7 Οκτωβρίου 2023: μαχητές της Χαμάς εισβάλλουν σε ισραηλινό έδαφος και προβαίνουν σε ωμές πράξεις τρομοκρατίας σε βάρος αθώων πολιτών. Τότε, σύσσωμη η διεθνής κοινότητα είχε καταδικάσει τη βαρβαρότητα των πράξεων της οργάνωσης που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 1.300 ανθρώπων και την απαγωγή 250 Ισραηλινών και μη υπηκόων.
Επτά μήνες μετά όμως, τίποτα δεν είναι πια το ίδιο. Η κοινή γνώμη που βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του Ισραήλ, όχι μόνο πήρε σαφείς αποστάσεις από τις επιλογές Νετανιάχου επί του πεδίου, αλλά πλέον καλεί ηγέτες και διεθνείς οργανισμούς να παρέμβουν, ούτως ώστε να σταματήσει το μαρτύριο των άμαχων Παλαιστίνιων. Άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί δια της βίας από τα σπίτια τους και κινούνται προς άγνωστο προορισμό, θέλοντας να ξεφύγουν από την πολεμική μηχανή του Ισραήλ.
Η ασύμμετρη εκδίκηση του Ισραήλ
Όπως είχε πει ο Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, καθηγητής Διεθνούς Δημοσιογραφίας και Πρόεδρος του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, σε συνέντευξη που μας παραχώρησε, μόλις μία εβδομάδα μετά την εισβολή της Χαμάς, η αυτοσυγκράτηση του Ισραήλ σε εκείνη τη χρονική στιγμή «είχε μεγαλύτερη σημασία από ποτέ».
Η απάντηση του Ισραήλ σε ένα τόσο βάρβαρο και ταπεινωτικό χτύπημα έμοιαζε και ήταν δεδομένη. Νιώθοντας αφόρητη την πίεση από το εσωτερικό του, ο Νετανιάχου επέλεξε ως λύση τα ασύμμετρα αντίποινα στη Γάζα με απώτερο σκοπό την ολοκληρωτική συντριβή της Χαμάς. Με τίμημα τον ανθρώπινο πόνο και έχοντας στα χέρια του το αίμα 35.000 Παλαιστίνιων, φαίνεται πιθανό πια ότι θα πετύχει τον στόχο του.
Η επιλογή της αυτοσυγκράτησης δεν βρέθηκε ποτέ μάλλον ανάμεσα στα ρεαλιστικά σενάρια που κλήθηκε να εξετάσει ο Νετανιάχου, όταν σχεδίαζε την ισραηλινή απάντηση. Υπό τις εθνικιστικές ιαχές του υπουργικού του συμβουλίου, ο ηγέτης του Λικούντ θα έμενε στην ιστορία ως εθνικός μειοδότης, σε περίπτωση που έκανε πίσω και άφηνε περιθώρια αντίστασης στη Χαμάς.
Η συντριβή της μόνης αξιόμαχης απειλής για το Ισραήλ στη Γάζα εξελίχθηκε σε εθνική προτεραιότητα που έβρισκε σύμφωνη την πλειοψηφία του ισραηλινού λαού. Ας μην ξεχνάμε ότι το εθνικό τραύμα ενός τέτοιου χτυπήματος εξόργισε τους Ισραηλινούς που ζητούσαν την παραίτηση της κυβέρνησης για το γεγονός ότι δεν απέτρεψε την επίθεση και άφησε τους ομήρους στο έλεος του εχθρού. Η πολιτική επιβίωση του Νετανιάχου εξαρτιόταν λοιπόν σε μεγάλο βαθμό από το πόσο σκληρή θα ήταν η απάντησή του IDF (Israeli Defence Forces) επί του πεδίου.
Ανήμπορη πια να υποστηρίξει έναν πόλεμο διαρκείας, η Χαμάς αρκείται σε σπασμωδικές κινήσεις για να αποδείξει την ύπαρξή της, ενώ εκτιμάται ότι πολλοί από τους μαχητές της βρίσκονται ανάμεσα στους 1,4 εκατομμύριο ανθρώπους που έχουν καταφύγει στη Ράφα.
