Μετά από έναν κύκλο παραστάσεων και χιλιάδες θεατές σε όλη την Ελλάδα φτάνει η ώρα του απολογισμού (;) για την ομάδα θεάτρου ΤΡΟΧΙΕΣ. Η παράσταση τους, «Προσοχή: Εκτελούνται Έργα», ένα σύγχρονο, πολιτικό έργο με δυναμικότητα στον χρόνο, ξεχώρισε στις καρδιές του κοινού. Κι αυτό γιατί, ο καθένας βρήκε κομμάτια του εαυτού του στις αλήθειες των Θεσσαλονικέων που αποτελούν τον πυρήνα του κειμένου, στις «μικρές ιστορίες μεγάλων ανθρώπων» που μας αφηγούνται επί σκηνής οι ηθοποιοί .
Όπως το έργο έτσι και η συνέντευξή μας, ξεκίνησε από το μετρό της Θεσσαλονίκης για να φτάσει σε ζητήματα, όπως οι δυσκολίες του ελεύθερου θεάτρου, ο «αθηνοκεντρισμός» της Ελλάδας, καθώς και οι έντονες εμπειρίες που έζησε η ομάδα, όταν έπαιξε στις φυλακές Διαβατών. Ήταν μια συζήτηση, που απολαύσαμε από την αρχή στο τέλος ή όπως αρέσει στα παιδιά να το θέτουν, από το σημείο Α στο σημείο Β. Μαρία, Σοφία, Βασιλεία, Δημήτρη και Βασίλη, σας ευχαριστούμε πολύ!
– Για αρχή θέλετε να μας πείτε ο καθένας κάτι για εσάς και την πορεία σας.
Βασιλεία: -Εγώ είμαι η Βασιλεία, ηθοποιός και τοπογράφος μηχανικός συγκοινωνιολόγος-πολύ σχετικό με την παράσταση! Τελείωσα πρόσφατα τον Ιούνιο οπότε είναι η πρώτη μου συνεργασία με τα παιδιά και η πρώτη μου δουλειά. Είμαι από Θεσσαλονίκη, ζω εδώ, και χαίρομαι πολύ με τις νέες συγκυρίες στη ζωή.
Μαρία: -Εγώ είμαι η Μαρία Καραγκιοζίδου, αγαπώ πολύ τα παιδιά και είμαι πολύ ευτυχισμένη για αυτή τη δουλειά και τη συνεργασία.
Βασίλης: -Εγώ είμαι ο Βασίλης Μπόγδανος, μεγάλωσα στην Ξάνθη, πρώτα τελείωσα φιλολογία και μετά δραματική σχολή, κι εγώ είμαι πολύ χαρούμενος για αυτή τη συνεργασία.
Σοφία: -Εγώ είμαι η Σοφία και γνωριζόμαστε χρόνια με τα παιδιά, είμαι πολύ χαρούμενη που βρεθήκαμε στη ζωή και κάνουμε αυτή τη δουλειά, και έχω γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη, οπότε όλα αυτά τα θέματα στην παράσταση με απασχολούν και εμένα πολύ.
Δημήτρης: -Εγώ είμαι ο Δημήτρης, έτσι για αλλαγή θα πω εγώ δεν χάρηκα καθόλου με αυτήν την δουλειά, ούτε συμπαθώ και κανένα από τα παιδιά, το κάνω μόνο για τα λεφτά (γέλια). Είμαι και εγώ ηθοποιός και με ενδιαφέρει το physical theater.
– Πώς γνωριστήκατε;
Μαρία: -Οι περισσότεροι είχαμε βρεθεί στη δραματική του Βασίλη Διαμαντόπουλου, κάποιοι μετά πέρασαν σε άλλες δραματικές. Ο Βασίλης, δεν ήταν μαζί μας στη σχολή, τον γνωρίσαμε κατευθείαν στην παράσταση. Η Βασιλεία έχει τελειώσει κι αυτή τη σχολή μας, με τον αγαπημένο μας δάσκαλο και μπήκε μετέπειτα στο κρου.
“Υπάρχει κόσμος μετά από κάθε παράσταση που μας λέει: παιδιά πρέπει να συνεχίσετε να παίζετε.”
-Μετά από μία ομολογουμένως επιτυχημένη πορεία του “έργου για το έργο”, ο κύκλος σιγά σιγά κλείνει. Ποια είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν στις τελευταίες πρόβες;
Δημήτρης: -Δεν νομίζω ότι υπάρχει αυτή η σκέψη, ούτε θέλουμε να υπάρχει. Εγώ προσωπικά δεν σκέφτομαι ότι αυτό το πράγμα θα τελειώσει, και ούτε θα το σκεφτώ, θα το έχω στο μυαλό μου ότι θα παίζουμε για πάντα. Από την άλλη και να τελειώσει, έχουμε στα σκαριά κάτι επόμενο. Οπότε τελειώνει αυτό, για να γεννηθεί κάτι άλλο, πιο όμορφο. Υπάρχει μόνο χαρά, δεν σκεφτόμαστε ότι πεθαίνει κάτι, πεθαίνει για να γεννηθεί.
Σοφία: -Εμένα αυτό που μου φαίνεται αστείο, είναι ότι κάθε φορά λέμε εντάξει, τελευταίες παραστάσεις, και για λόγους μάρκετινγκ! Όλο λέμε να προχωρήσουμε σε ένα επόμενο project, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε πάρει ακόμα την απόφαση ότι έχει λήξει. Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει κόσμος μετά από κάθε παράσταση που μας λέει: παιδιά πρέπει να συνεχίσετε να παίζετε. Αλλά εντάξει δεν θέλουμε να γίνουμε και σαν το μετρό και κάνουμε το ίδιο πράγμα συνέχεια, οπότε νομίζω ότι κάποια στιγμή από μόνο του θα τελειώσει.
– Πάντως και στις πιο πρόσφατες παραστάσεις, που ήταν καινούργιος ο κόσμος που σας είδε, σηκώνονταν όρθιοι, υπήρχε ενθουσιασμός, λες και παίζατε πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη!
