31 Ιανουαρίου 2020
Το 2015 υπήρξε το έτος “σταθμός” για το μέλλον όλων μας, χωρίς κανένας μας να το ξέρει. Το “US Space Act of 2015” πέρασε από το αμερικανικό Κογκρέσο “αθόρυβα” χωρίς να γίνει πρώτη είδηση στα διεθνή ταμπλοϊντ, χωρίς να υπάρξουν διαδηλώσεις ή διαμαρτυρίες ανά τον κοσμο. Αλλα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το 1967 είναι η χρονιά που υπογράφτηκε η πρώτη διεθνή συνθήκη για την κυριότητα του διαστήματος, την οποία (σύμφωνα με τη συνθήκη), κανένα κράτος δε μπορεί διεκδικήσει. Μια συμφωνία λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας με καθολική αποδοχή από τον διεθνή τύπο, από όλα τα κράτη και επικυρωμένη από τον ΟΗΕ. Μια συνθήκη που στα μέσα του ψυχρου πολέμου έδωσε ελπίδα για το μελλον. Όμως 50 χρόνια μετά φάνηκε ότι παραλείφθηκε μια παράμετρος τόσο σημαντική που μπορεί στο μέλλον να επηρεάσει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε.
Η υπογραφή του Outer Space Treaty of 1967
Τόσο η συνθήκη του 1967 όσο και οι άλλες 5 που υπογράφτηκαν αργότερα από τον ΟΗΕ απέτρεπαν τα κράτη να διεκδικήσουν εδάφη και κυριαρχία στο διάστημα. Με το τέλος του ψυχρού πολέμου όμως και με την κυριαρχία της παγκόσμιας αγοράς και του καπιταλιστικού συστήματος, η δύναμη άλλαξε μορφή και από πολιτική μετατράπηκε σε οικονομική. Όταν 2153 Δισεκατομμυριούχοι έχουν παραπάνω πλούτο από 4,6Δις ανθρώπους (το 63% του παγκόσμιου πληθυσμού) είναι αναμενόμενο να έχουν και παραπάνω δύναμη και επιρροή από κάθε πολιτικό κάθε κράτους. Έτσι, άρχισαν συζητήσεις για το κατά πόσο μια ιδιωτική εταιρεία μπορεί να ελέγξει το διάστημα. Μια “γκρίζα ζώνη” στην οποία δεν δόθηκε καθαρό νομοθετικό πλαίσιο από καμία διεθνή συνθήκη. Το 2015 με εισήγηση του Barrack Obama, πέρασε από το αμερικανικό Κογκρέσο το “US Space Act of 2015” κατά το οποίο μια ιδιωτική εταιρεία μπορεί να πραγματοποιήσει εξορύξεις σε αστεροειδείς και να κρατήσει όλα τα κέρδη. Ένα νομοσχέδιο αμφιβόλου νομιμότητας σε διεθνές επίπεδο, που παρόλα αυτά πέρασε και σίγουρα αποτελεί “σταθμό” για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Για να καταλάβουμε το ποσό επαναστατική είναι αυτή η νομοθεσία αρκεί να διαβάσουμε ένα άρθρο στο Independent του 2015 για έναν αστεροειδή με όνομα UW-158 που περασε 1,5εκ μίλια από την Γη (απόσταση προσιτή με την υπάρχουσα τεχνολογία). Αυτή λοιπόν η διαστημική “πέτρα” αποτελείται κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από πλατίνα και υπολογίζεται ότι έχει ορυκτά αξίας 3,5 τρισεκατομμύριων δολλαρίων. Συγκριτικά ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου ειχε συνολική περιουσία που ανέρχεται στα 131 δισεκατομμύρια δολλάρια. Κοινώς κάτι που φαίνεται στα μάτια μας ως μια πέτρα στο διάστημα έχει περίπου 400 φορές τον πλούτο του Jeff Bezos, του πλουσιοτερου ανθρώπου του κόσμου. Και πλέον είναι πολύ πιθανό να περάσει στα χέρια του ίδιου καθώς – όπως και πολλοί αλλοι – ίδρυσε διαστημική εταιρεία.
Η απόσταση του UW-158 αστεροειδή από την Γη, τον Ιούλιο του 2015.
Οι επιπτώσεις που θα έχει κάτι τέτοιο στην οικονομία θα είναι τεράστιες. Θα επέλθει προφανώς μια τρομερή υποτίμηση στην αξία των ορυκτών, αλλά η ουσία της νομοθεσίας δεν είναι αυτή. Η ουσία είναι ότι αν αυτή τη στιγμή υπάρχει μια χαοτική ανισότητα με το 1% να ελέγχει το 82% του πλούτου όλης της Γης, φανταστείτε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα όταν το ίδιο 1% -νόμιμα- καταφέρει να ελέγξει και το διάστημα. Το διάστημα που όλα αυτά τα χρόνια με το δεδομένο ότι δεν ανήκει σε κανέναν, άνηκε σε όλους.
Αυτή η εξέλιξη εγείρει ερωτήματα και για το ποιο είναι το πραγματικό πολίτευμα τόσο των ΗΠΑ όσο και των υπολοίπων χωρών που ακολουθούν. Πώς θα υπάρξει δημοκρατία, όταν ένα κλειστό κλαμπ κροίσων ελέγξει -κυριολεκτικα πλέον- γη και ουρανό? Η απάντηση είναι ότι δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει. Από τη στιγμή που το μέλλον της ανθρωπότητας το αποφασίζει μια κλειστή ομάδα ανθρώπων που δεν εκλέγεται από τον λαό, το πολίτευμα είναι ολιγαρχικό και δεν γνωρίζει σύνορα.
Υπάρχει βέβαια πάντα και ο αντίλογος. Είναι αλήθεια ότι οι ιδιωτικές διαστημικές εταιρίες έχουν σημειώσει πολύ μεγαλύτερη πρόοδο τη τελευταία δεκαετία από τις δημόσιες, με την SpaceX του Elon Musk (όπως και πολλές άλλες εταιρείες) να κατακτάει το ένα ορόσημο μετά το άλλο, την στιγμή που η NASA φαίνεται να έχει μείνει στις επιτυχίες του παρελθόντος. Όμως πρέπει να αναλογιστούμε και το αποτέλεσμα της προόδου. Θα ωφελήσει το σύνολο της ανθρωπότητας? Ή θα εδραιώσει τον Elon Musk μαζί με το υπόλοιπο 1% στον “θρόνο” του, την στιγμή που το υπόλοιπο 99% του κόσμου θα μοχθεί, δέσμιο?
Αν κάτι έχουμε να μάθουμε από την ιστορία πάντως είναι ότι οι κατάστασεις συνέχεια ανατρέπονται και αλλάζουν. Απαραίτητο εργαλείο, η γνώση.Και αν τα ΜΜΕ με την απουσία τους δείχνουν ότι ελέγχονται, υπάρχει ένας σύγχρονος θεσμός που ελέγχεται πολύ δυσκολότερα. Το διαδίκτυο.
Γράφει ο Θανάσης Πουλής
