Λαμπερή, αυθόρμητη, ευγενική, πάντα χαμογελαστή, εθνική γιαγιά. Υπάρχουν πολλές λέξεις που θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν την κ. Έφη Παπαθεοδώρου, την ταλαντούχα και πολύ αγαπημένη στον κόσμο ηθοποιό και συγγραφέα που μετράει πάνω από 60 χρόνια καριέρας.
Είχαμε την ιδιαίτερη χαρά να συναντήσουμε την κ. Παπαθεοδώρου στο σπίτι της στην Καισαριανή, εκεί όπου μας υποδέχθηκε με ένα πλατύ χαμόγελο και έναν θησαυρό αναμνήσεων που περιελάβανε από βιβλία και μονόπρακτα που έχει γράψει η ίδια μέχρι αφίσες και φωτογραφικό υλικό από τις αμέτρητες παραστάσεις της.
Από τα πρώτα της βήματα στην υποκριτική, υπό την καθοδήγηση του σπουδαίου Δημήτρη Ροντήρη, και το συγγραφικό της έργο, μέχρι τη ζωή της στον Καναδά και την αναγνώριση της στο ευρύ κοινό ως “Θεοπούλα” στη δημοφιλή σειρά «Παρά Πέντε», είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την κ. Παπαθεοδώρου όχι μόνο μέσα από τον εμβληματικό της ρόλο, αλλά και ως έναν ξεχωριστό άνθρωπο με βάθος, ευαισθησία και πλούσιο καλλιτεχνικό υπόβαθρο.
Αφού μας έφτιαξε καφέ και μας προσέφερε κεράσματα κάθε λογής ξεκίνησε να μας μιλάει για τη ζωή της αλλά και το πως μπήκε το «μικρόβιο» του θεάτρου μέσα της. «Εγώ τελείωσα το δημοτικό και τρεις τάξεις γυμνασίου στο Αγρίνιο. Είχαμε δασκάλους που κάθε χρόνο μας έκαναν θέατρο. Ήμασταν επίσης μία καλλιτεχνική οικογένεια. Η Χαρά ζωγράφιζε, εγώ και η μαμά τραγουδούσαμε, κάναμε θέατρο και το παρουσιάζαμε στη γειτονιά. Το θέατρο το είχαμε μέσα μας. Η μάνα μου ήθελε να γίνει τραγουδίστρια στην Όπερα».
Η ίδια μάλιστα έχει συνυπάρξει στη σκηνή με την Έλλη Λαμπέτη. «Η Έλλη Λαμπέτη ήταν φτασμένη, μία μεγάλη μορφή, μεγάλη ηθοποιός. Εγώ τότε είχα μόλις τελειώσει τη σχολή και θέλανε τρία τυφλά κοριτσάκια για να παίξουν μαζί της στο «The Miracle Worker», «Η θαυματοποιός» στα ελληνικά. Το θέατρο ήταν το Χορν που τότε δεν λεγόταν έτσι. Ήταν το πρώτο αθηναϊκό θέατρο που έπαιξα. Οπότε έπαιξα μία τυφλή κοπελίτσα, τίποτα ένα ρολάκι ήταν. Και μας το δίδασκε η Λαμπέτη παιδιά. Τι ωραία που ήταν. Το έλεγε και έλαμπε και εμείς χαζεύαμε».
Όταν ρωτήθηκε αν υπάρχει κάποιος ρόλος που δεν κατάφερε να ενσαρκώσει, μας απαντάει. «Ήθελα πολύ να παίξω σε Τσέχωφ».
«Στεναχωρήθηκα που οι γονείς μου δεν έζησαν να δουν την αναγνώριση μου μέσα από το «Παρά Πέντε»
Είναι ιδιαίτερα περήφανη για τον τρόπο που τη μεγάλωσαν οι γονείς της, Πόπη και Θάνος Παπαθεοδώρου. «Οι γονείς μου ήταν ανοιχτά μυαλά και αυτό που βοήθησε ήταν ότι μπήκαν αμφότεροι στον Αγώνα. Μπήκαν στο ΕΑΜ, στον ΕΛΑΣ χωρίς να είναι στο Κόμμα. Αυτό επηρέασε τους γονείς μου γιατί είδαν ότι μόνο έτσι θα προσφέρεις στον κόσμο μία καλύτερη ζωή. Διάβαζαν. Ο μπαμπάς μας χάριζε βιβλία. Και προπαντός δεν είχαμε λεφτά. Ρούχα που δεν έκαναν στη μεγάλη μου αδελφή τα φορούσα εγώ και ούτω καθεξής. Παρόλα αυτά είχαμε αυτό που λέμε φιλοδοξία. Θέλαμε να πραγματοποιήσουμε το όνειρο μας. Ήταν μεγάλη υπόθεση και οι γονείς μας το στήριζαν.
