(Ακολουθεί άρθρο της 25ης Μαρτίου 2021)
200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, λοιπόν. Δεν είναι μια απλή επέτειος και ένας απλός εορτασμός. 200 χρόνια αποτελούν αναμφίβολα μια διαφορετική εορτή. Όπως σε κάθε γεγονός τα 50, τα 100, τα 200 χρόνια έχουν μια διαφορετική σημασία. Ας ανατρέξουμε λίγο στο τι συνέβη εκείνα τα χρόνια και πιο συγκεκριμένα στον ρόλο, τον οποίο διαδραμάτισε η μυστική οργάνωση της εποχής, η Φιλική Εταιρεία στην προετοιμασία της επανάστασης.
Όπως προαναφέρθηκε, η Φιλική Εταιρεία αποτελούσε μια εκ των μυστικών οργανώσεων, οι οποίες είχαν ιδρυθεί εκείνη την εποχή. Σχηματίστηκε στην Οδησσό το 1814, με απώτερο σκοπό την προετοιμασία για την επανάσταση των Ελλήνων ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με παλαιότερους ιστορικούς, ιδρυτικά μέλη της ήταν οι Εμμανουήλ Ξάνθος, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ. Σύμφωνα με υποθέσεις εκείνης της εποχής, ως 4ο μέλος της οργάνωσης φέρεται ο Αντώνιος Κομιζόπουλος, ως 5ο μέλος ο Νικόλαος Γαλάτης ενώ συμμετοχή υπήρχε και από το γυναικείο φύλλο. Πιο συγκεκριμένα, πρώτη γυναίκα-μέλος της οργάνωσης φέρεται να ήταν η Σμυρνιά Κυριακή Ναύτη.
Η Φιλική εταιρεία λοιπόν, συστάθηκε με γνώμονα την έντονη επιθυμία για απελευθέρωση της χώρας από τον τουρκικό ζυγό. Ημερομηνία ίδρυσής της ορίστηκε –για συμβολικούς λόγους- η 14η Σεπτεμβρίου, επέτειος της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Εκείνη τη μέρα συναντήθηκαν στην Οδησσό, ο Νικόλαος Σκουφάς (35 χρονών, Κομπότι Άρτας), ο Εμμανουήλ Ξάνθος (42 χρονών, Πάτμος) και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ (26 χρονών, Γιάννενα). Τα τρία ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης «ένωσαν» τις επαναστατικές τους ιδέες για να προετοιμάσουν την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Λίγα λόγια για τα ιδρυτικά μέλη
Ε.Ξάνθος: Γεννήθηκε στην Πάτμο το 1772 και πέθανε στις 28 Νοεμβρίου του 1852. Ήταν Έλληνας γραμματικός, έμπορος, επαναστάτης και φυσικά εμπνευστής της «Φιλικής Εταιρείας».
Ν. Σκουφάς: Γεννήθηκε στο Κομπότι Άρτας το 1779 και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 31 Ιουλίου του 1818. Το πραγματικό του όνομα ήταν Νικόλαος Κουμπάρος. Το «Σκουφάς» προέκυψε λόγω του επαγγέλματός του, που ήταν πιλοποιός.
Α.Τσακάλωφ: Γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1790 και πέθανε στην Μόσχα το 1851. Ήταν Έλληνας επαναστάτης και ήταν γνωστός και ως «Αθανάσιος Τσάκαλος» ή «Αθανάσιος Τεκελής».
Μύηση μελών
Από το 1814 μέχρι το 1817, τα μέλη της οργάνωσης δεν ξεπέρασαν τα τριάντα. Αυτό προκάλεσε σε μια διαδικασία μυήσεων, η οποία ξεκίνησε το 1818 με απώτερο σκοπό την αύξηση των μελών. Το 1820, τα μέλη της οργάνωσης είχαν εξαπλωθεί σε όλες τις ελληνικές περιοχές και τις ελληνικές παροικίες. Το 1821, ο αριθμός των μελών εκτινάχθηκε σε δεκάδες χιλιάδες. Πλάι στα πρώτα μέλη συνασπίστηκαν διάφοροι έμποροι, μικροαστοί, ενώ και διάφοροι οπλαρχηγοί μεταξύ των οποίων ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κ.λ.π
Θάνατος Σκουφά – Ανάληψη αρχηγίας από Αλέξανδρο Υψηλάντη
Να σημειωθεί ότι το 1818, μετά από τον θάνατο του Νικόλαου Σκουφά, -πολύ σημαντική απώλεια για την οργάνωση-, η έδρα της οργάνωσης μεταφέρθηκε από την Οδησσό στην Κωνσταντινούπολη. Στις αρχές του 1818 έγινε μια κρούση στον Ιωάννη Καποδίστρια, για να συμμετέχει στο εν λόγω εγχείρημα. Ωστόσο ο ίδιος αρνήθηκε επιδεικτικά, αμφισβητώντας την εγκυρότητα και το αν μπορεί να πετύχει το έργο της Φιλικής Εταιρείας. Από το 1820, τα ηνία της αρχηγίας ανέλαβε ο Έλληνας στρατιωτικός και λόγιος, Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Γράφει ο Γιάννης Κατσίκης