Παρά τις διεθνείς προσπάθειες για εκεχειρία, το Ισραήλ φαίνεται αποφασισμένο να ολοκληρώσει τη χερσαία επιχείρηση στη Ράφα και μετά να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, όχι απλά βρισκόμενο σε θέση ισχύος, αλλά έχοντας την αλαζονική δυνατότητα να διαμορφώσει μια συνθήκη κατάπαυσης του πυρός, αποκλειστικά με τους δικούς του όρους.
Ο κίνδυνος νέας «Νάκμπα» στη Ράφα και ο διεθνής παράγοντας
Από τις αρχές του μήνα, στο πέρασμα της Ράφα εκτυλίσσονται σκηνές αρχαίας τραγωδίας, αφού σχεδόν 450.000 Παλαιστίνιοι έχουν αναγκαστεί να βρουν αυτοσχέδια καταφύγια, εισακούοντας την εντολή εκκένωσης που εξέδωσε στις 6 Μαΐου ο ισραηλινός στρατός και προειδοποιούσε για χτυπήματα σε στρατηγικούς στόχους στη Ράφα.
Την ίδια ώρα, Τελ Αβίβ και Κάιρο αλληλοκατηγορούνται για το ποιος ευθύνεται για το κλείσιμο του συνοριακού περάσματος από την πλευρά της Αιγύπτου. Οι αιγυπτιακές αρχές υποστηρίζουν ότι το πέρασμα της Ράφα δεν δύναται να ανοίξει για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας, λόγω του ότι η παλαιστινιακή πλευρά του περάσματος βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο του Ισραήλ, το οποίο συνεχίζει να διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή. Από την πλευρά της, η ισραηλινή διπλωματία δηλώνει ότι η παράδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας στους αμάχους εξαρτάται από την Αίγυπτο και ότι δεν πρόκειται να αφήσει το πέρασμα να πέσει στα χέρια της Χαμάς.
Σε διπλωματικό επίπεδο, πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν από το Ισραήλ να ματαιώσει την επιχείρηση στη Ράφα προς αποφυγή ακόμα χειρότερης ανθρωπιστικής καταστροφής. Η ΕΕ προειδοποιεί ότι τυχόν συνέχιση της επιχείρησης θα δοκιμάσει τις σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ Ισπανία, Ιρλανδία, Σλοβενία και Μάλτα προανήγγειλαν ότι θα αναγνωρίσουν από κοινού στις 21 Μαΐου το κράτος της Παλαιστίνης.
Μόλις την περασμένη εβδομάδα μάλιστα, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία ψήφισμα που πολλαπλασίαζε τα δικαιώματα της Παλαιστίνης στον Οργανισμό ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τα δεινά που υπομένουν οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες. Παράλληλα, εξελίσσεται η διαδικασία της ακρόασης από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, μετά την καταγγελία της Νότιας Αφρικής ότι το Ισραήλ διαπράττει «γενοκτονία κατά των Παλαιστίνιων».
Ο σπουδαιότερος σύμμαχος του Ισραήλ, οι ΗΠΑ, παραμένουν στο πλευρό του, όμως το ερώτημα είναι για πόσο ακόμη θα ανέχονται τις φρικαλεότητες που έρχονται καθημερινά στο φως, καθώς η πίεση της κοινής γνώμης, αλλά και των ίδιων των Δημοκρατικών προς την κυβέρνηση Μπάιντεν εντείνεται μέρα με τη μέρα.
