Το «ραμολιμέντο» που ένωσε τους αμερικανούς

23 Μαΐου 2021 Τέσσερις μήνες πέρασαν ήδη από τότε που ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε την εξουσία στις ΗΠΑ, λίγες μέρες μόνο μετά τα όσα τραγικά συνέβησαν στον ναό της Δημοκρατίας, την 6η Ιανουαρίου. Η κραταιά Αμερική έγινε διεθνώς περίγελος με μπροστάρη τον Ντόναλντ Τραμπ που έδωσε ένα μοναδικό show στον τελευταίο χορό του ως Πρόεδρος των ΗΠΑ.

15 μέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του, ο 78χρονος Τζο Μπάιντεν με τη σοφία που διέπει έναν άνθρωπο που τελεί Γερουσιαστής από τη δεκαετία του ’70 έδωσε το σύνθημα για ενότητα σε μια βαθιά διαιρεμένη και διχασμένη Αμερική στην οποία βρήκαν χώρο να διεισδύσουν κινήματα μίσους, όπως οι Proud Boys και η QAnon. To πλήγμα που δέχτηκε ο αμερικανικός εγωισμός στη διεθνή σκηνή μετά το Καπιτώλιο ήταν ανυπόφορο. Βλάντιμιρ Πούτιν και Σι Τζινπινγκ, βλέποντας το χάος στην Ουάσινγκτον, πρέπει να πετούσαν τη σκούφια τους από χαρά, την ώρα που οι πονοκέφαλοι για τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο πολλαπλασιάζονταν μέρα με τη μέρα. Ωστόσο, τέσσερις μήνες μετά την ορκωμοσία, μπορούμε να πούμε πως τα πράγματα έχουν μπει σε μία σειρά, ύστερα από την τετραετή θητεία του τυφώνα Τραμπ που επιχείρησε να αλλάξει άρδην τα δεδομένα, όχι μόνο στη χώρα του, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι προς αντιμετώπιση προκλήσεις: πανδημία, οικονομία, BLM, εγκληματικότητα Πρώτο και κορυφαίο ζήτημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο Τζο Μπάιντεν ήταν αυτό φυσικά της πανδημίας, τόσο στο θέμα της περίθαλψης, όσο και στο θέμα της οικονομίας. Για καλή του τύχη, η ορκωμοσία του συνέπεσε με τα ευχάριστα νέα από τον χώρο της επιστήμης, όταν τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna είχαν ξεκινήσει ήδη να διανέμονται στους αμερικανούς πολίτες. Μέχρι σήμερα ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει πείσει ένα ικανοποιητικό μέρος του πληθυσμού να κάνει το εμβόλιο και να τηρεί τα μέτρα προστασίας με την κανονικότητα σιγά-σιγά να επανέρχεται στην καθημερινότητα των αμερικανών, αν και η εμβολιαστική κάλυψη σαφώς δεν επαρκεί ακόμα ώστε να γίνεται λόγος για ανοσία της αγέλης. Μόλις χτίστηκε το πρώτο τείχος προστασίας κατά του Covid-19 στις ΗΠΑ, ο Πλανητάρχης τάχθηκε υπέρ της άρσης των πατέντων των εμβολίων, ώστε αυτά να μοιραστούν ταχύτερα και μαζικότερα στις υποανάπτυκτες περιοχές του πλανήτη που έχουν μείνει πολύ πίσω στο θέμα του εμβολιασμού. Η σθεναρή αντίσταση που προβάλλουν οι εταιρείες-παραγωγοί των εμβολίων στηρίζονται ναι μεν σε λογικά –κατά τα φαινόμενα- επιχειρήματα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι με τους ισχύοντες ρυθμούς παραγωγής θα επιλυθεί σύντομα το πανδημικό πρόβλημα.

