“Ξενυχτάτε υπερβολικά για τον δικό μου βιορυθμό”
– Νομίζω ότι οι Αθηναίοι αγαπούν τη Θεσσαλονίκη, αλλά ότι οι περισσότεροι Θεσσαλονικείς περιφρονούν την Αθήνα. Για μας, για μένα, η Θεσσαλονίκη είναι συνδεδεμένη με το φεστιβάλ του κινηματογράφου, με τη διεθνή έκθεση βιβλίου και με αγαπημένους φίλους από πολύ παλιά. Τα ωράρια είναι κάπως άγρια: ξενυχτάτε υπερβολικά για τον δικό μου βιορυθμό.
– Σχετικά με το νέο σας βιβλίο, τι είναι αυτό που σας ωθεί να ξεκινήσετε ένα βιβλίο; Μπορείτε να μας βάλετε για λίγο στο μυαλό σας;
– Σκέφτομαι το κάθε βιβλίο επί κάμποσα χρόνια. Συχνά συνωστίζονται στο μυαλό μου δύο, ακόμα και τρία, βιβλία. Και σε κάποια στιγμή επικρατεί μία από τις ιστορίες και στρώνομαι στη δουλειά, στην εκτέλεση του σχεδίου. Πολλές ιστορίες ξεκινούν από κάποιο ηθικό δίλημμα ή από τη διαφορά ενός ατόμου έναντι των κοινωνικών συμβάσεων, από μια σύγκρουση δηλαδή.
– Με τα χρόνια, η διαδικασία της γραφής σας έχει αλλάξει; Ποιά ήταν τα κίνητρα σας για να γράψετε τα πρώτα σας βιβλία και ποιά τώρα;
– Όχι, δεν έχει αλλάξει… Κάνω αρκετή έρευνα, περνά πολύς χρόνος προτού ξεκινήσω τη γραφή και η ίδια η γραφή είναι σχετικά σύντομη: ένας χρόνος ή λίγο περισσότερο. Γράφω κάθε μέρα από νωρίς το πρωί. Το πρόγραμμά μου παρραμένει το ίδιο: πολύ νωρίς το πρωί το μυαλό είναι πιο καθαρό, ύστερα η καθημερινότητα χυμάει επάνω μου.
– Δεδομένου ότι είστε ένα άτομο που έχετε ζήσει σε πολλές χώρες, τι ρόλο παίζει η περιοχή που κατοικείτε στην γραφή σας;
– Δεν ξέρω με ακρίβεια. Έχω ζήσει πάνω από είκοσι πέντε χρόνια στο Παρίσι και παρ’ όλ’ αυτά, αν δεν κάνω λάθος, έχω γράψει μόνο δύο διηγήματα με φόντο το Παρίσι: «Η πρώτη φορά που είδα το Παρίσι» και «Η θυρωρός της οδού Λεπίκ». Αντιθέτως, ένα μυθιστόρημα, το «Λούνα Παρκ στο ιερό βουνό» έχει φόντο τη Γεωργία (την οποία έχω επισκεφτεί, αλλά όπου δεν έχω ζήσει) και το «Σικελικό ειδύλλιο» τη Σικελία… Δεν κάνω αυτοβιογραφία, αν και έχω γράψει δύο αυτοβιογραφικά βιβλία με σκέψεις, αναμνήσεις κτλ. Άρα, δεν γράφω απαραιτήτως για εμπειρίες μου σε συγκεκριμένο γεωγραφικό πλαίσιο.
