Η Πλεύση Ελευθερίας, υπό την ηγεσία της Ζωής Κωνσταντοπούλου, φαίνεται να εξελίσσεται σε έναν από τους πιο απρόβλεπτους αλλά και κομβικούς πολιτικούς παίκτες της σύγχρονης Ελλάδας. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το κόμμα, που μέχρι πρότινος κινούνταν στο περιθώριο του πολιτικού χάρτη, πλέον προσεγγίζει —ή και ξεπερνά— κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, διεκδικώντας ενεργά τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πίσω από αυτή την εντυπωσιακή πορεία δεν κρύβεται απλώς μια καλή επικοινωνιακή στρατηγική, αλλά μια βαθύτερη πολιτική και κοινωνική δυναμική.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει καταφέρει να χτίσει ξανά το πολιτικό της κεφάλαιο, όχι με «χαμηλούς τόνους», αλλά μέσα από τη συνέπεια, τον θεσμικό λόγο και τη ριζοσπαστική της προσέγγιση. Η εικόνα της ως πολιτικού που δεν «συμβιβάστηκε» στα χρόνια των μνημονίων και που δεν ανήκει στα «κλασικά πολιτικά μαγαζιά», ενισχύει την αξιοπιστία της στα μάτια ενός κοινού που νιώθει απογοητευμένο από τα παραδοσιακά κόμματα.
Η άνοδος της Πλεύσης Ελευθερίας συνδέεται άμεσα με τη γενικευμένη αποστροφή του εκλογικού σώματος προς το πολιτικό κατεστημένο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τη μακρά του πορεία στην εξουσία, εμφανίζεται αποδυναμωμένος, χωρίς καθαρό αφήγημα, και το ΠΑΣΟΚ παλεύει να ισορροπήσει ανάμεσα στην ταυτότητα του παλιού και τη φιλοδοξία του νέου. Απέναντί τους, η Νέα Δημοκρατία διατηρεί την πρωτοκαθεδρία αλλά με φθορά, ιδιαίτερα μετά από γεγονότα όπως το δυστύχημα στα Τέμπη και τις συνεχείς καταγγελίες για αυταρχισμό.
Σε αυτό το σκηνικό, η Πλεύση καταφέρνει να συγκροτεί ένα ετερόκλητο, αλλά εντυπωσιακά συνεκτικό εκλογικό σώμα. Με βάση αναλύσεις, προσελκύει όχι μόνο απογοητευμένους αριστερούς, αλλά και κεντρώους, ακόμα και πολίτες με κριτική στάση απέναντι στο κράτος συνολικά. Αυτό οφείλεται κυρίως στη σαφήνεια και την ένταση του πολιτικού της λόγου, που εστιάζει σε έννοιες όπως η λαϊκή κυριαρχία, η διαφάνεια, η συνταγματικότητα, αλλά και η ουσιαστική λογοδοσία.
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει επίσης αξιοποιήσει έξυπνα τα νέα μέσα. Η συστηματική της παρουσία στα social media, η κοινοποίηση βίντεο από παρεμβάσεις της στη Βουλή, αλλά και η σταθερή συμμετοχή της σε τοπικές δράσεις και πρωτοβουλίες πολιτών, δημιουργούν την εικόνα μιας πολιτικού που «δεν απομακρύνθηκε» από την κοινωνία. Δεν είναι απλώς μία κοινοβουλευτική φιγούρα· είναι μια πολιτική παρουσία με δημόσια συνέπεια και ακτιβισμό.
Αυτό που διαφοροποιεί ωστόσο την Πλεύση Ελευθερίας από άλλα αντισυστημικά σχήματα είναι η ταυτόχρονη επίκληση στη θεσμική τάξη. Η ρητορική της δεν είναι απλώς καταγγελτική. Αντιθέτως, βασίζεται στη διεκδίκηση ενός κράτους δικαίου που λειτουργεί υπέρ των πολιτών, με έμφαση στην ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, στον κοινοβουλευτικό έλεγχο και στα δικαιώματα. Αυτή η προσέγγιση της επιτρέπει να διατηρεί πολιτικό βάθος, χωρίς να καταφεύγει στη συνθηματολογία ή στη συνωμοσιολογία που χαρακτήρισε άλλα κόμματα του λεγόμενου «αντισυστημικού τόξου».
Για να μπορέσει όμως η Πλεύση Ελευθερίας να περάσει από το στάδιο της δυναμικής διαμαρτυρίας στην πραγματική πολιτική ηγεμονία, απαιτείται ένα ακόμη σημαντικό βήμα: η οικοδόμηση ενός συνεκτικού και ρεαλιστικού κυβερνητικού προγράμματος. Μέχρι σήμερα, η πλειοψηφία των παρεμβάσεων του κόμματος εστιάζει —εύλογα— στη θεσμική κάθαρση, στη δικαιοσύνη και στην προστασία της δημοκρατίας. Όμως ο ρόλος της αξιωματικής αντιπολίτευσης προϋποθέτει και ουσιαστικές θέσεις για την οικονομία, την ενεργειακή πολιτική, τη δημόσια διοίκηση, την παιδεία, την υγεία.
Η ελληνική κοινωνία δεν αναζητά μόνο φωνές αντίστασης, αλλά και φορείς ελπίδας. Αν η Ζωή Κωνσταντοπούλου καταφέρει να διαμορφώσει ένα πειστικό όραμα για το «μετά» —το πώς δηλαδή θα κυβερνηθεί αλλιώς η χώρα— τότε το ρεύμα της Πλεύσης μπορεί να μετατραπεί σε κανονικό πολιτικό ρεύμα εξουσίας. Και ίσως τότε να δούμε για πρώτη φορά εδώ και καιρό, έναν πραγματικό μετασχηματισμό του πολιτικού συστήματος όχι από τα πάνω, αλλά από τις ίδιες τις κοινωνικές απαιτήσεις για αλλαγή.
Αναμφισβήτητα, το μεγάλο ερώτημα που πλανάται είναι αν η Πλεύση Ελευθερίας μπορεί να διατηρήσει τη δυναμική της. Η μετάβαση από την καταγγελία στην πρόταση, από τον ρόλο της φωνής των αγανακτισμένων πολιτών στον ρόλο μιας υπεύθυνης αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι μια δύσκολη και απαιτητική διαδικασία. Οι θεσμικές αντοχές, η εσωτερική συνοχή και η παραγωγή συγκροτημένων πολιτικών θέσεων θα κρίνουν την πορεία του κόμματος — όχι μόνο στις κάλπες αλλά και στη δημόσια συνείδηση.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως η Πλεύση Ελευθερίας έχει έρθει για να μείνει. Είτε ως καταλύτης πολιτικών εξελίξεων είτε ως πραγματικός εναλλακτικός πόλος, η παρουσία της Ζωής Κωνσταντοπούλου δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Το ελληνικό πολιτικό σκηνικό φαίνεται πως περνά σε μια νέα εποχή, και η πλεύση προς αυτή την κατεύθυνση έχει ήδη ξεκινήσει.
