23 Μαρτίου 2020
«Αλλά θα στηρίξωμεν ακόμη αποτελεσματικότερον το κοινωνικόν καθεστώς δια της επιβαλλομένης αμέσου και ριζικής μεταρρυθμίσεως του εκπαιδευτικού μας συστήματος εφόσον εκατοντάδες σχολείων της κλασικής λεγομένης εκπαιδεύσεως εξακολουθούν να εξαπολύουν κατ’ έτος χιλιάδας νέων ατελέστατα συνήθως μορφωμένων, ανικάνων ουσιαστικώς δια την παραγωγικήν εργασίαν το μέλλον μας δε, δεν ημπορεί παρά να είναι σκοτεινόν και το κράτος εργάζεται προφανώς δια να παρασκευάσει τον μέλλοντα στρατόν της κοινωνικής ανατροπής…Δια τους πολλούς, τους φοιτώντας εις τα σχολεία της Μέσης Εκπαιδεύσεως, η κλασική λεγομένη εκπαίδευσις είναι στείρα απολύτως και άγονος.»
Από τον προεκλογικό λόγο του Ε. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη στις 22.7.1928.
Ο Βενιζέλος με τα παραπάνω λόγια, αναφορικά με την κλασική εκπαίδευση, προτείνει με έμμεσο τρόπο την ανάγκη για την σύνδεση αυτής με την επαγγελματική κατάρτιση. Έχοντας κατά νου τα προβλήματα που έχει ο ελληνικός πληθυσμός λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής προσπαθεί να συνδέσει εκπαίδευση με αγορά εργασίας.
Γενικότερα, ο Βενιζελισμός είναι συνώνυμος του αστικού εκσυγχρονισμού. Κατά την περίοδο 1928-1932 η Ελλάδα αφομοιώνεται στη διεθνή αγορά και δανείζεται από το εξωτερικό κεφάλαιο, θέλοντας να οικοδομήσει ένα ενιαίο κράτος. Με τρόπο παραγωγής που θυμίζει καπιταλισμό και νεοδιαμορφωμένες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, κρίνεται αδύνατο να συνυπάρξει ο θεωρητικός, απαρχαιωμένος προσανατολισμός της παιδείας και οι εκπαιδευτικές νοοτροπίες, που οδηγούν σε αδιέξοδο.
Οι αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος και η αναγκαιότητα αντιμετώπισής τους, η υποβαθμισμένη εκπαίδευση του διδακτικού προσωπικού, η αδιαφορία της εκπαίδευσης για τις λαϊκές μάζες, η μονομερής κατεύθυνση των σπουδών, η μη προαγωγή της φυσικής αγωγής, η μη σύνδεση της θεωρητικής γνώσης με την πρακτική εξάσκηση, η απουσία σχολικών εργαστηρίων και βιβλιοθηκών, αναφέρονται στις εισηγητικές εκθέσεις των νομοσχεδίων. Η ψήφιση των συγκεκριμένων νομοσχεδίων οδηγεί στην επίλυση των προαναφερόμενων προβλημάτων με την ανάδειξη νόμων κατάλληλων.
Κατά τον Βενιζέλο, το εκπαιδευτικό σύστημα είχε δημιουργήσει παλαιότερα ένα ανυπέρβλητο χάσμα μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων της Ελλάδας.
Πλέον, το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελoύνταν από τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά και τις κατώτερες επαγγελματικές σχολές. Όλα αυτά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα παρείχαν τόσο γενική μόρφωση όσο και επαγγελματικό προσανατολισμό. Στο εξάχρονο πλέον δημοτικό η φοίτηση ήταν υποχρεωτική. Με σκοπό τον καθολικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και της εξάλειψης των φυλετικών διακρίσεων, υποχρεώνονταν να παρακολουθούν τα μαθήματα όλοι οι μαθητές και όλες οι μαθήτριες.
Στα πλαίσια της ενδυνάμωσης της οικολογικής συνείδησης των μαθητών και των μαθητριών κάθε σχολείο επρέπε να καλλιεργεί ένα μικρό κήπο στον χώρο του.
Τα γενικά γυμνάσια και τα πρακτικά λύκεια αποτελούσαν τα σχολεία μέσης εκπαίδευσης με αποφοίτηση στα 6 χρόνια.
