Στις 16 Σεπτεμβρίου η Μαχσά Αμινί, μόλις 22 χρόνων, αφήνει την τελευταία της πνοή σε εντατική εντός νοσοκομείου της Τεχεράνης, έπειτα από ξυλοδαρμό που υπέστη από την Αστυνομία «Ηθών» του Ιράν, επειδή απλώς δεν φορούσε σωστά τη μαντήλα της (χιτζάμπ). Το γεγονός συγκλόνισε την Ιρανική και κατόπιν την διεθνή κοινότητα. Διαδηλώσεις ξέσπασαν σε όλη την υφήλιο και συνεχίζονται ακόμα, με την Ιρανική κοινωνία να φωνάζει συνθήματα για ισότητα και ελευθερία των γυναικών.
Το περιστατικό δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για το ιστορικό υπόβαθρο που κρύβεται πίσω από μια τέτοια εξαθλίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με έναν τρόπο αφηρημένο όλοι γνωρίζουμε τις παρακμάζουσες αντιλήψεις των λαών της Ανατολής, στις οποίες παρεισφρέουν έντονα θρησκευτικά κατάλοιπα. Έπειτα, όμως, από τέτοια γεγονότα γεννιέται η ανάγκη αυτός ο αφηρημένος τρόπος να γίνει συγκεκριμένος και να διαπιστωθεί με ποιον τρόπο οι άνθρωποι αυτοί ζουν ακόμα υπό το καθεστώς θρησκευτικών ηγετών που επιβάλλουν ολοκληρωτικά καθεστώτα κι ενώ η παγκοσμιοποίηση και η ταχύτατη διάδοση της πληροφορίας, μπορούν να δώσουν μια σαφή εικόνα της πραγματικότητας και να διαφωτίσουν την διαστρεβλωμένη εικόνα που τους έχει επιβληθεί. Μια ιστορική αναδρομή, ίσως αποβεί χρήσιμη.
Το 1978 ξεσπά στο Ιράν επανάσταση κατά του Σάχη και της μοναρχίας του. Ο Σάχης εξαναγκάζεται να φύγει από την εξουσία, που περνά το 1979 στα χέρια του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, ο οποίος μέσω δημοψηφίσματος εγκαθιδρύει την λεγόμενη Ιρανική δημοκρατία. Ο Ιρανικός λαός, εξαντλημένος από την επανάσταση και έχοντας την ανάγκη να πιστέψει σε έναν ηγέτη που θα τους απελευθερώσει, υπερψηφίζει το θεοκρατικό Σύνταγμα του Χομεϊνί, το οποίο είναι βασισμένο στο Κοράνι και αρκετά απομακρυσμένο από την έννοια της δημοκρατίας.
Ο Χομεϊνί βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην αγανάκτηση του επαναστατημένου λαού και στην εξαθλίωση του πολέμου που ξέσπασε λίγο αργότερα μεταξύ Ιράν-Ιράκ και με πρόσχημα τη θρησκευτική πίστη επιβάλλει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, καταστέλλοντας με τη βία οποιαδήποτε αντίσταση στην εξουσία του και εξαφανίζοντας κάθε πολιτικό κόμμα. Στη συνέχεια, απομονώνει το Ιράν από τον δυτικό κόσμο, δημιουργώντας εχθρικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και τν Ρωσία και καταδικάζει τον Ιρανικό λαό σε μακροχρόνια οπισθοδρόμηση και θρησκευτικό συντηρητισμό.
Παραμένει θρησκευτικός ηγέτης μέχρι τον θάνατό του το 1989, που αναλαμβάνει την εξουσία υπό το ίδιο θεοκρατικό καθεστώς ο Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος κυβερνάει μέχρι σήμερα.
Από την ιστορική αυτή αναδρομή, αντιλαμβανόμαστε ότι η ιστορία του Ιράν αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση που ο μουσουλμανικός φονταμενταλισμός συμβάλλει στην ανάπτυξη του ολοκληρωτισμού και καταργεί τις θεμελιώδεις έννοιες της δημοκρατίας, της ισότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μάλιστα, αναπτύσσεται σε περιόδους επαναστάσεων και πολέμων: όταν, δηλαδή, ο λαός έχει ανάγκη να πιστέψει σε κάτι, έστω κι αν η πίστη αυτή οδηγεί σε μια ατελέσφορη εμμονή στη θρησκευτική παράδοση.
Ο βαθμός ανελευθερίας που επικρατεί στο Ιράν, αποδίδεται εξαιρετικά στην ταινία «Persepolis». Η ταινία καταγράφει με τον δικό της τρόπο την σκληρή πραγματικότητα της ιρανικής κοινωνίας: όλα όσα στον δυτικό κόσμο θεωρούνται δεδομένα στο Ιράν συνιστούν πολυτέλειες, από τον τρόπο ντυσίματος, την διατύπωση πολιτικών απόψεων, μέχρι και τη βόλτα ενός ανύπαντρου ζευγαριού σε δημόσιο χώρο. Όλη αυτή η σωρεία απαγορεύσεων δικαιολογεί την έκταση του τωρινού θυμού των Ιρανών πολιτών, που μέσω των ασταμάτητων διαδηλώσεων διακηρύσσουν ότι αρνούνται πλέον να ζουν έτσι και πως η ελευθερία τους δεν θα πρέπει πια να έχει κανένα απολύτως τίμημα.
Η ιρανική κυβέρνηση, από την άλλη, προσπαθεί να καταστείλει την εξέγερση του λαού της, διακόπτοντας την πρόσβαση στο Ίντερνετ και σε εφαρμογές όπως το Instagram και το WhatsApp και απομονώνοντάς τον από τη διεθνή πραγματικότητα. Χρησιμοποιεί τη βία και τον εκφοβισμό για να καταπνίξει τη φωνή της αντίστασης, όπως έκανε ανέκαθεν.
Ωστόσο, η σπίθα έχει, ήδη, πυροδοτηθεί με τον άδικο θάνατο της Αμινί και πλέον τον θάνατο πολλών διαδηλωτών…θάνατοι που σηματοδοτούν την απώλεια που φέρει πάντα μέσα της η αλλαγή. Είμαστε, λοιπόν, αισιόδοξοι ότι στο τέλος θα έχει αξία αυτή η «απώλεια» και θα οδηγήσει πράγματι στον πολυαναμενόμενο εκδημοκρατισμό του Ιράν, που φαίνεται να αφορά όχι μόνο τις γυναίκες, που αναπόφευκτα πλήττονται περισσότερο, αλλά ολόκληρο τον λαό.
