«Ο μπλε ανθρωπάκος»
Σε μια πόλη μπλε,
όπου όλα ήταν μπλε,
κάτω από ένα δέντρο μπλε,
ξεκουραζόταν πάνω στο μπλε γρασίδι,
ένας μπλε άνθρωπος,
ντυμένος στα μπλε.
Ο μπλε άνθρωπος ξεκουράστηκε
κι άνοιξε τα μπλε του μάτια,
προς τον μπλε ουρανό.
Ξαφνικά, είδε ξαπλωμένο δίπλα του
έναν άνθρωπο πράσινο,
ντυμένο στα πράσινα.
Ο μπλε άνθρωπος, μεταξύ έκπληξης και φόβου τον ρώτησε:
«Και τι κάνεις εσύ εδώ;»
«Εγώ;» απάντησε ο πράσινος άνθρωπος. «Το έσκασα από άλλο παραμύθι, γιατί ήταν βαρετά εκεί.»
Ο Χόρχε Μπουκάι στο βιβλίο του ‘Βασίσου πάνω μου’ παρουσιάζει με αυτόν τον απλοϊκό τρόπο την ανάγκη νέων πληροφοριών, ερεθισμάτων και συνθηκών στη ζωή ενός ανθρώπου. ‘Η διαφορά που κάνει τη διαφορά’, φράση του Gregory Bateson, αντανακλά ακριβώς τη χρησιμότητα του ‘καινούριου’. Η εξέλιξη του ανθρώπου δεν προέρχεται από την επανάληψη, αλλά με την επαφή του με το διαφορετικό, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του.
Τώρα δημιουργείται το ερώτημα όμως, γιατί βιώνουμε τόσο απειλητικά τη διαφορά, την αλλαγή και κατ’ επέκταση τη διαφορετικότητα;
Από συστημική σκοπιά, φαίνεται οι άνθρωποι να δυσκολεύονται με τις αλλαγές επειδή κάθε άτομο είναι μέρος ευρύτερων συστημάτων – οικογένειας, κοινωνίας, εργασιακού περιβάλλοντος – που λειτουργούν με σταθερούς κανόνες και πρότυπα. Οι αλλαγές διαταράσσουν την ισορροπία αυτών των συστημάτων, ενεργοποιώντας μηχανισμούς αντίστασης που αποσκοπούν στη διατήρηση της σταθερότητας και της συνέχειας.
Συχνά, ακόμη και μη λειτουργικά μοτίβα προτιμώνται από την αβεβαιότητα του καινούριου, καθώς προσφέρουν προβλεψιμότητα και αίσθηση ελέγχου. Έτσι, η δυσκολία στην αλλαγή δεν αφορά μόνο το άτομο, αλλά και τη δυναμική του συστήματος στο οποίο αυτό ανήκει, καθώς κάθε μετατόπιση σε ένα μέρος του συστήματος απαιτεί αναπροσαρμογές σε όλα τα υπόλοιπα.
Όσον αφορά τη διαφορετικότητα, φαίνεται η δυσκολία αποδοχής της διαφορετικότητας να σχετίζεται συχνά με την τάση των συστημάτων να επιδιώκουν ομοιογένεια ως μέσο διατήρησης της συνοχής και της ισορροπίας τους. Ό,τι αποκλίνει από τους άγραφους κανόνες, τις αξίες ή τις προσδοκίες του συστήματος, είτε πρόκειται για διαφορετικές απόψεις, ταυτότητες, συμπεριφορές ή τρόπους ζωής, συχνά βιώνεται ως απειλή. Το σύστημα τείνει να αντιδρά με μηχανισμούς άμυνας, όπως ο στιγματισμός, η απομόνωση ή η προσπάθεια “διόρθωσης” του διαφορετικού, προκειμένου να επανέλθει στη γνώριμη του τάξη.
Ωστόσο…
Οι αλλαγές, οι διαφορές και οι διαφορετικότητες είναι εκείνες ακριβώς οι συνθήκες και τα ερεθίσματα που θα δώσουν το κίνητρο να γνωρίσουμε νέους κόσμους. Η ζωή δεν είναι ένα ταξίδι, η ζωή είναι πολλά ταξίδια και αυτά τα ταξίδια κρύβονται στους ανθρώπους, στις ιστορίες τους, στις νέες επιλογές που κάνουμε και πολλές φορές στην αβεβαιότητα αυτών.
Η αβεβαιότητα που προκύπτει σε μία αλλαγή (δουλειάς, πόλης, αντίληψης, πολιτικών πεποιθήσεων κ.α.) είναι ακριβώς εκείνο το σημείο που μαθαίνουμε κάτι διαφορετικό για τον εαυτό μας. Ας ταξιδέψουμε, μέσα μας, στους ανθρώπους, στις συζητήσεις, στις προκλήσεις, ας εξερευνήσουμε όλους τους κόσμους και ποιος ξέρεις… ίσως σε κάποιο άλλο διαφορετικό παραμύθι να ταιριάξουμε πιο πολύ.
