Το ελληνικό ποδόσφαιρο έχει ζήσει μεγάλες στιγμές στην ευρωπαϊκή σκηνή. Με αποκορύφωμα τη συμμετοχή του Παναθηναϊκού στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών (νυν Τσάμπιονς Λιγκ), οι ελληνικές ομάδες έχουν κάνει αξιόλογες πορείες στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Το ελληνικό big-5 (ΑΕΚ, Άρης, Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός και ΠΑΟΚ) εκπροσωπεί αρκετά συχνά την Ελλάδα στην Ευρώπη.
Όμως, μέσω διάφορων συγκυριών έχουν κληθεί να εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στην Ευρώπη και άλλες ομάδες, με αρκετές βέβαια από τις συμμετοχές αυτές να πραγματοποιούνται τον 20ό αιώνα. Και μπορεί η πορεία του Αθηναϊκού να είναι ευρέως γνωστή στον ελληνικό φίλαθλο κόσμο, γνωρίζατε όμως ότι ο Ιωνικός και η Καστοριά έχουν αγωνιστεί στην Ευρώπη;
ΠΑΝΑΧΑΪΚΗ
Η Παναχαϊκή έγινε η πρώτη επαρχιακή ομάδα (δηλαδή εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης) στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου που αγωνίστηκε σε προκριματικά ευρωπαϊκής διοργάνωσης. Η δεκαετία του ΄70 ήταν η καλύτερη στην ιστορία της πατρινής ομάδας, ενώ τη σεζόν 1972-1973 κατάφερε να τερματίσει 4η στο πρωτάθλημα, κερδίζοντας ένα εισιτήριο για το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ του 1973.
Η Παναχαϊκή αποτέλεσε το αουτσάιντερ στην κλήρωση αυτή, καθώς είχε μόλις αλλάξει προπονητή λόγω της σύγκρουσης του προηγούμενου προπονητή με τη διοίκηση. Η κλήρωση έβγαλε την αυστριακή Γκράτσερ, ενώ ο εντός έδρας αγώνας της Παναχαϊκής έγινε στην Αθήνα λόγω της απουσίας χορταριού στο γήπεδο της στην Πάτρα.
Το πρώτο ματς έγινε στην Αθήνα και το τελικό 2-1 έδινε ελπίδες πρόκρισης στο σύνολο του Μακ Γκίνες. Δύο εβδομάδες αργότερα, η Παναχαϊκή θα διπλασίαζε τις νίκες της επί της Γκράτσερ, επικρατώντας στην Αυστρία με 1-0, ενώ αγωνίστηκε για μισή ώρα με παίκτη λιγότερο. Ο Γκίνες, σε δηλώσεις του μετά τη λήξη του αγώνα είπε ότι αυτή ήταν: «η πιο σημαντική βραδιά στη ζωή μου».
Η συνέχεια δεν ήταν ανάλογα καλή καθώς η κληρωτίδα έβγαλε ως αντίπαλο την ολλανδική Τβέντε, σε μία περίοδο που το ολλανδικό ποδόσφαιρο ήταν στα καλύτερά του. Με συνολικό σκορ 8-1 (1-1 στην Πάτρα και 7-0 στην Ολλανδία) η Παναχαϊκή έκλεισε την ευρωπαϊκή της πορεία.
ΚΑΣΤΟΡΙΑ
Μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, η Καστοριά εξασφάλισε την έξοδό της στα ευρωπαϊκά σαλόνια μέσω του Κυπέλλου Ελλάδας της σεζόν 1979-1980. Με μία αήττητη πορεία έως τον τελικό και αποφεύγοντας τα μεγαθήρια της εποχής, η Καστοριά κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον πανίσχυρο Ηρακλή. Στον τελικό συνέχισε την ξέφρενη πορεία της κερδίζοντας τον Ηρακλή με το εκκωφαντικό και συνάμα απολαυστικό 5-2. Μάλιστα, έγινε η πρώτη επαρχιακή ομάδα που κατακτούσε το κύπελλο στην Ελλάδα.
Στο Κύπελλο Κυπελλούχων της επόμενης σεζόν κληρώθηκε να αγωνιστεί κόντρα στην Ντιναμό Τιφλίδας από τη Γεωργία. Δυστυχώς, δεν κατάφερε να προκριθεί αλλά ούτε και να κερδίσει ευρωπαϊκό παιχνίδι, όμως, κατόρθωσε να αποσπάσει την ισοπαλία στο εντός έδρας παιχνίδι με 0-0. Στην Τιφλίδα ηττήθηκε με 2-0 και έτσι άδοξα έληξε το ευρωπαϊκό της όνειρο.
ΟΦΗ
Ο ΟΦΗ διαθέτει μία πλούσια ιστορία στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Έχει βρεθεί 8 φορές στην Ευρώπη, ξεκινώντας από τη σεζόν 1987-1988 και το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ. Η πρώτη αντίπαλος στην ιστορία της κρητικής ομάδας ήταν η κροατική Χαϊντίουκ Σπλιτ, απέναντι στην οποία πέτυχε και την πρώτη της ευρωπαϊκή νίκη με σκορ 1-0. Όμως, ηττήθηκε στην Κροατία με το βαρύ 4-0 και έμεινε εκτός συνέχειας.