Με τις προεδρικές εκλογές να πλησιάζουν, ο Μπάιντεν πατάει σε τεντωμένο σκοινί. Ο μεν Τραμπ τον κατηγορεί ότι τυχόν μπλόκο στην παράδοση πολεμικού υλικού προς το Ισραήλ σημαίνει ότι τάσσεται υπέρ της Χαμάς, ενώ από την άλλη οι παραδοσιακοί κεντρώοι και προοδευτικοί του ψηφοφόροι αναμένουν από τον ίδιο να σκληρύνει τη στάση του απέναντι στα εγκλήματα πολέμου που φέρεται ότι διαπράττει το Ισραήλ.
Την ίδια ώρα, η αμερικανική κυβέρνηση έχει ξεκλειδώσει πακέτο αμυντικής βοήθειας ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων με αποδέκτη το Ισραήλ, αλλά παράλληλα έχει παγώσει την παράδοση 3.500 βομβών προς το IDF, υπό τον φόβο ότι θα χρησιμοποιηθούν για νέα χτυπήματα στη Ράφα. Με τον τρόπο αυτό, ο Aμερικανός Πρόεδρος εξέφρασε έμπρακτα τη δυσαρέσκειά του προς την παρορμητικότητα Νετανιάχου που δείχνει διατεθειμένος να συνεχίσει την πολιορκία της Ράφα, παρά τις αντιρρήσεις της Ουάσινγκτον.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές μάλιστα, οι ΗΠΑ έχουν ολοκληρώσει την κατασκευή πλωτής γέφυρας στις ακτές της Γάζας για τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας προς το εσωτερικό της.
Η στάση του μουσουλμανικού κόσμου και οι διπλωματικές μανούβρες του Ισραήλ
Με την επίθεση της 6ης Οκτωβρίου, η Χαμάς κατάφερε να επαναφέρει το Παλαιστινιακό στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας στη Μέση Ανατολή και στην ουσία να τορπιλίσει τις γέφυρες επικοινωνίας που χτίζονταν το προηγούμενο διάστημα μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του.
Ακόμα και τώρα, το Ισραήλ δεν έχει επιλέξει να οξύνει τη ρητορική του απέναντι στις χώρες της περιοχής, δίνοντας την εντύπωση ότι θεωρεί την επίλυση του Παλαιστινιακού αποκλειστικά εσωτερικό του ζήτημα.
Πέραν από τις λεκτικές καταδίκες των πράξεων του ισραηλινού στρατού στην πολύπαθη Λωρίδα, καμία αραβική χώρα δεν φαίνεται πρόθυμη να αναμειχθεί περαιτέρω στη σύρραξη, πόσο μάλλον να θεωρηθεί εχθρός του Ισραήλ.
Καθόλου τυχαία δεν ήταν και η πρόσφατη αποστροφή του Σαουδάραβα ΥΠΕΞ στο οικονομικό φόρουμ του Νταβός, όπου μεταξύ άλλων δήλωσε ότι μία πιθανή επίλυση του Παλαιστινιακού, θα άνοιγε τον δρόμο για την αναγνώριση του Ισραήλ από τη Σαουδική Αραβία. Αν μπορούσαμε να παραφράσουμε τις δηλώσεις του, ίσως να ήθελε να πει: «τελειώνετε, γιατί έχουμε και δουλειές».
Από τους περιφερειακούς ηγέτες, την πιο σκληρή γλώσσα εναντίον του Ισραήλ και προσωπικά εναντίον του Νετανιάχου έχει υιοθετήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που μέσω του πολέμου επιχειρεί να ενισχύσει το προφίλ «του πατέρα όλων των Μουσουλμάνων». Μόλις πριν από λίγες ώρες, έφτασε στο σημείο να δηλώσει ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός «θα έχει παρόμοιο τέλος με εκείνο του Χίτλερ».
