9 Ιανουαρίου 2022
*Περιέχει spoilers
Μετά από αλλεπάλληλες συζητήσεις και ανάμεικτες κριτικές, αποφάσισα να ξορκίσω την περιέργειά μου και να δω τη νέα ταινία του Netflix για την οποία μιλούν όλοι. Είναι η αλήθεια ότι αυτό που μου κίνησε περισσότερο το ενδιαφέρον ήταν ότι η ταινία δεν άργησε να γίνει πεδίο αντιπαράθεσης των εκατέρωθεν κομματικών «τρολ» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αναρωτιόμουν άραγε το γιατί.
Αρχικά, ας παραδεχτούμε ότι το Don’t look up πρόκειται για μία κλασική περίπτωση «αμερικανιάς» με τον απλουστευτικό της χαρακτήρα και τα στοιχεία της υπερβολής να κάνουν γρήγορα την εμφάνισή τους. Από την άλλη πλευρά, δεν έχει καμία σχέση τουλάχιστον στα δικά μου μάτια με ανάλογες παραγωγές που πραγματεύονταν το τέλος του κόσμου.
Η θεώρησή της ως «αμερικανιά» ήταν άλλωστε και ο αυτοσκοπός της ταινίας. Αυτή ακριβώς την κουλτούρα προσπάθησαν να σατιρίσουν οι συντελεστές, πετυχαίνοντας να οδηγήσουν τον θεατή σε συναισθήματα, όχι απαραίτητα θετικά για την ταινία, αλλά σίγουρα διφορούμενα για τη θέση μας στον κόσμο.
Από την αρχή ως το τέλος του, το Don’t look up καυτηριάζει τα σαθρότερα από τα θεμέλια της αμερικανικής κοινωνίας, η οποία στην προσπάθειά της να γίνει κυρίαρχη σε έναν ραγδαία αναπτυσσόμενο κόσμο έχασε την επαφή της με την πραγματικότητα και τις αρχές που την μετέτρεψαν σε παγκόσμια υπερδύναμη, μετά το τέλος των δύο μεγάλων πολέμων του περασμένου αιώνα.
Η ταινία φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ και περνάει μηνύματα που καθημερινά πλέον τα ζούμε στο πετσί μας, όπως η αμφισβήτηση της επιστήμης, το ρεύμα του alt right -κι όχι μόνο- λαϊκισμού, η φλυαρία των δημοσιογράφων, η συσσώρευση του πλούτου στα χέρια λίγων και ισχυρών.
Η Μέριλ Στριπ, στον πιο «σαχλό» ίσως ρόλο της καριέρας της, υποδύεται ως Πρόεδρος των ΗΠΑ τη θηλυκή έκδοση του «τραμπισμού», αμφισβητώντας τουλάχιστον σε πρώτη φάση τα επιστημονικά δεδομένα και προτάσσοντας το κέρδος πάνω από το συλλογικό καλό και την ανθρώπινη ζωή. Οι όποιοι συνειρμοί δημιουργούνται με τη συμπεριφορά του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον κορυφαίο επιδημιολόγο, Άντονι Φάουτσι στα πρώτα στάδια της πανδημίας, όπως και με την εν γένει στάση του στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι εύστοχοι και χρήζουν βαθύτερης ανάλυσης.
Η απόγνωση των επιστημόνων, τους οποίους υποδύονται με επιτυχία οι Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Τζένιφερ Λόρενς, όταν βλέπουν ότι κανείς δεν τους παίρνει στα σοβαρά μπορεί να παραλληλιστεί με τις δραματικές προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας και την αδράνεια των παγκόσμιων ηγετών, σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις που θα προκαλέσει η υπερθέρμανση του πλανήτη σε χρονικό ορίζοντα λίγων ετών.
Η άρνηση της Προέδρου να συνεργαστεί με την Κίνα και τη Ρωσία προς όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας μαρτυρά στον πραγματικό κόσμο την απροθυμία των μεγάλων δυνάμεων να επιτύχουν μία αμοιβαία επικερδή συναίνεση, η οποία θα μπορούσε να δώσει λύσεις ή έστω να μετριάσει προβλήματα που δεν κοιτούν σύνορα και ιδεολογικές διαφορές.
Το μέγεθος και η ισχύς που αναπτύσσουν οι ισχυροί του πλανήτη συχνά επισκιάζουν ακόμη και την πολιτική εξουσία, κάτι που διακωμωδήθηκε και στην ίδια την ταινία, όταν ματαιώθηκε η πρώτη αποστολή αναχαίτισης του κομήτη. Στις μέρες μας, οι επίδοξοι κατακτητές του κόσμου, όπως οι Τζεφ Μπέζος και Έλον Μασκ επεκτείνονται πλέον και πέρα από τα γήινα σύνορα με τις διαστημικές τους εταιρείες να ανταγωνίζονται η μία την άλλη για την κυριαρχία στο διάστημα!
Οι συμβολισμοί της ταινίας είναι αμέτρητοι, κάτι που προσφέρει ποικιλία ερμηνειών από τους απανταχού κοινωνιολόγους και σημειολόγους. Εγώ θα διαλέξω δύο: πρώτον, την τάση για προσωποποίηση του δράματος, μέσα από την κωμική φιγούρα του βαθιά συντηρητικού πατριώτη και βετεράνου του Βιετνάμ, ο οποίος προθυμοποιείται να γίνει εθνικός ήρωας με κόστος τη ζωή του · και δεύτερον, μία από τις τελευταίες σκηνές της ταινίες, όταν οι φαινομενικά «βίοι παράλληλοι» της επιστήμης και της θρησκείας τέμνονται, λίγο πριν έρθει το οριστικό τέλος.
Το «Don’t look up» είναι από τις ταινίες για τις οποίες δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν μου άρεσε ή όχι. Σίγουρα με προβλημάτισε. Και σίγουρα μπόρεσα να καταλάβω το γιατί τα διαδικτυακά «όρνια» χρησιμοποιούν την ταινία σαν αντικείμενο κομματικής εκμετάλλευσης. Επειδή πολύ απλά δεν κατάλαβαν τίποτα…