Την επόμενη σεζόν έμελλε να προκριθεί σε επόμενη φάση Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Η βουλγαρική Vitosha Sofia δε φάνταζε μεγάλο εμπόδιο για τον σπουδαίο ΟΦΗ εκείνης της εποχής. Τελικά, κατάφερε να πάρει μία σπουδαία νίκη στην Κρήτη με 3-1 και συνδυασμό με την ήττα στη Βουλγαρία με 1-0 βρέθηκε στην επόμενη φάση του θεσμού.
Η ιταλική Αταλάντα αποτέλεσε ανυπέρβλητο εμπόδιο για τον ΟΦΗ ο οποίος πάλεψε σκληρά και κατάφερε να κερδίσει εντός έδρας με 1-0, όμως στην Ιταλία δέχτηκε δύο αναπάντητα γκολ με αποτέλεσμα το τελικό 2-0 να δίνει την πρόκριση στην Αταλάντα.
Τη σεζόν 1993-1994 σημειώθηκε η πιο μεγάλη ευρωπαϊκή στιγμή στην ιστορία του ΟΦΗ. Η δύσκολη πρόκριση επί της Σλάβια Πράγας (1-0, 1-1) έφερε στο δρόμο της ελληνικής ομάδας την Ατλέτικο Μαδρίτης. Η ήττα στη Μαδρίτη με 1-0 ήταν κάτι που επέτρεπε στους κρητικούς να ελπίζουν για πρόκριση. Το εξαιρετικό στήσιμο της ομάδας από τον Ευγένιο Γκέραρντ στο δεύτερο ματς στο «Γεντί Κουλέ» έδωσε στον ΟΦΗ τη νίκη και μαζί την πρόκριση με 2-0. Η νίκη αυτή δεν είχε συνέχεια καθώς ο ΟΦΗ αποκλείστηκε εύκολα από την πορτογαλική Μποαβίστα (1-4 εντός και 2-0 εκτός).
Τελευταία συμμετοχή του ΟΦΗ σε ευρωπαϊκή διοργάνωση έγινε τη σεζόν 2020-2021 αλλά γνώρισε τον αποκλεισμό από τον Απόλλων Λεμεσού με 0-1.
ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ (ΑΘΗΝΩΝ)
Ο Απόλλων είναι μία από τις ιστορικότερες ομάδες στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει στο παλμαρέ του αρκετές επιτυχίες, κυρίως λόγω της κυριαρχίας των «μεγάλων» στο λεκανοπέδιο της Αττικής.
Τα σκαμπανεβάσματα στις εθνικές κατηγορίες και οι μεταπτώσεις στην απόδοσή του Απόλλων είναι συχνό φαινόμενο. Εξαίρεση αποτελεί η περίοδος 1994-1996, όταν με προπονητή τον Γιάννη Παθιακάκη η ομάδα κατάφερε να εδραιωθεί στην κορυφαία κατηγορία του ελληνικού πρωταθλήματος.
Αποκορύφωμα στην ιστορία του Απόλλων Σμύρνης αποτελεί η έξοδος στην Ευρώπη το 1995. Με μία σχετικά νεανική ομάδα και έναν έμπειρο προπονητή ο Απόλλων ήταν υπολογίσιμη δύναμη εντός των συνόρων. Στην πρώτη και μοναδική του ευρωπαϊκή απόπειρα για το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ κληρώθηκε με την Ολύμπια Λιουμπλιάνα. Το πρώτο ματς έγινε στο – κατεδαφισμένο πλέον – «Νίκος Γκούμας» με τον Απόλλων να επικρατεί με 1-0. Στη Σλοβενία, ένα γρήγορο γκολ του Κόλα (στο 2ο λεπτό της αναμέτρησης) έδωσε μεγάλο προβάδισμα στον Απόλλων, όμως η Ολύμπια είχε απάντηση και αντέδρασε σκοράροντας 3 αναπάντητα γκολ για το τελικό 3-1. Έκτοτε, ο Απόλλων βρίσκεται σε μία βαθιά περίοδο παρακμής με αναιμικές παρουσίες στην Α΄ Εθνική.
ΙΩΝΙΚΟΣ ΝΙΚΑΙΑΣ
Ο Ιωνικός Νίκαιας εκμεταλλεύτηκε τα μέγιστα από την ευνοϊκή περίοδο για επενδύσεις στον ποδοσφαιρικό χώρο. Η άνοδος της ομάδας στα σαλόνια της πρώτης κατηγορίας στα τέλη της δεκαετίας του ΄80, δεν προμήνυε το ελπιδοφόρο μέλλον της ομάδας τη δεκαετία του ΄90. Στα τέλη της δεκαετίας, ο Ιωνικός κατατάχθηκε δύο φορές στην πρώτη πεντάδα του βαθμολογικού πίνακα (’97-’98 και ’98- ’99). Τη δεύτερη φορά έμελλε να είναι και προνομιούχα καθώς του έδωσε το εισιτήριο για την Ευρώπη και το Γιουρόπα Λιγκ.