Είναι γνωστό ότι οι δύο άνδρες ουδέποτε έτρεφαν ιδιαίτερη εκτίμηση ο ένας για τον άλλον, παρόλο που πριν από την εισβολή της Χαμάς υπήρχε μία κατ’ αρχήν προσέγγιση των δύο χωρών, μετά από πολλά χρόνια «ξηρασίας» στις διμερείς σχέσεις. Πλέον, το Ισραήλ διέκοψε τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Τουρκία και επέβαλε δασμούς ύψους 100% σε όλες τις εισαγωγές τουρκικών προϊόντων μέχρι τη λήξη της προεδρικής θητείας Ερντογάν. Είχε προηγηθεί, νωρίτερα τον Μάιο, η ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας για τερματισμό όλων των εμπορικών συναλλαγών με το Ισραήλ μέχρι να επιτευχθεί οριστική εκεχειρία.
Τηρώντας τις επιταγές της διπλωματικής ευγένειας, Μητσοτάκης και Ερντογάν διαφώνησαν για το αν η Χαμάς είναι τρομοκρατική ή αντιστασιακή οργάνωση κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Άγκυρα. Ο Τούρκος Πρόεδρος μάλιστα δεν δίστασε να παραδεχτεί ότι σε νοσοκομεία της Τουρκίας νοσηλεύονται 1.000 τραυματίες μαχητές της Χαμάς, δήλωση που μαζεύτηκε στη συνέχεια από συνεργάτες του που υποστήριξαν ότι αναφέρονταν συνολικά σε Παλαιστίνιους της Γάζας. Διευκρίνιση βέβαια που δεν έπεισε και πολλούς…
Αινιγματικά αθόρυβη παραμένει η στάση του Ιράν, οι ενέργειες του οποίου τρόμαξαν όλο τον πλανήτη πριν από λίγο καιρό. Η ήπια απάντηση του Ισραήλ στη μαζική πυραυλική επίθεση που δέχτηκε, φέρεται να έχει ρίξει προς στιγμήν τους τόνους, αλλά ποιος ξέρει αν πίσω από την φαινομενική «μπουνάτσα» που επικρατεί κρύβεται μία άλλη βραδυφλεγή βόμβα.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η παγκόσμια κοινή γνώμη έχει στραφεί εναντίον του Ισραήλ. Οι σφοδρές αντιδράσεις του φοιτητικού κινήματος στις ΗΠΑ, έχουν επεκταθεί πια και στην Ευρώπη, και καταδεικνύουν ότι η υπομονή των διεθνών παρατηρητών για τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα εξαντλείται. Η διαίρεση πάντως του δυτικού τουλάχιστον κόσμου σε δύο στρατόπεδα φάνηκε ακόμη και στην πιο πολιτική απολιτίκ διοργάνωση, τη Eurovision…
Το αν θα υπάρξει λύση, ποια θα είναι αυτή και ποια τα αποτελέσματά της είναι κάτι που θα απασχολήσει τη διεθνή επικαιρότητα για καιρό ακόμη. Ακόμα και ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Γιοάβ Γκάλαντ κάλεσε δημοσίως τον Νετανιάχου να εκπονήσει ένα σχέδιο για τη Γάζα, αφού τελειώσει ο πόλεμος, θέμα που όπως είπε εγείρει στο υπουργικό συμβούλιο από τον Οκτώβριο, χωρίς να έχει λάβει καμία απολύτως απάντηση.
Στα μάτια των αναλυτών πάντως μοιάζει δύσκολο έως και ανέφικτο οι 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι που συνωστίζονται σήμερα στη Ράφα να επιστρέψουν στο σύνολό τους στις καθημαγμένες περιοχές τους, απ’ όπου προέρχονται.
Αν ο ισραηλινός στρατός επιμείνει στο δόγμα του να ξετρυπώσει ακόμα και τον τελευταίο μαχητή της Χαμάς, είναι αναπόφευκτο ότι η Γάζα θα μετατραπεί σε έναν απέραντο κρανίου τόπο, μη κατοικήσιμο για πολλά χρόνια. Και αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος να μετατραπεί η Μεσόγειος για ακόμη μία φορά σε υγρό τάφο κατατρεγμένων ψυχών είναι πιο ορατός από ποτέ…