Δημήτρης: -Έχει να κάνει και με το πώς παίζουμε, κάθε φορά παίζουμε σαν να παίζουμε πρώτη φορά. Δηλαδή μετά από 50 παραστάσεις, δεν υπάρχει ούτε μία φορά η οποία απλά έκατσε το έργο και είναι τύπου άλλη μία μέρα στη δουλειά, κάθε φορά θέλουμε να το ζωντανεύουμε τόσο, κάθε φορά είναι ζωντανό αυτό το πράγμα. Το κοινό το καταλαβαίνει αυτό, είναι σαν να είναι κάθε φορά, πρώτη φορά.
Μαρία: -Κι εγώ συμφωνώ με τη Σοφία, νομίζω ότι δεν τελειώνει ακόμα, και ότι αν έρθει η ώρα να τελειώσει θα το αισθανθούμε. Παρόλα αυτά η αλήθεια είναι ότι πριν καμιά εβδομάδα, σκέφτηκα και το βίωσα ότι να σταματήσει για να πάμε στο επόμενο. Αλλά μετά έρχεται μία επόμενη μέρα της παράστασης που λέω όχι δεν θα σταματήσει, θα παίζουμε για πάντα!
Είναι τόσο δύσκολο βέβαια, να μπορείς να συντηρείσαι από αυτό και να μην έχεις άλλες δουλειές. Δηλαδή αυτό είναι ένα μεγάλο μας πρόβλημα, το ότι όλοι χρειάζεται να έχουμε άλλες δουλειές, τα προγράμματα είναι δύσκολα. Ας πούμε η Χάρις (Σερδάρη, συντελέστρια της παράστασης) είναι σε μία παράσταση στο Εθνικό, και το Εθνικό δεν της επιτρέπει να είναι σε άλλες παραστάσεις. Τα παιδιά θα αρχίσουν κάποιες πρόβες τώρα στη Θεσσαλονίκη, οπότε είναι ένα παζλ που πρέπει να κολληθεί έτσι, που δεν ξέρουμε πώς θα γίνει.
– Έχετε κάνει περιοδεία σε πολλές πόλεις και νησιά της Ελλάδας. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία; Υπήρχε διαφορά στην απήχηση του έργου εκτός Θεσσαλονίκης;
Βασίλης: -Το πέρα-δώθε, δεν είναι τόσο κουραστικό ώστε να δυσανασχετείς, αλλά είναι δύσκολο το ότι οριακά παθαίναμε τζετ λαγκ, στην περιοδεία, από τη Θεσσαλονίκη στην Πάτρα για παράδειγμα. Η απήχηση σίγουρα διαφέρει. Πώς θα τους μιλήσεις, τι θα τους πεις, σε μία πόλη στην οποία δεν έχει το μετρό; Στην Ιθάκη ας πούμε, οι άνθρωποι δεν είχαν έρθει στη Θεσσαλονίκη ποτέ στη ζωή τους, ένας είχε έρθει όταν είχε κάνει στρατό το ‘60, οπότε έχει πολύ ενδιαφέρον να δεις ότι μαθαίνουν για κάτι το οποίο είναι τέρμα Θεού για αυτούς, αλλά είναι ταυτόχρονα μέσα στο πλαίσιο, θεσμοί-χώρα-Ελλάδα.
Οπότε υπήρχε αυτό το πάμε τώρα σε άγνωστο προορισμό, υπήρχε ένα μυστήριο, τώρα τι θα γίνει, τι θα τους πούμε, ενώ ξέραμε ότι στη Θεσσαλονίκη ό,τι και να πούμε υπάρχει ένα γκελ, κάπου ακουμπάει, κάποιος το έχει ζήσει, κάποιος το έχει βιώσει μέσα του, και είναι και το βασικό ότι τα αστεία έβγαιναν πιο effortlessly: σκάγανε κάτω, απλώς μιλούσαμε και ακούγαμε από κάτω αντιδράσεις, χειροκροτήματα και λέγαμε τι γίνεται!
Ενώ στις άλλες πόλεις, έβλεπες ότι οι άνθρωποι ήθελαν τον ζωτικό χρόνο που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να κάνει την αντιστοιχία στον εγκέφαλό του ότι οκ, αυτό που βλέπω το ξέρω, ή το έχω ακούσει το βλέπω στην καθημερινότητά μου έτσι, και η αντίδραση ήταν η ίδια απλά με μία μικρή καθυστέρηση ότι ας πούμε “παιδιά κατάλαβα, το 57 σε εσάς είναι το 11 σε μας το λεωφορείο, ή το Flyover σε εσάς είναι το κολυμβητήριο σε εμάς”, έρχονταν και μας έλεγαν μετά.
Από το μετρό της Θεσσαλονίκης, στην στασιμότητα της ζωής
– Αυτό που έχετε πει σε διάφορες συνεντεύξεις σας είναι ότι η παράσταση ξεκίνησε για να μιλήσετε για το μετρό της Θεσσαλονίκης, αλλά στην πορεία προέκυψαν και άλλα θέματα που σας απασχολούν. Ποια είναι αυτά τα θέματα τελικά;
Σοφία: -Εγώ θα έλεγα ότι έγινε κάπως το αντίστροφο, ότι δηλαδή υπήρχαν κάποια θέματα που μας απασχολούσαν, και ότι βρήκαμε το μετρό για να μιλήσουμε για όλα αυτά τα θέματα.
Μαρία: -Στην αρχή ήταν μία αίσθηση, τι γίνεται, προβληματισμοί, και όταν ήρθε το μετρό έγιναν κάπως πιο συγκεκριμένα, και λέγαμε ότι πώς γίνεται να καταλήξαμε σε αυτή τη συνειδητοποίηση μέσα από το μετρό; Δηλαδή το θέμα ξεκίνησε από το μετρό της Θεσσαλονίκης, ένα έργο υποδομής που ποτέ δεν ολοκληρώνεται και καταλήγαμε να συγκινούμαστε, να προβληματιζόμαστε, να κλαίμε με τα πράγματα τα οποία καταλαβαίναμε ότι είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα: είναι εμείς, είναι η καθημερινότητά μας, πώς ξυπνάμε το πρωί και έχουμε αυτόν τον προβληματισμό. Αυτό ήταν αποκαλυπτικό, πώς από εκεί καταλήξαμε εδώ.