Ποτέ δεν μας είπαν ψέματα. Πάντα ήταν δίπλα μας. Ποτέ δεν μας είπαν τι θα κάναμε. Θα σπουδάσετε ό,τι σας αρέσει. Σκεφτείτε αν δεν σπούδαζα ηθοποιός θα ήμουν δυστυχισμένη. Ο μπαμπάς, ο καημένος, όταν μπήκα στη σχολή και πήγαινα σε οντισιόν και δεν με παίρνανε μου έλεγε «πάλι σε αδικήσανε παιδί μου». Στεναχωρήθηκα που δεν έζησαν να δουν την αναγνώριση μου μέσα από το «Παρά Πέντε».
Η λίμνη Τριχωνίδα εκπέμπει SOS
Η κ. Παπαθεοδώρου γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Σιταράλωνα, δίπλα στη λίμνη Τριχωνίδα, στον νομό Αιτωλοακαρνανίας. Ένας τόπος γεμάτος φυσική ομορφιά και παιδικές αναμνήσεις, που κουβαλάει στις μνήμες της σαν ανεκτίμητο θησαυρό. Εκεί έζησε τα πρώτα της χρόνια, έμαθε τις αξίες που την ακολούθησαν σε όλη της τη ζωή και διαμόρφωσε την αγάπη της για τη ζωή και τη φύση. Για την ίδια, τα Σιταράλωνα είναι ένα μέρος που δεν θα το άλλαζε με τίποτα στον κόσμο.
Κι όμως, σήμερα αυτός ο τόπος κινδυνεύει, καθώς ανθρώπινα έργα και παρεμβάσεις απειλούν να αλλοιώσουν το φυσικό τοπίο. Η ίδια εκφράζει την ανησυχία της. «Αν μας καταστρέψουν την Τριχωνίδα, όπως λένε, σκεφτόμαστε που να πάμε. Εκεί ήταν η ζωή μας. Πάσχα, Χριστούγεννα, καλοκαίρι. Το κτήμα εκεί του προπάππου είναι παραλίμνιο.
Και έρχονται τώρα κάποιοι επειδή έχουν λεφτά και… δεν ντρέπονται. Και το κάνουνε παντού. Το κάνανε στην Αμφιλοχία. Τον Αμβρακικό τον καταστρέψανε, τον Αχελώο τα ίδια. Έλεος. Και δεν έχει να κάνει με το τι κυβέρνηση έχουμε. Εδώ μιλάμε για τομάρια. Και βγαίνει αυτός ο θεοπάλαβος ο Αμερικάνος και λέει «drill baby, drill».
To άγνωστο στο ευρύ κοινό συγγραφικό της ταλέντο
Εκτός από το θέατρο, η κ. Παπαθεοδώρου τρέφει βαθιά αγάπη για τα βιβλία, κάτι που αποτυπώνεται στο πλούσιο συγγραφικό της έργο. Η ίδια πιστεύει ότι η ευκολία στο γράψιμο ήταν ένα χάρισμα που κουβαλούσε από παιδί. Το τελευταίο της βιβλίο «Το Ημερολόγιο μιας Τουρνέ» αποτελεί ένα ακόμα πολύτιμο κομμάτι στη λογοτεχνική της παρακαταθήκη. «Βλέπεις μίας τελείως διαφορετική Ελλάδα. Όταν εσύ παίζεις απάνω σε μία εξέδρα στην πλατεία, από κάτω ο χασάπης φτιάχνει μπριζόλες και παίζουν τα παιδάκια. Πάντως, οι τσιγγάνοι ήταν οι πιο σοβαροί ακροατές. Επειδή έχουν το καλλιτεχνικό μέσα τους…το ΔΗΠΕΘΕ τότε έκανε έργο. Πήγαινε και στο τελευταίο χωριό για να παίξει θέατρο. Ήταν ένας καλός θίασος και όχι ένα μπουλούκι».