Όσον αφορά το ζήτημα της οικονομίας, ο Τζο Μπάιντεν προχώρησε σε μία παράτολμη κίνηση ακόμα και για τα δεδομένα των προοδευτικών Δημοκρατικών. Το πακέτο στήριξης της οικονομίας των ΗΠΑ, ύψους 1.9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που εισηγήθηκε ο νέος Πρόεδρος, πέρασε πρώτα από μαραθώνιες διαβουλεύσεις και δημόσιες αντιπαραθέσεις για να ψηφιστεί τελικά και να δώσει ανάσα σε εκατομμύρια υπερχρεωμένα νοικοκυριά, αλλά και για να ωθήσει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να ορθοποδήσουν. Η φορολογική του τακτική επίσης να επιβαρύνει περισσότερο τους πλούσιους και λιγότερο τους φτωχούς ήταν μία από τις μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε προεκλογικά για να αμβλύνει τις ανισότητες, κάτι που ξεκίνησε ο Μπάρακ Ομπάμα και φαίνεται να συνεχίζει ο πάλαι ποτέ Αντιπρόεδρος του. Στο θέμα των φυλετικών ανισοτήτων κατάφερε να κατευνάσει προς ώρας το κίνημα Black Lives Matter με τη σχετικά γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης στην υπόθεση δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ και της ισόβιας καταδίκης του αστυνομικού Ντέρεκ Σόβιν, αν και εκκρεμούν ακόμα πολλές υποθέσεις προς πλήρη διαλεύκανση και δικαίωση, όπως εκείνη της Μπριόνα Τέιλορ.

Όσον αφορά μάλιστα τα εγκλήματα ρατσιστικού μίσους, μόλις πριν από λίγα 24ωρα υπέγραψε σχέδιο νόμου με το οποίο παρέχει πλήρη νομική προστασία στους αμερικανούς, ασιατικής καταγωγής, που έχουν μπει στο στόχαστρο φυλετιστών, ιδίως μετά την έξαρση της πανδημίας και πολιτικά υποκινούμενοι ίσως από τον πρώην Πρόεδρο Τραμπ. Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της θητείας του Τζο Μπάιντεν είναι αναμφίβολα η πάταξη της εγκληματικότητας, όπως και για όλους τους προκατόχους του. Εάν καταφέρει, όπως σκοπεύει, να περιορίσει την οπλοκατοχή και να αυστηροποιήσει τις προϋποθέσεις κατοχής και χρήσης των όπλων, σίγουρα θα έχει κάνει ένα σημαντικό βήμα. Μέριμνα για ανθρώπινα δικαιώματα και κλιματική κρίση Εκτός των άλλων, ο Τζο Μπάιντεν δίνει μεγάλη σημασία στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως φαίνεται άλλωστε από τη σύνθεση της κυβέρνησης του: αφροαμερικανοί, ασιάτες, ιθαγενείς, ομοφυλόφιλοι, transgender υπουργοί στελεχώνουν καίριες θέσεις της αμερικανικής πολιτικής σκηνής, προεξάρχουσας βέβαια της πρώτης γυναίκας Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις που συνδυάζει αφροαμερικανική και ασιατική καταγωγή.