Στην 3η τάξη του Γυμνασίου επέλεγαν τα παιδιά κατεύθυνση-κλασική, πρακτική ή γεωργική. Την θέση της κλασικής κατεύθυνσης παίρνει η τεχνική-επαγγελματική επί θητείας Βενιζέλου.
Νυχτερινά-ΑΜΕΑ
Επιπρόσθετα, ο περιορισμός (ίσως και η εξουδετέρωση) των κοινωνικών ανισοτήτων ήταν κύριο μέλημα της βενιζελικής πολιτικής. Με αυτήν την σκέψη, οδηγείται στην ίδρυση νυχτερινών σχολείων, όπως επίσης υπήρχε πρόβλεψη και για τη μόρφωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Σωματική αγωγή
Ο Βενιζέλος, εκτός των άλλων, δίνει έμφαση και στην ενασχόληση με την σωματική αγωγή των μελλοντικών πολιτών. Ο σύλλογος διδασκόντων κάθε σχολείου αναδεικνύεται σε φορέα πρωτοβουλιών που αφορούν και ευνοούν την εκγύμναση του σώματος.
Εκπαίδευση του γυναικείου φύλου
Αν φαίνεται σε κάποιο σημείο η προοδευτική πολιτική του Βενιζέλου, αυτή είναι η εκπαίδευση των γυναικών.
Αφήνοντας στην άκρη προκαταλήψεις για την κοινωνική θέση των γυναικών και ειδικότερα για τη μόρφωσή τους, το Υπουργείο Παιδείας υιοθετεί και εφαρμόζει μια παράτολμη για την εποχή πρωτοβουλία: την (υποχρεωτική) ένταξη των κορασίδων στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τα «παρθεναγωγεία» απευθύνονται στα κορίτσια που επιθυμούν να λάβουν ανώτερη μόρφωση «οικείαν προς την γυναικείαν φύσιν, τα έργα και τον προορισμόν της Ελληνίδος μητρός». Παρ’ όλες τις μεταρρυθμίσεις όσον αφορά την εκπαίδευση των κοριτσιών, δεν υπάρχει από την κοινή γνώμη επιθυμία -κυρίως λόγω προκαταλήψεων- για περαιτέρω μόρφωση και ανώτερες σπουδές των κορασίδων.
Γλωσσικό ζήτημα
Το γλωσσικό ζήτημα που δίχασε την ελληνική κοινωνία για πολλά χρόνια δε θα μπορούσε να έλειπε από τη λίστα των ζητημάτων της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης 1928- 1932. Ενώ είναι διακριτή η αναβάθμιση της δημοτικής γλώσσας (διδασκαλία της σε όλες τις τάξεις του δημοτικού), δεν διαχωριζόταν καθόλου από την καθαρεύουσα. Το αποτέλεσμα; Η διγλωσσία τυραννούσε για χρόνια ακόμα τους Έλληνες πολίτες αφού η πολιτική του Βενιζέλου δεν τολμούσε να «διώξει» την καθαρεύουσα.
Ανέγερση σχολικών κτιρίων
Με τα κεφάλαια από το εξωτερικό καλύφθηκαν πολλές ανάγκες οι οποίες ήταν απαραίτητες για την βελτίωση της εκπαίδευσης. Μεγάλο μέρος αυτού του δανείου κάλυψε την ανέγερση σχολικών κτιρίων, τα οποία αποτελούν «επανάσταση» για την Ελλάδα του τότε. 145 διδακτήρια, 1200 ημιτελή είναι ο απολογισμός της κυβέρνησης Βενιζέλου.
Ο οραματιστής Βενιζέλος οδηγεί την Ελλάδα σε μία νέα πραγματικότητα σε όλους τους τομείς. Το ίδιο συμβαίνει και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Προτείνει επαναστατικές ιδέες οι οποίες για εκείνη την εποχή φάνταζαν ακόμα αξεπέραστες. Ο Βενιζέλος δεν είναι απλά ένας καλός πολιτικός, μα ένας πολιτικός με όραμα. Η τετραετία 1928-1932 ονομάστηκε πολύ σωστά η «χρυσή» τετραετία του Βενιζέλου, εμείς μιλήσαμε για την «χρυσή» εκπαίδευση του Βενιζέλου.
