“Μια ζωή έφηβος θα μείνεις”, “Τι τρέλες κάνεις; Εφηβεία περνάς;”. Πόσες φορές έχεις διαπραγματευτεί αυτή την εφηβεία στη ζωή σου; Αλήθεια σταματάμε ποτέ να την διαπραγματευόμαστε; Άλλες φορές είναι συνώνυμη με τις τρελές αποφάσεις, άλλες φορές με τα νεύρα και την επαναστατική συμπεριφορά, άλλες με την ανάγκη για προσοχή ή την παρορμητικότητα και κάποιες φορές με το συναίσθημα του έρωτα ή της ανεμελιάς (‘νιώθω σαν να είμαι έφηβος ξανά’). Έχει άραγε αρχή και τέλος η εφηβεία;
Η περίοδος της εφηβείας φαίνεται να αρχίζει σε ηλικία 13-15 ετών, όμως περισσότερο μοιάζει με μία διαδικασία που επανέρχεται σε διάφορες φάσεις της ζωής μας με ποικίλες μορφές, παρά με ένα στάδιο που εφόσον κατακτηθεί, θεμελιώνεται. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, η οποία ξεκινά με τις βιοσωματικές αλλαγές, ο έφηβος βιώνει ανεξήγητα συναισθήματα, προκύπτουν ερωτήματα, καλείται να διαχειριστεί συγκρούσεις και εντάσεις εκτός και εντός οικογενειακού πλαισίου και παράλληλα προσπαθεί να δομήσει την ταυτότητα του, πράγμα πολύ σημαντικό για εκείνον.
“Ποιος/α είμαι και πού ανήκω;”
Αποτελεί ένα από τα πιο επίκαιρα ερωτήματα που προσκαλείται να απαντήσει ο έφηβος. Στη διερεύνηση αυτού του ερωτήματος το κυριότερο εργαλείο που χρησιμοποιείται είναι οι δοκιμές, δοκιμές στις απόψεις, στο ντύσιμο, στη μουσική, στις παρέες, στους ρόλους. Στο στάδιο αυτών των δοκιμών εμφανίζονται οι συγκρούσεις και εντάσεις με την οικογένεια και γενικότερα με τα ενήλικα πρόσωπα, γιατί εισάγεται η αμφισβήτηση. Για να δοκιμάσω κάτι, πρέπει να αμφισβητήσω αυτό που ήδη υπάρχει.
Αξιοσημείωτο είναι πως η ανάγκη του εφήβου για αποδοχή και φροντίδα από τους γονείς παραμένει παρά την όλη αμφισβήτηση. Μία αντιπροσωπευτική εικόνα είναι ένας έφηβος, ο οποίος μόλις έχει μαλώσει με τους γονείς του και έχει κλειστεί στο δωμάτιο του έχοντας νεύρα και θυμό και παραμένει στο δωμάτιο με την ελπίδα ότι κάποιος θα ανοίξει την πόρτα για να τον φροντίσει συναισθηματικά, να τον αγκαλιάσει ενδεχομένως ή απλά να τον ρωτήσει τι θέλει να φάει για βράδυ.
Ο έφηβος αντιμετωπίζει αυτό το διπλό συναίσθημα, ανάγκη για αυτονόμηση αλλά και ανάγκη για σταθερότητα και φροντίδα. Παράλληλα, οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με τη διαδικασία διαμόρφωσης ενός νέου μέλους στην οικογένεια, σαν να γεννιέται ξανά ένα άτομο, του οποίου την τελική μορφή δεν την γνωρίζουν ακόμα και αυτό το άγνωστο προκαλεί άγχη, διαφωνίες, ανάγκη για έλεγχο και προστασία.
Η εφηβεία είναι το συνώνυμο της ευκαιρίας για αλλαγή και για αυτό εμφανίζεται ξανά και ξανά ως φράση αλλά και ως διαδικασία στη ζωή του ανθρώπου. Αφορά τις δοκιμές, τις εντάσεις, τις συγκρούσεις, αλλά και τη νέα ταυτότητα που διαρκώς προκύπτει στη ζωή μας, με μικρές ή μεγάλες διαφοροποιήσεις.
Η εφηβεία δεν αποτελεί απειλή και δεν πρέπει να την αντιμετωπίζουμε έτσι, δεν είναι παθολογικό πρόβλημα. Είναι εκείνη η απαραίτητη διαδικασία που περνάει κάθε άνθρωπος για να είναι ο ενήλικας που ξέρετε. Κοιτάξτε γύρω σας, όσους αγαπάτε, ο χαρακτήρας αυτών των ανθρώπων είναι απότοκο και της διαδικασίας της εφηβείας και της ενηλικίωσης, όσο επίπονη και αν είναι.
Γονείς, σας προσκαλώ να δώσετε χώρο στα παιδιά σας, χωρίς να εξαφανίζεστε γιατί σας χρειάζονται. Μην παίρνετε προσωπικά τις εντάσεις, συμβαίνουν ακριβώς γιατί είστε το ασφαλές τους μέρος (safe place) και ξέρουν ότι θα ανοίξετε την πόρτα να ρωτήσετε τι θέλουν να φάνε. Άλλωστε, όπως έχει πει και ο Johann Wolfgang von Goethe “There are only two lasting bequests we can hope to give our children. One of these is roots, the other is wings”(Υπάρχουν δύο κληροδοτήματα που ελπίζουμε να δώσουμε στα παιδιά μας, το ένα είναι ρίζες και το άλλο είναι φτερά).
Έφηβε, δεν χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις, η αμφιβολία και η ένταση είναι φυσιολογικές, μπορείς να ζητάς βοήθεια χωρίς να σημαίνει ότι είσαι αδύναμος.