Δημήτρης: -Εγώ θέλω να πω σε αυτό το σημείο ότι έχουμε μία σκηνοθέτιδα-διαμάντι, που μας ξεκλείδωσε, μας βοήθησε να καταλάβουμε πού νιώθει ο καθένας μας στασιμότητα στη ζωή του, χωρίς να μας το πει directly, αλλά μέσα από τη διαδικασία των προβών. Σε έβαζε στη διαδικασία να σκεφτείς, πού προχωράς, τι σε ενοχλεί που είναι στάσιμο, τι δεν σε ενοχλεί που είναι στάσιμο. Οπότε όλο αυτό ήρθε αυθόρμητα στην παράσταση, το να γεννηθεί το “εκτός του μετρό”: μας ξεκλείδωσε στο τι σημαίνει στασιμότητα γενικά στη δική μας ζωή.
Σοφία: -Επειδή κάναμε και πάρα πολλές ασκήσεις γραφής, ήταν σαν παιχνίδια, για αυτό όλες οι πρόβες ήταν αποκαλυπτικές, ας πούμε τι θα πεις σε μία γιαγιά η οποία φοβάται να μπει στο μετρό για να την καθησυχάσεις; Αν πρέπει δηλαδή εσύ, ως ο εγγονός της να την πείσεις να μπει στο μετρό. Και ήταν όλο το ασκησιολόγιο κυκλικά, με άλλες δράσεις, και έπρεπε να πας στη γωνία και να μιλήσεις στη γιαγιά.
– Άρα το έργο δεν υπήρχε ως ένα έτοιμο κείμενο, αλλά το διαμορφώσατε εσείς.
Μαρία: -Ναι, διαμορφώθηκε μέσα από αυτοσχεδιασμούς, και ειδικά στο τέλος είχε προκύψει τόσο υλικό που θυμάμαι τη Χάρις και τη Νοεμή που έκαναν την δραματουργία, να έχουν post-its, με τα κομμάτια και να προσπαθούν να τα ενώσουν για να βγει συνοχή, να λένε αυτό το χαρτάκι τώρα τι θα το κάνουμε;
Δημήτρης: -Μία εβδομάδα πριν δεν είχαμε κείμενο, παρακαλούσαμε να είχαμε κείμενα, υπήρχαν σελίδες και έλεγε η Νοέμη (Βασιλειάδου, η σκηνοθέτις) “μην κλειδώνεις σε αυτήν την σελίδα, πάρτην αλλά μην κλειδώνεις γιατί δεν ξέρουμε τι θα γίνει”.
Και την παρακαλούσαμε, γιατί αυτή μπορεί να το είχε στο μυαλό της το πώς θα γίνει και σιγά σιγά να το έφτιαχνε, αλλά εμείς δεν καταλαβαίναμε πώς θα ήταν η ροή. Στο τέλος φτάσαμε να της λέμε μεθαύριο παίζουμε, ένα κείμενο να έχουμε!
-Την εμπιστευτήκατε όμως.
Δημήτρης: -Πάρα πολύ, κι η Νοεμή εμάς.
“Πλέον το δίλημμα δεν είναι Θεσσαλονίκη-Αθήνα, είναι Ελλάδα-Αθήνα.”
– Είπατε πριν ότι η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη που δημιουργεί αυτή τη στασιμότητα. Βλέπετε και εσείς το έργο σαν προφητικό, εφόσον κάποιοι από εσάς ξεκινήσατε από τη Θεσσαλονίκη και πλέον ζείτε στην Αθήνα;
Βασίλης: -Εγώ δεν θέλω να φύγω από εδώ- όμως αυτή η πόλη σαν να σε ξεβράζει. Νιώθεις ότι είναι απλώς μία μετάβαση η Θεσσαλονίκη και από τη στιγμή που έρχεσαι εδώ πέρα, ξέρεις ότι θα κάνεις 2-3 παραγωγές, και θα φύγεις μετά να γυρίσεις όπου είναι να γυρίσεις.
Στην πόλη έτσι όπως είναι το θέατρο, η νοοτροπία, εγώ τουλάχιστον όπως το έχω βιώσει, έχεις πολύ συγκεκριμένα πράγματα που θα κάνεις, είναι πεπερασμένος δηλαδή ο αριθμός των παραστάσεων που θα κάνεις και των ανθρώπων που θα δεις. Από εκεί και πέρα, το επαγγελματικό καπέλο δεν είναι καθόλου ευνοϊκό στο ελεύθερο θέατρο, δηλαδή αν δεν είσαι στο κρατικό, δεν έχεις σύμβαση και δεν μπορείς να πληρωθείς καλά από κάπου. Στην Αθήνα έχεις πιο πολλές επιλογές, όχι καλύτερες, όμως πιο πολλές, οπότε μπορείς να πεις θα κάνω πράγματα και θα μαζέψω λίγα λεφτά για να επιβιώσω.
Σοφία: -Έχει και διαφημιστικές εταιρείες, έχει κάστινγκ για τηλεόραση, ανοίγει ένα φάσμα γύρω από το θέαμα γενικά. Ενώ στη Θεσσαλονίκη είναι μόνο το θέατρο. Στην Αθήνα ακούγονται πιο πολύ τα πράγματα, επειδή είναι πολλές οι παραστάσεις, είναι ένα ολόκληρο σύστημα, ένα κύκλωμα ανθρώπων, θα γραφτούν κριτικές, είναι κάπως ο κανόνας ότι θα πάω στην Αθήνα για να γίνω γνωστή, όχι διάσημη, αλλά ότι θα κάνω τηλεόραση, θα ζήσω από αυτό. Θα μπεις στον χώρο, στο σύστημα.
Μαρία: -Αυτό είναι κάτι που εμένα με πληγώνει πιο γενικά, δηλαδή ότι πλέον το δίλημμα δεν είναι Θεσσαλονίκη-Αθήνα, είναι Ελλάδα-Αθήνα. Δηλαδή, αν και η φύση του ηθοποιού από πάντα έτσι κι αλλιώς είναι να γυρνοβολάει, τα τελευταία χρόνια είναι σαν να είναι μονόδρομος η Αθήνα. Τα περιφερειακά θέατρα σιγά-σιγά χάνουν όλα τη δύναμή τους, κάποια τώρα αρχίζουν ευτυχώς πάλι να κινούνται.
