Το Digger (2020) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Τζώρτζη Γρηγοράκη, η οποία απέσπασε πολλά κινηματογραφικά βραβεία και επιλέχθηκε μάλιστα να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην 94η διοργάνωση των βραβείων OSCAR, της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, στην κατηγορία «Διεθνής Ταινία Μεγάλου Μήκους» (πρώην βραβείο Ξενόγλωσσης Ταινίας). Δυστυχώς, όμως, δεν κατάφερε να περάσει στην τελική πεντάδα.
To Digger είναι θα λέγαμε ένα σύγχρονο γουέστερν που εκτυλίσσεται μέσα στο δάσος της Χαλκιδικής και συνδυάζει το προσωπικό δράμα με ένα περιβαλλοντικό μήνυμα. Είναι μια ταινία επικεντρωμένη στην ελληνική επαρχία που εξερευνά την έννοια της τοπικότητας, της παράδοσης, της οικολογίας και των οικογενειακών δεσμών.
Το προσωπικό δράμα αφορά τη σχέση του Νικήτα (Βαγγέλης Μουρίκης) με τον γιο του, Τζόνυ (Αργύρης Πανταζάρας). Ο Νικήτας ζει σε ένα ορεινό κτήμα μέσα στο δάσος στη Βόρεια Χαλκιδική. Όλη του η προσοχή είναι εστιασμένη στη φύση και την καλλιέργειά της, έχοντας βάλει ως στόχο ζωής να εμποδίσει την επεκτατική πολιτική της κοντινής βιομηχανίας που έχει ως απώτερο σκοπό την καταστροφή του δάσους. Έχει να δει τον γιο του και να του μιλήσει από τότε που ήταν πολύ μικρός, όταν τον πήρε η μητέρα του κι έφυγαν από εκείνο το μέρος. Ο Τζόνυ ‒μεγάλος πια‒ επιστρέφει στο χωριό, για να διεκδικήσει το μερίδιο του κτήματος που κληρονόμησε μετά τον θάνατο της μητέρας του, ώστε να βρει τα χρήματα και να ξεχρεώσει το σπίτι του. Γινόμαστε, λοιπόν, μάρτυρες της συνάντησης και της σύγκρουσης των δύο ηρώων καθώς και της ευκαιρίας που τους δίνεται να μείνουν μαζί, να ανοίξουν τις παλιές πληγές τους, αλλά και να δημιουργήσουν νέες από κοινού εμπειρίες.
Παράλληλα, η ταινία στρέφει συνεχώς την προσοχή μας στη φύση και στις έντονες προσπάθειες των πολυεθνικών στις μέρες μας να επεμβαίνουν σε αυτή με μέσα και τρόπους, τα οποία προκαλούν ζημιά στο φυσικό τοπίο και διαταράσσουν τη βιοποικιλότητα του εκάστοτε τόπου. Έτσι και στο Digger, η μεγάλη βιομηχανία έχει ξεκινήσει ήδη εργασίες αποψίλωσης του δάσους με στόχο την κατασκευή ενός φράγματος, όπου θα εναποτίθενται τα τοξικά απόβλητα της εταιρείας. Η βιομηχανική αυτή μονάδα πέρα από τη συνεχή διαταραχή του φυσικού περιβάλλοντος, διαταράσσει και τις σχέσεις της τοπικής κοινωνίας, όπου παρατηρείται έντονος διχασμός μεταξύ των κατοίκων της περιοχής. Πολλοί κάτοικοι βλέπουν θετικά την παρουσία της στην περιοχή, μιας και έφερε λεφτά στην τοπική κοινωνία. Αρκετοί ήταν εκείνοι που πούλησαν τη γη τους στην εταιρεία κι άλλοι πάλι εκείνοι που έπιασαν δουλειά σε αυτήν έναντι ενός καλού μισθού, συμβαδίζοντας έτσι με τις προθέσεις των πολυεθνικών. Από την άλλη, υπήρχαν και αρκετοί, σαν τον Νικήτα, που δεν εξαγοράστηκαν, που τάχθηκαν κατά αυτής της δράσης και που αντιστέκονται ακόμα όσο μπορούν.
Όσον αφορά τον τίτλο της ταινίας, Digger στα ελληνικά σημαίνει εκσκαφέας. Ο εκσκαφέας στην ταινία έχει διπλό ρόλο. Από τη μία είναι το μέσο, το οποίο ρίχνει τα δέντρα, «τρώει» το έδαφος και καταστρέφει το δάσος. Λειτουργεί, δηλαδή, αρνητικά στην εξέλιξη της ιστορίας. Αντίθετα, υπάρχει μια σκηνή στην ταινία, όπου παρουσιάζει θετική δράση, αφού χάρη σε αυτόν σώζεται μια ζωή.
