Ελλάδα… η χώρα του απέραντου γαλάζιου, του ήλιου, της φιλοσοφίας, της δημοκρατίας(;)… ένας τόπος με τόση ομορφιά! Ταλαιπωρείται όμως μεταξύ άλλων από ένα χρόνιο αγκάθι. Είναι δυστυχώς επιρρεπής στον διχασμό. Η κοινωνία έχει χωριστεί πολλές φορές σε αντίπαλα στρατόπεδα, με τους μεν να ενοχοποιούν και να κατηγορούν τους δε, αν όχι να τους μισούν.
Παραδείγματα από τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας όπως ο χωρισμός της κοινωνίας σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς, σε φιλελεύθερους και συντηρητικούς, σε δεξιούς και αριστερούς, και πιο πρόσφατα σε εμβολιαστές και αντι-εμβολιαστές και τόσα άλλα, μαρτυρούν αυτήν τη διάθεση της κοινωνίας.
Αυτή η διαπίστωση χρήζει τεκμηρίωσης. Διαχρονικά, παρατηρούμε πως η Ελλάδα μαστίζεται από περιόδους κρίσης, όχι μόνο οικονομικής. Σε τέτοιες περιόδους, όπως η μεταπολεμική περίοδος, αλλά και αυτή που διανύουμε τώρα που η χώρα μάχεται να παραμείνει όρθια, λογικό επακόλουθο είναι η πολιτική αστάθεια, η καχυποψία, η έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, η οικονομική ύφεση… Έτσι, αναζητώντας διεξόδους και ένα καλύτερο αύριο, δημιουργούμε δίπολα, βάζοντας τρικλοποδιές εμείς οι ίδιοι στους εαυτούς μας.
Μέσα σε αυτήν την ανάγκη για εμπιστοσύνη και σταθερότητα, παρατηρείται τάση προς σύγκρουση με αντίθετες πεποιθήσεις, αντί για ώριμη συζήτηση και συνεργασία για την επίλυση των ζητημάτων που μας απασχολούν. Να σημειωθεί εδώ, πως δεν στοχοποιείται η υγιής διάσταση απόψεων και οι διαφωνίες που έχουμε μεταξύ μας, καθώς είναι φυσιολογικό και αναγκαίο να υπάρχουν ποικίλες απόψεις και η δυνατότητα έκφρασής τους. Προβληματικό όμως είναι όταν αυτή η διάσταση μετατρέπεται σε πεδίο διαμάχης.
Σε τέτοιες κοινωνικές κρίσεις, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε μια αναφορά στον ρόλο της πολιτικής σκηνής. Ποια είναι η θέση των πολιτικών προσώπων και πώς επηρεάζουν την έκβαση των πραγμάτων;
Αρχικά, στην Ελλάδα από τα χρόνια της Μεταπολίτευσης, παρατηρείται μια εναλλαγή δύο μόνο κομμάτων στην εξουσία: ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, με μία εξαίρεση, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (2015-19). Αυτό το φαινόμενο θα λέγαμε πως έχει οδηγήσει σε συναισθηματικούς δεσμούς με τα κομματικά πρόσωπα και των δύο πλευρών, ενώ το υποκειμενικό στοιχείο έχει μεγάλη σημασία για πολλούς, όταν έρχεται η ώρα των εθνικών εκλογών και όχι μόνο.
Έτσι, το δίπολο ΠΑΣΟΚ-ΝΔ (τα μικρότερα κόμματα παραμερίζονται, χωρίς να έχουν ουσιαστικό και ενεργό ρόλο), έχει χωρίσει τους πολίτες σε δύο τμήματα. Μάλιστα, το γεγονός ότι αυτή η κατάσταση μπορεί πολλές φορές να οδηγήσει σε εξιδανίκευση και θεοποίηση των πολιτικών προσώπων, αλλά και σε οικογενειοκρατία, αποτελεί ένα ισχυρό δείγμα της τομής της κοινωνίας.
Ακόμη, προκαλείται σύγχυση που ενισχύει τις διαφωνίες, όταν ο πολιτικός λόγος είναι έντονος και φορτισμένος συναισθηματικά, με αποτέλεσμα οι αποδέκτες να είναι πιο εύκολο να παθιαστούν. Αυτό γίνεται και όταν η μία παράταξη/κυβέρνηση συγκρίνει τα έργα και τις δηλώσεις της με κάποιον πολιτικό αντίπαλο, αφήνοντας να αιωρείται το δίπολο «εμείς ή αυτοί». Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν την ευθύνη της πολιτικής σε τέτοια ζητήματα.
Όταν ο διχασμός φτάνει στα άκρα, οι συνέπειες είναι καταστροφικές. Μεγαλύτερη απόδειξη αυτού, ο αδελφοκτόνος Εμφύλιος. Φυσικά, η χώρα οδηγήθηκε εκεί λόγω πολυάριθμων παραγόντων. Ο Β’ Π.Π., ο διχασμός του 1915-17, τα πραξικοπήματα μέχρι την καθιέρωση της δικτατορίας του Μεταξά, αλλά και η οδυνηρή κατάσταση της χώρας, μετά τη λήξη του Β’ Π.Π., αποτέλεσαν μερικά από τα αίτια της εμφύλιας σύρραξης.
Η ιδεολογία όμως έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις, καθώς ακολούθησε ο στιγματισμός των αριστερών από τη νικήτρια Δεξιά, κάτι το οποίο ακολουθούσε τους ηττημένους αριστερούς μέχρι τη Μεταπολίτευση.
Θεωρώ πως το δίπολο Δεξιάς-Αριστεράς ακόμη καλά κρατεί. Και παρατηρώ πως μία σημαντική μερίδα νεότερων ανθρώπων ταυτίζονται με τους όρους δεξιός-αριστερός, είτε συμμετέχοντας πιο ενεργά στα κοινά, είτε απλώς υποστηρίζοντας τις αντιλήψεις τους. Πολλές φορές όμως, η μία πλευρά δεν διστάζει να στοχοποιεί την άλλη, προβαίνοντας σε χαρακτηρισμούς και διενέξεις. Ίσως να υπάρχουν ακόμη υπολείμματα του εμφυλίου μέσα μας, ίσως λόγω της ανάγκης να ανήκουμε, να πιστεύουμε κάπου, στοχεύοντας στη βελτίωση και την πρόοδο, να παθιαζόμαστε και να οδηγούμαστε σε λάθος μονοπάτια.
Ως πολίτες, αισθάνομαι ότι το στίγμα του διχασμού μεταξύ μας παραμένει. Μας είναι εύκολο να βάλουμε ταμπέλες σε κάποιον, να του αποδώσουμε χαρακτηρισμούς και να τον κρίνουμε, απλά επειδή (φαίνεται ότι) οι πεποιθήσεις μας διαφέρουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όσα μας έχει διδάξει η ιστορία: όταν η δημοκρατία λαβώνεται και η κοινωνία διχοτομείται, οι συνέπειες είναι χρόνιες και καταστροφικές.