Έχοντας βιώσει και η ίδια τον έρωτα μας μίλησε με ιδιαίτερα τρυφερά λόγια για το βιβλίο της «το Ερωτικό». «Το ξαναδιάβασα ύστερα από χρόνια. Είναι πολύ δροσερό και νεανικό. Δεν πρέπει να ήμουν ούτε 25 χρονών που το έγραφα. Φαίνεται όλη η δροσιά, τα νιάτα, ο πρώτος έρωτας… Η αφορμή ήταν κάποιος έρωτας φυσικά. Είχα την ερμηνεία του έρωτα μέσα μου. Και αυτό βγήκε λυρικά. Αν δεν ήξερα για τον έρωτα πώς θα έγραφα για αυτόν; Υπήρχαν διάφορα πρόσωπα. Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν στιγμές του έρωτα που σε ανεβάζουν στον παράδεισο αλλά και η αγωνία και ο πόνος όταν χωρίζεις».
«Για μένα ο έρωτας είναι ζωή. Μπορεί να είναι πολλά πράγματα. Όχι μόνο ένας όμορφος νέος ή νέα. Μπορεί να είναι για την τέχνη, για έναν πίνακα, μία μουσική ή μία παρέα. Ωραίο δεν είναι και αυτό;»
Ως το καλύτερο βιβλίο που έχει γράψει βέβαια η ίδια κατατάσσει το «Λειτουργικό», ένα βιβλίο που ήρθε μετά τη συναισθηματική της φόρτιση μετά τα όσα διαδραματίστηκαν στις 17 Νοέμβρη του 1973. «Ακόμα πυροβολούσανε. Κινδύνευες. Είχα πάει να αφήσω ένα γαρύφαλλο. Από τότε δεν ξαναπήγα. Ένιωσα ότι μπαίνω σε κηδεία. Έτσι μου ήρθε να γράψω για όλα αυτά σε γλώσσα Ευαγγελίου. Σε Κοινή Ελληνιστική. Στο Αγρίνιο μας επέβαλαν να πηγαίνουμε κατηχητικό και κάθε Κυριακή στην εκκλησία. Άκουγα τη γλώσσα από παιδί και μου ήταν εύκολο να γράψω σε αυτή τη γλώσσα. Είπαν μάλιστα ότι ήταν από τα καλύτερα βιβλία που γράφτηκαν για το Πολυτεχνείο. Δεν ήταν δημοσιογραφικό. Ήταν λογοτεχνία. Και τώρα που το διαβάζω είναι ό,τι καλύτερο έχω γράψει».
«Θα είχα κάνει καριέρα στον ασπρόμαυρο κινηματογράφο αλλά μου ρίχτηκε ο σκηνοθέτης»
Η κ. Παπαθεοδώρου μας εξήγησε ότι αφορμή για να φύγει στον Καναδά στάθηκε μία σεξουαλική παρενόχληση που δέχθηκε η ίδια από σκηνοθέτη. «Είναι πάρα πολύ δύσκολος κλάδος. Πάντα ήταν. Πάντα γινόταν αυτό που λέμε «πέρναγες από το κρεβάτι». Ιδιαίτερα τότε. Τώρα όχι τόσο γιατί είναι πολλά τα Μέσα και πιο αξιοπρεπείς οι σκηνοθέτες. Τότε σου ρίχνονταν άγρια. Γιατί πιστεύετε έφυγα και πήγα στον Καναδά; Θα είχα κάνει καριέρα στον ασπρόμαυρο κινηματογράφο αλλά μου ρίχτηκε ο σκηνοθέτης. Έτσι σηκώθηκα και έφυγα. Δεν το μετάνιωσα, αλλά έχασα τα νιάτα μου. Δεν είχα πια το ίδιο πρόσωπο. Έχασα ρόλους, αλλά δεν έχω παράπονο».