Επιπλέον, καλό θα ήταν να σταθούμε για λίγο και να σχολιάσουμε την αφίσα της ταινίας. Στην αφίσα κυριαρχεί το χρυσαφί και το μαύρο χρώμα. Το χρυσαφί καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος και παραπέμπει στον χρυσό και στην προσπάθεια εξόρυξής του από τη μεγάλη βιομηχανία στο δάσος των Σκουριών στη Χαλκιδική. Το μαύρο χρώμα έρχεται συμπληρωματικά στη φιγούρα ενός μοτοσικλετιστή, ο οποίος καβαλάει μια ιδιαίτερη μηχανή. Αυτή η μηχανή στο πίσω μέρος έχει κανονικά τη μορφή μοτοσικλέτας, ενώ στο μπροστινό μέρος έχει τη μορφή αλόγου. Με αυτόν τον τρόπο θα ισχυριζόμασταν πως γίνεται μια προσπάθεια συγκερασμού του παλιού με το νέο, του Νικήτα και της αγάπης του για τα άλογα και τα ζώα με τον Τζόνυ και το πάθος του για τις μηχανές. Ένας συγκερασμός του φυσικού στοιχείου με το τεχνολογικό.
Είναι σημαντικό να αναφερθούμε στο γεγονός πως η ταινία είναι επηρεασμένη από το ντοκιμαντέρ του Στρατή Βογιατζή με τίτλο «Χρυσό Δάσος» που προβλήθηκε στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης το 2014. Το ντοκιμαντέρ αυτό μας παρουσιάζει την ιστορία του Γιώργου Καλύβα, ενός αγρότη και μελισσουργού, ο οποίος ζει μόνος του σε ένα απομονωμένο σπίτι στην καρδιά του δάσους των Σκουριών, στη Χαλκιδική. Είναι από τους τελευταίους κατοίκους της περιοχής που αντιστέκεται σθεναρά στις επεκτατικές πολιτικές της βιομηχανίας για την κατασκευή μεταλλείου με στόχο την εξόρυξη χρυσού, μιας και τα περισσότερα κτήματα εκεί έχουν πουληθεί ή εγκαταλειφθεί. Γίνεται, λοιπόν, φανερή η σύνδεση του Γιώργου Καλύβα με τον πρωταγωνιστή της ταινίας, Νικήτα. Ωστόσο, παρά το ότι η σύνδεση είναι ολοφάνερη, στην ταινία δεν αναφέρεται ποτέ ρητά ότι το θέμα αφορά τις Σκουριές στη Χαλκιδική, αλλά αυτή η πληροφορία δίνεται με έμμεσο τρόπο αφήνοντας τον θεατή να κάνει μόνος του τη σύνδεση αυτή. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί είτε αρνητικό από κάποιους, διότι δεν παίρνει μια ξεκάθαρη πολιτική θέση, αλλά και θετικό, γιατί έτσι θίγει το πρόβλημα σε ένα πλαίσιο πιο οικουμενικό. Μπορεί η αφόρμηση και η ιστορία να αφορά επί της ουσίας το πρόβλημα στις Σκουριές Χαλκιδικής, αλλά ο σκηνοθέτης θέλει να προβάλει το γενικό περιβαλλοντικό πρόβλημα που υπάρχει ανά τον κόσμο.
Τέλος, το Digger είναι μια βαθιά πολιτική και κοινωνική ταινία που θίγει ένα σοβαρό οικολογικό πρόβλημα και παίρνει μια ξεκάθαρη θέση πάνω σε αυτό. Είναι μια ταινία που αγαπά τη φύση και τον άνθρωπο και εστιάζει στο συναισθηματικό σκάψιμο της μεταξύ τους σχέσης. Στην ταινία βλέπουμε να κυριαρχούν οι όμορφες εικόνες σε όλους τους χρωματισμούς του δάσους, οι παύσεις, τα βλέμματα, στοιχεία που προσδίδουν μια εσωτερικότητα στο έργο. Όλα αυτά είναι ρεαλιστικά δοσμένα με μια γλυκιά τρυφερότητα και μικρές δόσεις αγνού και ατόφιου ρομαντισμού, στοιχεία που γίνονται εμφανή και επιτυγχάνονται σε μεγάλο ποσοστό χάρη στους δύο πρωταγωνιστές της ταινίας, τον Βαγγέλη Μουρίκη και τον Αργύρη Πανταζάρα, με τις υπέροχες ερμηνείες τους. Είναι μια ταινία που μας υπενθυμίζει ότι ο ελληνικός κινηματογράφος όχι μόνο υπάρχει, αλλά παράγει και προάγει αξιόλογα έργα που μπορούν να σταθούν επάξια δίπλα σε ξένες και ακριβές παραγωγές άλλων χωρών.
- Μπορείτε να δείτε την ταινία Digger δωρεάν στο ΕΡΤflix μέχρι τις 28/01/2023: https://www.ertflix.gr/vod/vod.234053-digger-1
- Επίσης, μπορείτε να δείτε το ντοκιμαντέρ «Χρυσό Δάσος» στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=NoImp6dYOR0
