές ιστορίες ο καθένας, βγαλμένες όμως από τη ζωή. Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία αυτών των χαρακτήρων;
– Νομίζω πως άλλον άνθρωπο πέρα από τον εαυτό μας στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, που ερμηνεύουμε, που κρίνουμε τους άλλους έχει να κάνει με τη γνώμη μας, με τις αξίες μας, με τις πεποιθήσεις μας. Γι’ αυτό και χίλιοι άνθρωποι να σε γνωρίσουν, για τον καθένα είσαι κάποιος διαφορετικός. Οπότε οι χαρακτήρες των διηγημάτων μου είναι όλοι εγώ – και οι κύριοι ήρωες και οι δευτερεύοντες και οι καλοί και οι κακοί και οι τραγικοί και οι βαρετοί έχουν φτιαχτεί μ’ αυτό που εγώ βλέπω ως καλό και κακό, ως τραγικό ή ως πληκτικό στους ανθρώπους. Αν κάτι τους καθιστά οικείους, είναι ότι κι ο αναγνώστης θα τους διαβάσει με βάση ό,τι κουβαλά μέσα του.
– Τα διηγήματα που γράψατε στο βιβλίο είναι εν μέρει βιωματικά ή έστω αφηγηματικά από δικά σας πρόσωπα;
– Στον πυρήνα κάθε διηγήματος υπάρχει ένα κόκκος αλήθειας, ένα ψήγμα τόσο μικρό όσο ένα όνομα γάτας, ένα επισφαλές ασανσέρ σε μια παλιά πολυκατοικία ή μια πεσμένη γλάστρα στο νεκροταφείο. Πάνω σ’ αυτόν τον κόκκο έρχονται και συγκολλώνται άλλα στοιχεία, κάποια βιωματικά και κάποια φανταστικά, ώστε να δώσουν συνολικά τη νέα αλήθεια του διηγήματος. Με κριτήριο την αναλογία αλήθειας και ψέματος, μία ιστορία από τις δώδεκα είναι πιο πραγματική από τις άλλες. Αλλά νομίζω πως ακόμη και πολύ κοντινοί μου άνθρωποι δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ποια.
– Το διήγημα από το οποίο είναι εμπνευσμένος ο τίτλος πηγάζει από τον χρόνο και από το πώς αλλάζουν οι επιθυμίες τον ανθρώπων από τη μία χρονιά στην άλλη. Οι άνθρωποι στις μεταξύ τους σχέσεις είναι κυκλοθυμικοί από τη φύση τους ή από τις επιλογές τους;
– Δεν πιστεύω πως οι άνθρωποι είναι κυκλοθυμικοί. Δεν νομίζω πως αλλάζει αυτό που θέλουμε. Αλλάζει αυτό που ξέρουμε ή αυτό που συνειδητοποιούμε σχετικά με αυτό που θέλουμε. Γι’ αυτό και νοσταλγεί κανείς αυτό που ένιωθε για τα Χριστούγεννα, όταν ήταν μικρός, ή αγαπά την εικόνα που είχε στο μυαλό του για μια πόλη πριν την επισκεφτεί και απογοητευτεί. Αναφορικά με τις ανθρώπινες σχέσεις, όλοι μάλλον συνεχίζουμε να αγαπούμε αυτό που νομίσαμε πως ήταν ο άλλος στην αρχή και πιθανότατα συνεχίζουμε και να το αποζητούμε, ενδεχομένως σε άλλους ανθρώπους.
– Σε αρκετές ιστορίες του βιβλίου κυριαρχεί και το «σωστό timing». Εσείς πιστεύετε σε αυτό; Στο ότι μερικοί άνθρωποι βρίσκονται «στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή;»
– Υπάρχει ελληνική λέξη για το timing αλλά δεν την προτιμούμε γιατί ακούγεται πολύ πιο σοβαρή, είναι η λέξη συγκυρία. Ναι, το πιστεύω αυτό, η ζωή μας είναι ένα σύνολο από συγκυρίες. Όσοι καυχώνται για τις ικανότητες, για τη δουλειά, για την οργάνωση, για τις επιλογές τους λησμονούν ότι όλα αυτά σε ένα διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον, σε μια άλλη χρονική στιγμή, κάτω από άλλες συγκυρίες θα μπορούσαν να μην είχαν αποδώσει τίποτα. Όλοι όσοι είμαστε ζωντανοί, το οφείλουμε στο ότι τουλάχιστον μία – αν όχι περισσότερες φορές – βρεθήκαμε στο κατάλληλο σημείο (του δρόμου, όταν περνούσε αυτοκίνητο, του κόσμου, όταν ξέσπασε πόλεμος…) την κατάλληλη στιγμή.
– Ποια βιβλία θα προτείνατε σε νέους αναγνώστες;
– Θα πρότεινα οπωσδήποτε την αγαπημένη μου συγγραφέα, την Ευγενία Φακίνου. «Η Μεγάλη Πράσινη», το «Ποιος σκότωσε τον Μόμπυ Ντικ;» και «Η μέθοδος της Ορλεάνης» για αρχή κι ύστερα όλα τα υπόλοιπα.
– Μετά το βιβλίο «Ο έρωτας του χρόνου» ετοιμάζετε κάτι άλλο μελλοντικά;
– Ετοιμάζω άλλη μία συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Απλές πράξεις». Ελπίζω να σταθώ πάλι τυχερή και να εκδοθεί.
– Πείτε μας έναν αγαπημένο σας στίχο για το κλείσιμο.
– Θα σας πω το τελευταίο δίστιχο από τον Ερωτικό Λόγο του Σεφέρη, που συνοψίζει για μένα την ουσία όλων των ερώτων αλλά ίσως και όλων των εντάσεων της ζωής:
«ρόδο της νύχτας πέρασες, τρικύμισμα πορφύρας
τρικύμισμα της θάλασσας… Ο κόσμος είναι απλός.»