Σοφία: –Μας το είπαν και σε πόλεις που πήγαμε και παίξαμε, ότι πέρα από τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., δεν υπάρχουν άλλες ομάδες επαγγελματικές, μόνο οι ερασιτεχνικές, που είναι μεν πολύ καλές, αλλά δεν μπορείς να βιοποριστείς.
Βασίλης: –Δεν δίνεται και η ευκαιρία στα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. να έχουν μία ροή προγράμματος, δηλαδή όταν πήγαμε ο κόσμος ήταν διψασμένος για θέατρο, γιατί ο κόσμος δεν βλέπει κάτι παραπάνω. Στην Ξάνθη που είμαι εγώ δεν έχει θέατρο, τα παιδιά δεν βλέπουν, οπότε θα πουν ότι θα πάω μία εκδρομή στη Θεσσαλονίκη να δω.
Η Ελλάδα είναι Αθηνοκεντρική, δεν δίνεται μία ευκαιρία στα περιφερειακά κέντρα να αποκτήσουν ανάπτυξη, για αυτό και εμείς εδώ πέρα χαιρόμαστε που θα έρθει ένα μετρό και θα έρθει η “ανάπτυξη”. Οριακά σαν χάρη, πάρτε και ένα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., να το έχετε σαν κτήριο, που μετά από λίγα χρόνια θα σαπίσει. Πρέπει να γίνονται πράγματα σε αυτά τα κέντρα για να συνεχίσουν να έχουν ζωή, και να μην λέμε “θα φύγω στην Αθήνα”.
– Πώς βιώσατε τις αλλαγές που έχει φέρει ο χρόνος στην ομάδα σας;
Μαρία: -Τον Αύγουστο, που ξέραμε ότι θα γίνουν παραστάσεις, και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, ήταν ωραία, θα μπορούσαμε να συμμετάσχουμε σε ένα παιδικό, θα πάμε στις ακροάσεις για άλλες παραγωγές. Κάθε φορά μπορεί να προκύψει κάποια άλλη δουλειά στην οποία κάποιος θα θελήσει να πάει. Δεν μπορείς να πεις ότι δεν θα δουλέψω κάπου αλλού, αλλά πάντα μέσα μας νομίζω ότι αυτό έχει πρωταρχικό ρόλο, αυτή η παράσταση να γίνεται και αυτή η ομάδα να κρατιέται.
Σοφία: -Είναι όλα πολύ αβέβαια πάντα. Μέσα στις ανατροπές, μέσα στις δυσκολίες, και μέσα σε αυτά, η τρελή ανάγκη για πίστη. Κάθε φορά είναι σαν να βάζουμε τα δυνατά μας όλοι μαζί, να βρούμε μέρες, να βρούμε έξτρα πρόβες. Ας πούμε τώρα ήρθε η Βασιλεία, ένας ακόμη άνθρωπος που θα βάλει το δικό του στίγμα στην παράσταση. Είναι πολύ ωραίο το ότι υπάρχουν αυτές οι ανατροπές, αλλά και ταυτόχρονα κουραστικό. Όμως όλες αυτές οι εκπλήξεις μας κάνουν να νιώθουμε ζωντανοί.
Βασιλεία: –Η επιτυχία της ομάδας είναι ότι πρόκειται για ένα σύνολο ανθρώπων που πραγματικά πιστεύουν σε αυτό που κάνουν και σέβονται όλοι τους υπόλοιπους με τις ιδιαιτερότητές τους. Αυτό γίνεται ένα οικοσύστημα που λειτουργεί, και όποιος εξωτερικός παράγοντας και να μπει, ή από δυσκολίες ή από ευχάριστα πράγματα που συμβαίνουν, δεν διαταράσσει τη λειτουργία της ομάδας.
Εγώ ως καινούργια, το ένιωσα πολύ από τα παιδιά, γιατί η παράσταση είναι παιδί τους. Το αγαπάνε και το πιστεύουν, και έτσι και εγώ αγάπησα την παράσταση χωρίς να είναι παιδί μου. Αυτό το βλέπω, γιατί εγώ την είδα και ως θεατής την παράσταση και τώρα την βλέπω ως συντελεστής από μέσα. Όλα γεννιούνται εκείνη τη στιγμή, συντηρούνται για αυτό που συμβαίνει τώρα και πάντα κοιταζόμαστε στα μάτια. Το είχα άγχος, γιατί είχα συνηθίσει στη σχολή να βλέπω τα ίδια πρόσωπα, τα ίδια μάτια, οπότε τώρα που μπήκα σε μια νέα ομάδα, υπήρχε γενναιοδωρία στα βλέμματά τους, οπότε αυτό με έβαλε και εμένα πιο εύκολα στο κλίμα.
– Τι είναι επομένως για τον καθένα σας η “ομάδα”;
Δημήτρης: – Το παν. Δεν θέλω να πω κάτι παραπάνω.
Σοφία: – Νομίζω εμένα μου έδωσε τη δύναμη που νιώθω ότι είχα χάσει στη ζωή μου. Σχετικά ας πούμε με το τι μπορείς να κάνεις στη δουλειά σου, πριν ένιωθα χαμένη και αδύναμη. Γιατί είσαι απέναντι σε ένα σύστημα που δεν είναι εύκολο να μπορέσεις να βρεις χώρο για να κάνεις πράγματα που θέλεις, να βρεις δηλαδή το βήμα, τον χώρο, τον χρόνο να υπάρξεις στον δημόσιο βίο. Νιώθω ότι μέσα από όλη την ομάδα βρήκαμε αυτό, βρήκα κι εγώ χώρο, τη δύναμη να υπάρξω.
Βασιλεία: – Εμένα με κάνει να νιώθω ότι μπορώ να καταφέρω τα πάντα, δηλαδή αν έχω μια ομάδα που ξέρω ότι με στηρίζει και τη στηρίζω, νιώθω ότι μπορώ να αντιμετωπίσω τα πάντα. Νομίζω ότι σε όλα τα κομμάτια της ζωής ισχύει αυτό, και πόσο μάλλον στην τέχνη και στο θέατρο, που αν δεν είσαι ομάδα, αν δεν νιώθεις ομάδα μάλλον, σε όποια δουλειά, πολύ δύσκολα μπορείς να ανταπεξέλθεις στις καταστάσεις.