“Η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ”
– Στην ομιλία σας στη Λέσχη Ανάγνωσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, αναφέρατε ότι αυτήν την περίοδο είστε φοιτήτρια ιταλικής φιλολογίας. Τι πιστεύετε για την «δια βίου μάθηση»;
– Πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι η μάθηση; Η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ. Είναι θλιβερό να βλέπεις ανθρώπους που θεωρούν τον εαυτό τους μορφωμένο, επειδή έχουν πάρει πτυχία ή διδακτορικά πριν από 30 ή 40 χρόνια. Ο κόσμος αλλάζει, η γνώση χρειάζεται διαρκώς ενημέρωση, αναβάθμιση και εμβάθυνση. Το ότι αποφοίτησα το 1980 από τη Φαρμακευτική, δεν σημαίνει σήμερα απολύτως τίποτα πέραν του ότι μπορώ να καταλάβω τη φαρμακευτική χημεία καλύτερα από κάποιον χωρίς αυτό το υπόβαθρο. Δεν σημαίνει τίποτ’ άλλο. Η φαρμακευτική έχει εξελιχθεί πολύ από το 1980 κι εγώ έχω μείνει πάρα πολύ πίσω. Οι άλλες σπουδές που έκανα αργότερα έχουν καταλήξει σε καλύτερο επίπεδο γνώσης, διότι δεν τις εγκατέλειψα ποτέ.
– Στο νέο σας βιβλίο, «Το τυφλό Γουρούνι στην Δεύτερη Οδό» αφηγείστε την ζωή ενός Αμερικανού κομμουνιστή στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Τι είναι αυτό που σας κέντρισε το ενδιαφέρον για να γράψετε αυτό το βιβλίο;
– Ήθελα να γράψω για τον αμερικανικό κομμουνισμό εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Με ενδιαφέρει πολύ η ιστορία των Αμερικανών κομμουνιστών στον 20ό αιώνα: η δράση τους, η σχέση τους με την κοινωνία και με την έννοια της πατρίδας, ο φιλορωσισμός και φιλοσοβιετισμός τους. Αφιερώνω το βιβλίο σε δύο επαναστάτες που γνώρισα στη Νέα Υόρκη, τον Καρλ Μαρζάνι και τον Νταν Τζεόρτζακας οι οποίοι έζησαν υπέροχη ζωή ως Αμερικανοί κομμουνιστές… Ο Νταν δήλωνε «αναρχικός»· καμία σχέση με την εικόνα του αναρχικού που έχουμε στην Ελλάδα.
– Δυστυχώς είμαι πολύ απομακρυσμένη. Αν έχετε κάτι να μου προτείνετε θα το διαβάσω.
– Δεν ξέρω πώς θα εξελιχθεί η ΤΝ, προς το παρόν όμως είναι πρωτόγονη και δεν μπορεί να γράψει. Το μόνο που μπορεί να κάνει η ΤΝ, αυτή που έχουμε εμείς στη διάθεσή μας — Chatgpt, Claude και τα τοιαύτα— είναι να συγκεντρώνει πληροφορίες κάνοντας οικονομία χρόνου.
“Το θράσος των αδαών είναι τρομακτικό”
– Από τη νεολαία έχει χαθεί ο μέσος όρος: υπάρχουν παιδιά που διαβάζουν και έχουν γνώσεις και ωριμότητα που ήταν αδιανόητη όταν εμείς ήμασταν νέοι, και υπάρχει ένα πλήθος με απύθμενη άγνοια και πλήρη έλλειψη επίγνωσης της άγνοιας. Το θράσος των αδαών είναι τρομακτικό. Γενικά πιστεύω ότι έχει χαθεί κάθε έννοια ταπεινοσύνης. Ίσως γι’ αυτό ευθύνεται η σύγχρονη παιδαγωγική και συνδυασμό με τα social media. Οι νέοι άνθρωποι ποζάρουν υπερβολικά μπροστά σε φακούς, χάνουν πάρα πολύ χρόνο.
– Τι θα θέλατε να μείνει από εσάς και το έργο σας μετά από χρόνια;
– Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Ας με θυμούνται κάπου-κάπου οι επιζώντες φίλοι μου κι ας κάνουν πάρτι με την αγαπημένη μας ροκ μουσική.
Συνέντευξη: Βαγγέλης Λαζαρίδης
Φωτογραφίες: Ελευθερία Καραμέρη