Η κληρωτίδα δεν του έκανε το χατίρι καθώς απέναντί του βρέθηκε η πανίσχυρη γαλλική Ναντ, σε περίοδο που το γαλλικό πρωτάθλημα μεσουρανούσε. Ο Ιωνικός προσπάθησε να είναι ανταγωνιστικός και κράτησε το σκορ σε χαμηλά επίπεδα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απέφυγε την ήττα και τον αποκλεισμό. Το 1-0 στη Γαλλία σε συνδυασμό με το 1-3 στην Ελλάδα και το ΟΑΚΑ έκλεισε απότομα την πόρτα της Ευρώπης στον Ιωνικό.
Πάντως, στο τέλος της χρονιάς διεκδίκησε το πρώτο τρόπαιο στην ιστορία του στον τελικό κυπέλλου με αντίπαλο την ΑΕΚ, όμως ηττήθηκε με το ευρύ 3-0.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΒΟΛΟΥ
Η ομάδα από το Βόλο έχει μία αρκετά ιδιαίτερη ιστορία, με τα εξωαγωνιστικά να κυριαρχούν στην ποδοσφαιρική σκηνή της ομάδας της Μαγνησίας.
Πάντως, η άνοδος της δυναμικής του Ολυμπιακού Βόλου ήταν αναμφισβήτητη, κάτι που επικυρώθηκε και με την έξοδο του στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Την άνοδο στην Α΄ Εθνική του 2010 ακολούθησε η 5η θέση και η έξοδος στο Γιουρόπα Λιγκ του 2011.
Η περιπέτεια της ομάδας ξεκινούσε. Το καλοκαίρι του 2011 και ενώ η ομάδα αγωνιζόταν κανονικά στην Ευρώπη, ο πρόεδρος της ομάδας Αχιλλέας Μπέος συνελήφθη για την ανάμιξή του σε σκάνδαλο στημένων αγώνων. Στα αγωνιστικά, ο Ολυμπιακός Βόλου πανηγύριζε την πρώτη του ευρωπαϊκή νίκη και μάλιστα σε σερβικό έδαφος, καθώς με γκολ στα τελευταία λεπτά του αγώνα πέρασε με 0-1 από την έδρα της Ραντ. Το 1-1 στο Βόλο σφράγισε την πρόκρισή του στην επόμενη φάση.
Η δικαστική περιπέτεια του προέδρου της ομάδας και οι κυρώσεις που είχε επιβάλλει η ΕΠΟ δε φάνηκαν να απασχολούν την ΟΥΕΦΑ που επέτρεψε στην ομάδα να αγωνιστεί και στον επόμενο γύρο. Το έργο ήταν εύκολο και η Ντιφερντάνζ δεν αποτέλεσε μεγάλο εμπόδιο (0-3 εκτός και 3-0 εντός).
Όμως, η τελεσίδικη απόφαση από την ελληνική δικαιοσύνη καθώς και η επιβεβαίωση για την άμεση ανάμιξη του προέδρου της ομάδας στο σκάνδαλο έμελλε να τελειώσει πρόωρα την πορεία της ομάδας. Την ίδια μέρα με την ανακοίνωση της απόφασης, η ΟΥΕΦΑ απέβαλε τον Ολυμπιακό Βόλου από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις για πέντε έτη (τα τρία ήταν με αναστολή). Η εκτέλεση της απόφασης είχε άμεση ισχύ και έτσι ο Ολυμπιακός Βόλου δεν έπαιξε ποτέ τα παιχνίδια για την τρίτη φάση των προκριματικών.
Ο τρόπος δομής των ευρωπαϊκών διοργανώσεων στο παρελθόν επέτρεπαν, γενικά, σε μικρότερες ομάδες να συμμετάσχουν στους θεσμούς τους. Το κύπελλο αποτελούσε ένα θεσμό εκπλήξεων, και αρκετές ομάδες βρέθηκαν στην Ευρώπη ακόμα και ως ηττημένοι του τελικού. Πλέον, οι ευκαιρίες αυτές είναι λιγότερες και κυρίως μέσω τους Κόνφερενς Λιγκ είναι δυνατό να δούμε ομάδες μικρότερου βεληνεκούς να αγωνίζονται σε προκριματικά ευρωπαϊκών διοργανώσεων.
Συνολικά, έχουν αγωνιστεί στην Ευρώπη οι εξής ελληνικές ομάδες: Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, Άρης, Πανιώνιος, ΟΦΗ, Λάρισα, Ηρακλής, Αστέρας Τρίπολης, Ατρόμητος, Παναχαϊκή, Αιγάλεω, Ολυμπιακός Βόλου, Ξάνθη, Απόλλων Αθηνών, Καστοριά, ΠΑΣ Γιάννινα, Αθηναϊκός και Ιωνικός Νίκαιας.
*Η σειρά των ομάδων είναι με βάση τους πόντους που έχουν συγκεντρώσει στην Ευρώπη