Δημήτρης:- Δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα απ’ την ομάδα γενικά, και από την ομάδα με την οποία ταιριάζεις. Είναι σαν ψυχοθεραπεία. Άμα πας σε μία δουλεία με σκηνοθέτη, παραγωγό, σκηνογράφο, ενδυματολόγο και όλοι αυτοί κάπως γνωρίζονται γιατί αρέσει στον έναν η δουλειά του άλλου, γίνεται λίγο “επαγγελματικό”. Έχεις πάντα έναν σκηνοθέτη πάνω απ’ το κεφάλι σου, που δεν τον ξέρεις και πρέπει να κάνεις ό,τι λέει, ενώ στις ομάδες, και τουλάχιστον στη δικιά μας, είμαστε όλοι με όλους.
Είμαστε όλοι ένα, όλοι παλεύουμε για τον ίδιο σκοπό. Είναι μεν η Νοεμή η σκηνοθέτις, αλλά πάντα μας άκουγε, όλοι βάζαμε το λιθαράκι μας. Είναι υπέροχο να νιώθεις ότι θα πας κάπου και δεν θα έχεις έναν τσέλιγκα πάνω απ’ το κεφάλι σου να σε βαράει με τον βούρδουλα για να κάνεις σωστά τη δουλειά σου. Όχι. Είμαστε εδώ για να βρούμε τη δουλειά, για να το κάνουμε αυτό. Είναι υπέροχες οι ομάδες, ειδικά άμα δημιουργηθεί η σωστή ομάδα.
Μαρία: – Εμένα η συγκεκριμένη ομάδα με βρήκε σε μια φάση της ζωής μου που πραγματικά δεν ήξερα τι κάνω και τι θέλω να κάνω. Είχα μόλις αποφασίσει να κατέβω στην Αθήνα και συνειδητοποίησα: “Τι πήγες κι έκανες;”.
Το ότι βρέθηκα με αυτούς τους ανθρώπους και η δημιουργία αυτής της ομάδας μου έδωσε πολύ μεγάλη πίστη στον εαυτό μου μέσα από τη συλλογικότητα, και μου δίνει συνεχώς μικρά challenges να γίνομαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου, να θέλω να είμαι όσο καλύτερη μπορώ και όσο περισσότερο “στη στιγμή”.
Δημήτρης: – Παρόλα αυτά, οι ομάδες σου παρέχουν χρόνο να είσαι και η κακή πλευρά του εαυτού σου. Εννοώ ότι “επιτρέπεται”. Δεν είναι κάτι τόσο επαγγελματικό που θα πάω και θα πρέπει να τα αποβάλλω όλα γιατί απλά είμαι ένα κομμάτι μιας παράστασης κάποιου άλλου. Στις ομάδες μπορείς να μην είσαι και καλά μια μέρα. Στο επιτρέπουμε. Δεν είμαι καθόλου καλά, έχω νεύρα, είμαι λίγο οξύθυμος σήμερα, επιτρέπεται!
Σοφία: – Και μια μέρα μπορεί να μην είναι καλά κάποιος, την άλλη μέρα μπορεί να μην είναι κάποιος άλλος και είναι σημαντικό το πώς όλοι οι άλλοι μπορούν να βοηθήσουν, να υπάρχει μια ισορροπία.
Βασίλης: – Λοιπόν, εγώ παιδιά είμαι “αντικατάσταση”, τι να πω;
(γέλια)
Μαρία: – Ο Βασίλης συνέχεια λέει ότι είναι αντικατάσταση, ενώ έχει μπει στην ομάδα από την 3η παράσταση!
Δημήτρης: – Έχει κάνει 48 παραστάσεις!
Βασίλης: – Κι εγώ ήμουν πριν σε ομάδες, φοιτητικές, μαθητικές, μόνο έτσι με συγκινούσε το θέατρο πραγματικά. Στη σχολή έγινε μια παύση από τις ομάδες, ήμουν σε ένα έτος τρία χρόνια και έχασα τον προσανατολισμό μου, δηλαδή κι εγώ δεν ήξερα τι θέλω να κάνω. Θέλω να το κάνω αυτό το πράγμα επαγγελματικά;
Θέλω να κάνω “θέατρο”; Θέλω να γίνω “ηθοποιός”; Δηλαδή αυτό που σου λένε ότι “θα πρέπει να είσαι έτσι” και “να κάνεις αυτά τα πράγματα” και “μόνο έτσι πρέπει να τα κάνεις”… Ήρθαν τα παιδιά και ξαναέγινα… -βαρύ τώρα αυτό- ξαναέγινα ευτυχισμένος. Με την έννοια του ότι πραγματικά έγινα ήρεμος μέσα μου, ευτυχισμένος. Δεν χρειάζομαι κάτι άλλο. Είμαι σε μια ωραία ομάδα, ο ένας υποστηρίζει τον άλλον, ακούει τον άλλον, κάποιες φορές δεν ακούει και τον άλλον, συμβαίνουν κι αυτά!
(γέλια)
Βασίλης: – Αλλά ακόμη κι αυτό, καταλαβαίνω για ποιον λόγο συμβαίνει, ο καθένας έχει τη δικιά του προσωπικότητα, αλλά αφήνει χώρο στην άλλη προσωπικότητα να υπάρξει όπως είναι. Αντίστοιχα ξέρεις πότε να κάνεις μπροστά, πότε να κάνεις πίσω και όλα λειτουργούν τόσο καλά και ήρεμα που λες: ρε φίλε εγώ δεν χρειάζομαι κάτι άλλο.
Τι να πάω να κάνω μια φωτογράφιση στην Αθήνα τώρα; Να πάω να κάνω ένα γύρισμα; Δεν με νοιάζει! Άντε να πάω να το κάνω για να φάω αύριο πίτσα ξέρωγω αντί για ψωμί και τυρί! Πραγματικά είναι πολύ πιο σημαντικό και ουσιαστικό αυτό που συμβαίνει σε αυτή την ομάδα. Και γι’ αυτό δεν σκέφτομαι αντίστοιχα κι εγώ “Μήπως να έκανα κάτι άλλο;”. Είναι πολύ ωραίο αυτό που συμβαίνει τώρα. Είμαι ευτυχισμένος.