Ειδική μνεία έκανε τις τελευταίες μέρες μάλιστα για τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα των ΗΠΑ και ιδιαίτερα για τα transgender άτομα, τα οποία όπως ανέφερε ο Πλανητάρχης, έχει θέσει υπό την προστασία του, καλώντας τα να υποστηρίξουν το όραμά του για μία Αμερική της ισότητας και της ισονομίας, κι όχι για την Αμερική του περιθωρίου και του κοινωνικού στίγματος. Μέγιστη προτεραιότητα του Τζο Μπάιντεν αποτελεί αναντίρρητα και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Με συνοπτικές διαδικασίες επανένταξε τις ΗΠΑ στη Συμφωνία των Παρισίων για το κλίμα, μόλις ανέλαβε την Προεδρία και πάγωσε τις συμφωνίες που είχε συνάψει ο προκάτοχος του με τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες στην Αλάσκα. Έθεσε επίσης έναν φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών των αερίων του άνθρακα στην αμερικανική ατμόσφαιρα μέχρι το 2030, ενώ προσπαθεί με κάθε τρόπο να εμφυσήσει στη συνείδηση των πολιτών ότι αυτό το θέμα μάς αφορά όλους. Εξωτερική πολιτική και το «φλερτ» με την Ελλάδα Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ξεπεράσει ενδεχομένως κάθε προσδοκία που είχε η Ελλάδα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον ίδιο, απόφαση που αν μη τι άλλο δίσταζαν να πάρουν οι προκάτοχοί του για να μην διαρρήξουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία, αποτελεί σημείο καμπής για τις διπλωματικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, γεγονός που η ελληνική και η κυπριακή διπλωματία δεν πρέπει να αφήσουν να πάει χαμένο. Ο Μπάιντεν αγνοεί επιδεικτικά τις εκκλήσεις του Ερντογάν για αμερικανοτουρκική προσέγγιση, ενώ o επικεφαλής του State Department, Άντονι Μπλίνκεν παρέλαβε τη σκυτάλη από τους τελευταίους μήνες παραμονής του Μάικ Πομπέο στη θέση και έχει αυστηροποιήσει τη στάση του κατά της Άγκυρας, μετά και την επιβολή των κυρώσεων στην Τουρκία για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400. Από την ψύχρανση των σχέσων ΗΠΑ-Τουρκίας, κερδισμένη βγαίνει φυσικά η χώρα μας, η οποία το τελευταίο διάστημα «έχει γραπώσει» τη χείρα φιλίας που της έτεινε η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν και προσπαθεί να εκμεταλλευτεί προς ίδιον όφελος τον αμερικανικό παράγοντα στην περιοχή. Η ολοένα και πιο συχνή παρουσία του αμερικανού πρέσβη, Τζέφρι Πάιατ στη δημόσια σφαίρα, αλλά ακόμα και η συμμετοχή σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις προκαλεί τον εκνευρισμό του Σουλτάνου που βλέπει να χάνει κάθε δίαυλο επικοινωνίας με το δυτικό στρατόπεδο.

Η συμμαχία Ελλάδας-Αμερικής επισφραγίστηκε ανήμερα της 25ης Μαρτίου, όταν ο Λευκός Οίκος σε μία θερμή ανακοίνωσή του γιόρτασε μαζί με τους Έλληνες την επέτειο συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Επανάσταση, όπως επίσης και με την τηλεφωνική επικοινωνία που διεξήχθη σε φιλικό κλίμα μεταξύ Μπάιντεν και Μητσοτάκη, το βράδυ της ίδιας μέρας. Πέραν των ελληνοτουρκικών, η κυβέρνηση του νέου Προέδρου ανακοίνωσε την εκτός απροόπτου σταδιακή αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν,  μέχρι τη συμβολική ημερομηνία της 11ης Σεπτεμβρίου του 2021, ενώ ταυτόχρονα διαδραμάτισε σημαίνοντα και παρασκηνιακό ρόλο στη λήξη των εχθροπραξιών μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ. Ο Πλανητάρχης διατηρεί βέβαια αμείωτη την ένταση με τη Ρωσία του Πούτιν για τον οποίο μίλησε με τα πλέον σκληρά λόγια, αποφεύγοντας ωστόσο να έρθει σε ευθεία πολεμική σύγκρουση μαζί του στο ζήτημα της Ουκρανίας. Σε ανάλογο κλίμα βρίσκονται και οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας, από την άλλη πλευρά όμως παρατηρείται αναθάρρηση των σχέσεων με την ΕΕ, μετά τη συμμετοχή Μπάιντεν στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου. Εν ολίγοις, μέσα σε τέσσερις μήνες ο -υπερήλικας και ακατάλληλος για κάποιους- Τζο Μπάιντεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα εσωτερικά προβλήματα που κληρονόμησε, αλλά και να θέσει τις βάσεις για επιστροφή των ΗΠΑ στην προ-τραμπική περίοδο διεθνούς κυριαρχίας, διατυμπανίζοντας παράλληλα το μήνυμα ενότητας που όμοιό του είχε να δει η Αμερική από την εκστρατεία του Τζίμι Κάρτερ. Παρ’ όλα αυτά είναι ακόμα πολύ νωρίς για να κριθεί το κυβερνητικό του έργο, καθώς στο εξής έχει να αντιμετωπίσει ζητήματα τόσο στο εσωτερικό, όπως η τόνωση της οικονομίας, το μεταναστευτικό και η συλλογική περίθαλψη, όσο και στο εξωτερικό, μετά την οριστική απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, όπου εξακολουθούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους οι Ταλιμπάν.