-Αισθάνεσαι πλήρης, απ’όσο καταλαβαίνω.
Βασίλης: – Απόλυτα. Και είναι πλέον κι ο πήχης.
– Και με αυτή την ωραία πάσα του Βασίλη, μετά από όλα όσα ζήσατε στις παραστάσεις, σε συνδυασμό με ό,τι έχετε χτίσει μεταξύ σας, νιώθετε ότι έχει ανέβει ο πήχης των προσδοκιών σας για επόμενα πράγματα που θέλετε να κάνετε;
Δημήτρης: – Πάρα πολύ.
Μαρία: – Βρισκόμασταν για καφέδες και λέγαμε τι θα κάνουμε μετά και λέγαμε τελικά τα νέα μας, προσπαθούσαμε ξέρεις να βρούμε τι από αυτά μπορεί να οδηγήσει κάπου… Εγώ πιστεύω ότι αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα για όλες τις ομάδες, ίσως και για όλους τους καλλιτέχνες, δηλαδή και για τους σκηνοθέτες. Οκέυ, τώρα παρέδωσα μια δουλειά που πήγε καλά και είχε απήχηση. Η επόμενη;
Θα πρέπει να κρατήσω πάλι τον πήχη ψηλά. Και εγώ θεωρώ -για να το συνδέσω και με την προηγούμενη ερώτηση- ότι αυτά που είπαμε πριν για την ομάδα, νομίζω ότι πρέπει αυτά να έχουμε υπόψη μας, και νομίζω ότι αυτά θα έχουμε. Αν εμπιστευτείς την αλήθεια σου, την αλήθεια της ομάδας σου και τους ανθρώπους γύρω σου, αυτός είναι ένας φόβος και μία ανασφάλεια που είναι πραγματικά πολύ περιττή. Γιατί αν θέλεις να κάνεις κάτι συγκεκριμένο, αν θέλεις να μιλήσεις για κάτι συγκεκριμένο, αν ξέρεις με ποιους θέλεις να μιλήσεις, θα έρθει και το τι θα πεις, θα έρθει και το να γίνει αυτό σωστά και καλά.
Δημήτρης: – Ο ίδιος τρόπος δουλειάς θα είναι πάλι, εννοώ ότι και στην επόμενη δουλειά δεν θα είναι ότι τώρα έχει ανέβει ο πήχης και τώρα βλέπουμε αλλιώς τη φάση και τις πρόβες. Ακριβώς το ίδιο θα γίνεται, δεν θα αλλάξει τίποτα. Ξανά, σαν να είναι η πρώτη δουλειά.
Βασίλης: – Ακόμα και να κάνεις άλλες δουλειές, είναι σημαντικό την εμπειρία σου από την ομάδα, που σε έχει στιγματίσει, να την φέρεις και στην προσωπικότητά σου στην επόμενη δουλειά με μια άλλη ομάδα, δηλαδή δεν σημαίνει ότι εγώ φεύγω τώρα από τα παιδιά και θα πάω μετά να είμαι η “ντιβάρα” σε μια άλλη δουλειά! Θα είμαι ντιβάρα εδώ! (γέλια)
Εννοώ ότι εφόσον με έχει επηρεάσει, και τον καθένα μας μας έχει επηρεάσει, είναι πολύ σημαντικό αυτήν την εμπειρία, αυτή την ηρεμία και τη λογική ότι εγώ έχω μια δουλειά να κάνω και σέβομαι και δίνω χώρο και συγχωρώ, να τα μεταφέρω και σε επόμενες δουλειές, ώστε να βελτιώνεται και συνολικά λίγο το τοπίο. Να φύγουμε, δηλαδή, από κάποιες τρελές πρώην παθογένειες και στερεότυπα που έχουν μείνει, π.χ. “Αν δεν είσαι έτσι σ’ αυτόν τον χώρο φίλε, δεν θα επιβιώσεις!”. Υπάρχει πάρα πολύ αυτό, και είναι καταπιεστικό, δεν μπορούμε να είμαστε λίγο αλλιώς και να ζήσουμε;
– Στα μελλοντικά σας σχέδια ως ομάδα θα ακολουθήσετε πάλι την ίδια δημιουργική διαδικασία όπως με το “Προσοχή: Εκτελούνται έργα”;
Δημήτρης: – Για να δούμε! Δεν ξέρουμε ακόμα.
Βασίλης: – Μας είχαν προσεγγίσει κάποιοι άνθρωποι και μας δώσανε κείμενά τους. Μας λέγανε: “Θα θέλαμε πάρα πολύ να το ανεβάσετε αυτό.”. Είχαμε μπει και στη διαδικασία να διαβάσουμε αυτά τα κείμενα, να δούμε αν μας έκαναν το κλικ, δεν έχουμε απαραίτητα έναν συγκεκριμένο τρόπο που δουλεύουμε.
Δημήτρης: – Σκεφτόμαστε να ξεκινήσουμε κάποιες πρόβες, ίσως προς Νοέμβρη-Δεκέμβρη, να συντονιστούμε για κάτι άλλο. Το μόνο που θα πω είναι ότι είχαμε μία τρομερή εμπειρία, ήταν από τις καλύτερες παραστάσεις της ζωής μου, δεν έχω ξαναβιώσει κάτι τέτοιο. Παίξαμε στις φυλακές, στα Διαβατά. Λίγο καιρό πριν παίξουμε στα Διαβατά, βγαίναμε έξω για καφέ και συζητούσαμε για το πώς θα αλλάξουμε τον κόσμο. Αυτό ήταν. Όλη η συζήτηση αφορούσε το πώς θα αλλάξουμε τον κόσμο, τι θα φέρουμε πάνω στη σκηνή, ώστε πάλι ο κόσμος να προβληματιστεί, να σκεφτεί…
Και δεν βρίσκαμε! Δηλαδή φτάσαμε σε ένα σημείο όπου είχαμε σκάσει: για τι να μιλήσουμε; Για την Αστυνομία; Για το κράτος; Όλα έχουν χιλιοειπωθεί. Πρέπει να μιλήσουμε για κάτι συγκεκριμένο και δεν το βρίσκαμε.
Και πήγαμε στις φυλακές στα Διαβατά και μόλις φύγαμε από αυτή την εμπειρία ζωής, δεν χρειάστηκαν πολλά, απλά κοιταχτήκαμε και υπήρχε πλέον ένα θέμα που μας απασχολούσε πάρα πολύ, που θέλουμε να ερευνήσουμε. Οπότε υπάρχει ένα γενικό κόνσεπτ του τι θέλουμε να κάνουμε στη συνέχεια, αλλά χωρίς καθόλου μορφή.
Μαρία: – Και επειδή τα μεταφυσικά είναι πολύ ωραία, είναι υπέροχο το ότι είχαμε διαβάσει αυτά τα κείμενα, είχαμε ξεχαστεί, είχαν γίνει άλλα πράγματα, και όταν παίξαμε στις φυλακές, άρχισε να δημιουργείται μέσα μας η σκέψη να κάνουμε όντως μια παράσταση που θα μιλάει για κάτι τέτοιο. Επιστρέψαμε, λοιπόν, να δούμε τα έργα που μας είχαν στείλει οι άνθρωποι…
Δημήτρης: – Συνειδητοποιήσαμε ότι αφορούσανε ακριβώς αυτό το θέμα! Πώς γίνεται; Πώς γίνεται και τα δύο βιβλία να μιλάνε για το θέμα που μας είχε ήδη εμπνεύσει;
“Όταν μπήκαμε για να παίξουμε στις φυλακές, μας κοιτούσαν όλοι. Alpha males, με τα τσιγάρα τους… Ήταν λίγο απόμακροι και όταν βλέπεις και φυλακισμένους να σε αγριοκοιτάζουν, είναι και λίγο ψαρωτικό. Όταν τελείωσε η παράσταση, δεν ξέρω πώς θα ακουστεί, έγιναν αρνάκια.”
– Για πείτε μας λίγα περισσότερα για το πώς ήταν αυτή η εμπειρία.
Δημήτρης: – Παιδιά, όταν μπήκαμε για να παίξουμε στις φυλακές, μας κοιτούσαν όλοι. Alpha males, με τα τσιγάρα τους, ποιοι είναι αυτοί οι άγνωστοι, ήταν και τα κορίτσια… Ήταν λίγο απόμακροι και όταν βλέπεις και φυλακισμένους να σε αγριοκοιτάζουν, είναι και λίγο ψαρωτικό. Όταν τελείωσε η παράσταση, δεν ξέρω πώς θα ακουστεί, έγιναν αρνάκια. Γίνανε αγνοί άνθρωποι, ήταν μες στις αγκαλιές, στα φιλιά, ζήτησα τσιγάρο μετά γιατί δεν τα είχα πάρει μέσα, και σηκώθηκαν όλοι και είχανε βγάλει τα τσιγάρα τους. Τον Βασίλη τον παρακαλούσαν να καπνίσει! Τους έλεγε: “Δεν καπνίζω” και του λέγανε: “Πάρε ρε τσιγάρο, πάρε ρε, πάρε”!
Μας λέγανε “Ευχαριστώ” και το ευχαριστώ τους ήταν αυτό που καταλαβαίνεις ότι ο άλλος το λέει απ’ την καρδιά του. Πραγματικά σε ευχαριστώ, θα πάω σε ένα γ*μημένο κελί και θα είμαι εκεί πέρα τόσες ώρες, σε ευχαριστώ που τώρα θα έχω κάτι να σκέφτομαι. Ήταν τρομερή εμπειρία. Είναι τρομερές οι εμπειρίες και όταν παίζεις στις καταλήψεις, δηλαδή και στο “Εμπρός” και στη ΒΙΟ.ΜΕ. που παίξαμε, ήταν άλλο πράγμα.
“Έ όχι ρε παιδιά, έτσι όπως τα κάνατε, θα πάρω το λεωφορείο!”
– Λένε ότι το μετρό θα ανοίξει στις 30/11. Μετά από όλα αυτά που ζήσαμε, πώς νιώθετε; Θα πάτε στα εγκαίνια; Θα μπείτε στο μετρό ή φοβάστε;
Σοφία: – Εγώ δεν θα μπω σε καμία περίπτωση. Φοβάμαι πάρα πολύ, αλήθεια. Δεν έχω καμία εμπιστοσύνη. Επίσης, νιώθω ότι δεν έχω καμία χαρά να μπω στο μετρό, μου προκαλεί αηδία όλη αυτή η κατάσταση. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι θα λειτουργήσει. Πιστεύω ότι τη μέρα των εγκαινίων θα γίνει ένα πανηγύρι, ψεύτικο εντελώς. Τώρα δουλεύουνε έξτρα ώρες, κάνουνε τα πάντα για να ανοίξει, ενώ έχει ατέλειες. Πραγματικά είναι πολύ τραγική η κατάσταση. Πιστεύω ότι θα κλείσει μετά από λίγο.
Δημήτρης: – Για εμένα κάτι συνταρακτικό που συνέβη είναι το εξής: στην παράσταση έχω έναν μονόλογο που λέω ότι εγώ τώρα μαθαίνω γερμανικά, μήπως καταφέρω και φύγω στη Γερμανία. Αυτά είναι λόγια κάποιου άλλου ανθρώπου, ο οποίος εργαζόταν στο μετρό και από τον οποίο πήραμε συνέντευξη.
Τώρα τον ξανακαλέσαμε αυτόν τον άνθρωπο να έρθει να δει την παράσταση και απάντησε ότι έμαθε γερμανικά και φεύγει στη Γερμανία. Για τον άνθρωπο αυτόν ήρθε η ώρα να φύγει. Εμένα με ανατρίχιασε. Άλλαξε ο μονόλογός μου. Τον έλεγα και από εκείνη τη φορά που το έμαθα, σκεφτόμουν αυτόν τον άνθρωπο, που εγώ λέω τον μονόλογο και ο άνθρωπος αυτός φεύγει, γιατί δεν αντέχει άλλο εδώ πέρα. Δεν είναι κάτι συνταρακτικό, όπως τα Αρχαία [τα ευρήματα της Βενιζέλου], είναι κάτι πολύ πιο προσωπικό, αλλά και πάλι με ταρακούνησε.
Βασίλης: – Αντίστοιχα, ένας κύριος που έχουμε επίσης συμπεριλάβει δική του μαρτυρία, που έχει μαγαζί δίπλα στον σταθμό και αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος, τώρα που γίνεται το μετρό και “έρχεται η ανάπτυξη”, του ανεβάσανε τρεις φορές το ενοίκιο. 50 χρόνια εκεί, στο μαγαζί από δεύτερη γενιά και σκέφτεται να το κλείσει. Βλέπεις πώς κάποια πράγματα με το μετρό όχι απλά χειροτέρεψαν…
Δημήτρης: – Μα είναι τραγικό το ότι έφτασε σε σημείο να κλείσει το μαγαζί του για τα έργα, για τον τρόπο που συνέβαιναν μπροστά στο μαγαζί του, τελικά τα κατάφερε και έμεινε, όμως θα το κλείσει γιατί άνοιξε το μετρό!
Να ‘ναι καλά το μετρό, δεν θα μπούμε ποτέ, ποτέ δεν θα μπούμε, και να το’χετε να το χαίρεστε! Όχι εντάξει, είναι αδιάφορο, μου είναι τελείως αδιάφορο το αν θα ανοίξει ή δεν θα ανοίξει το μετρό.
Βασιλεία: – Αυτό. Η πόλη έχει μάθει να ζει χωρίς το μετρό, με τα χίλια-δυο προβλήματα της και ενόψει εγκαινίων ακούς τόσα πράγματα, ότι δεν είναι έτοιμο… Εγώ δεν θέλω να πω “ποτέ δεν θα μπω” γιατί ποτέ μην λες ποτέ, αλλά δεν νιώθω καλά να το κάνω, νιώθω ότι θα προδώσω το δικό μου σύστημα αξιών άμα μπω στο μετρό. Ε όχι ρε παιδιά, έτσι όπως τα κάνατε, θα πάρω το λεωφορείο!
Βασίλης: – Έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον να δεις την υποκρισία που υπάρχει γύρω από όλο αυτό που θα γίνει. Έβλεπα χθες στις ειδήσεις που έλεγε ότι θα ‘ρθει ο Μητσοτάκης και θα εγκαινιάσει το μετρό και θα ‘ρθει και η Μενδώνη και θα αναδείξει τα ευρήματα της Βενιζέλου. Και είμαι σε φάση, αυτοί πριν από πέντε χρόνια δεν είχαν δει ποτέ αυτά τα αρχαία.
Ο Μητσοτάκης δεν κατέβηκε καν στον χώρο των αρχαιολογικών ανασκαφών για να δει αυτό που ήταν να μετακινηθεί. Και είπε: “Θα μετακινηθεί παιδιά”, και τώρα τον ευχαριστούμε στις εκδηλώσεις που αυτός πήρε την απόφαση. Βλέπεις το πράγμα και όσο πας πιο πίσω βλέπεις στοιχεία που θάβονται εν είδει μιας πολιτικής. Ακόμη και η αλήθεια θάβεται στον βωμό της πολιτικής.
Δημήτρης: – Θα χαρούμε πολύ πάντως να έρθει ο Μητσοτάκης να δει την παράσταση!
– Τι θα θέλατε να πείτε ο ένας στον άλλο σε αυτή τη φάση;
Δημήτρης: – Τα λέμε κάθε μέρα.
Σοφία: – Το ωραίο είναι αυτό: πολλές φορές δεν χρειάζεται να λέμε κάτι. Για παράδειγμα, εχθές εγώ δεν ήμουν πολύ καλά, δεν ξέρω τι με είχε πιάσει, ήμουν κυρίως κουρασμένη, είχαν σπάσει τα νεύρα μου και χωρίς να μου πούνε κάτι, τα παιδιά με βοήθησαν. Οπότε αυτό το εκτιμάω πάρα πολύ, ήθελα να σας το πω. Αφενός σκεφτόμουν: “Δεν είσαι το κέντρο του κόσμου, ηρέμησε λίγο, μην κάνεις έτσι”, αλλά από την άλλη χάρηκα που είχα την άνεση να μην είμαι τόσο καλά, αυτό που έλεγε πριν και ο Δημήτρης, και να ξέρω ότι κάποιοι άνθρωποι θα με βοηθήσουνε.
Βασίλης: – Αυτό ακριβώς. Εγώ θα έλεγα τύπου: “Σας πήρα νεράκια!”. Είναι αυτές οι στιγμές που λες, ρε φίλε it’s not about you, είσαι σε έναν χώρο με ανθρώπους καλούς που νοιάζονται για αυτό που κάνουν και αγαπάνε αυτό που κάνουν.
Βασιλεία: – Εγώ θα ήθελα να πω ένα ευχαριστώ και για την αγάπη και για τον σεβασμό και για την αποδοχή. Ένιωσα πολύ ωραία από την αρχή, ένιωσα πολύ “εγώ” μέσα σε όλο αυτό και νομίζω ότι είναι πολύ ξεχωριστό, δεν συμβαίνει πάντα. Ευχαριστώ!
Μαρία: – Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια.
– Είναι ωραίο που είπατε ότι δεν χρειάζεται να τα πείτε.
Δημήτρης: Ναι, εγώ αυτό ήθελα να πω, ότι δεν χρειάζεται να πω κάτι στα παιδιά, το ξέρουν ήδη, οπότε… Το δείχνουμε, χωρίς να πούμε πολλά.
– Κάτι για το τέλος;
Δημήτρης: – Αυτή τη στιγμή λείπουν από αυτή την πολύ όμορφη συνέντευξη πολύ σημαντικά άτομα, όπως η σκηνοθέτις μας η Νοεμή Βασιλειάδου, η Χάρις Σερδάρη και ο Γρηγόρης Λιόλιος, ο μουσικός μας, που χωρίς τις μουσικές του δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα!
Βασίλης: – Κάναμε μια πολύ όμορφη κατακλείδα για αυτή τη συνέντευξη. Σφηνάκια για όλους!(γέλια)
Συνέντευξη: Αφροδίτη Κεραμέως & Φαίδρα Στυλιανού
Το “Προσοχή: Εκτελούνται Έργα” συνεχίζεται με παράταση έως τις 28 Οκτωβρίου, στο Metropolitan: The Urban Theater, Βασ. Όλγας 65 & Φλέμινγκ 2. Πληροφορίες και εισιτήρια εδώ.