«Στον Καναδά είχε πάει η θεία μου. Η αδελφή του πατέρα μου και κάλεσε πρώτα την πρώτη μου αδελφή. Ακολούθησε η μικρή και ήθελα να πάω και εγώ. Εκεί δουλεύαμε το πρωί και σπουδάζαμε το βράδυ. Έτσι έμαθα καλά τα αγγλικά. Εκεί όμως έπαθα και γαστρορραγία. Παραλίγο να πεθάνω. Έτσι γύρισα στην Ελλάδα. Δεν έμεινα πολλά χρόνια στον Καναδά, αλλά δεν θα μπορούσα να ζήσω μακριά από την Ελλάδα. Είναι η γλώσσα και χίλια δύο άλλα πράγματα που με κρατάνε εδώ.
Μόλις γύρισα από τον Καναδά άνοιξα το φροντιστήριο αγγλικών στο Αιγάλεω. Τι ωραία που ήταν τα μαθητούδια μου. Κάναμε θέατρο, τα πήγαινα στο θέατρο. Μάθανε και αγγλικά. Μπορεί όχι τα πολύ υψηλά, αλλά πήραν τις βάσεις. Τώρα πια έχουν εγγόνια. Ακόμα με παίρνουν τηλέφωνο και με φωνάζουν “teacher”. Τα γλυκά μου. Ήμουν νέα τότε γύρω στα 25-26 χρονών».
«Το Πάρα Πέντε είχε ήθος. Μπορούσε να την παρακολουθήσει με την ίδια ευκολία ένας άνθρωπος 5 χρονών και ένας 105»
Ανήμερα της συνέντευξης (25/1), συμπληρώνονταν 12 χρόνια από τον θάνατο της Ειρήνης Κουμαριανού, της αξέχαστης Σοφής από το «Πάρα Πέντε». Η κ. Παπαθεοδώρου μίλησε για τη γνωριμία μαζί της αλλά και πως μέσα από εκείνη πήρε εν τέλει τον ρόλο με τον οποίο έχει ταυτιστεί μέχρι σήμερα. «Γυρίζαμε μία ξένη ταινία το ”Όπα” στην Πάτμο.
Έπαιζα τότε με τη μακαρίτισσα τη Τιτίκα τη Σαριγκούλη και με μία άλλη ηθοποιό τη Ζάρπα. Παίζαμε τρεις παράξενες γριές. Ο σκηνοθέτης ήταν Ινδός. Δεν ήξερα ότι ήταν και η κ. Κουμαριανού εκεί. Με την Ειρήνη είχαμε βρεθεί στον θίασο «Ελεύθεροι καλλιτέχνες» του Φοίβου Ταξιάρχη. Είχαμε πάει τουρνέ μαζί, ήμασταν ομοϊδεάτισσές κλπ. Την είδα λοιπόν σε ένα γύρισμα και της λέω «Ειρήνη μου και εσύ εδώ είσαι;». Ανταλλάσσουμε τηλέφωνα. Και έρχεται ένας πολύ ζεστός Αύγουστος παιδιά και με παίρνουν τηλέφωνο:
-Σας θέλουν για έναν τηλεοπτικό ρόλο.
-Δεν θέλω.
-Πρόκειται για έναν πολύ ωραίο ρόλο. Η κ. Κουμαριανού μας είπε για εσάς.
-Καλά θα έρθω.
Με τα χίλια ζόρια μου σιδερώνει η αδελφούλα μου ένα φουστάνι, μου βάζει ένα καπέλο, πήρα ένα ταξί και πήγα. Φτάνω στο γραφείο παραγωγής. Ούτε που θυμάμαι πού ήταν. Μπαίνω μέσα και βλέπω τον Καπουτζίδη. Έναν παίδαρο δύο μέτρα με ωραίο χαμόγελο. Πήρα εν τέλει τον ρόλο.
Και θυμάμαι ήμουν στην Κέρκυρα για μία ξένη ταινία το «Family and other animals». Ήμουν μαζί με τη μικρή μου αδελφή, η οποία πάντα με ακολουθεί. Με παίρνει τηλέφωνο κάποια στιγμή ο Γιώργος:
-Κ. Έφη σκίζουμε
-Τι λες βρε Γιώργο μου χάλια είμαι.
-Τι λέτε κ. Έφη μπορείτε καλύτερα;
-Ξέρω γω, θα προσπαθήσω.
Ο Γιώργος είναι πανέξυπνος. Από εκείνη τη στιγμή, ο ρόλος ο δικός μου και της Ειρήνης μεγάλωσε. Έβαλε δύο γιαγιάδες στο κέντρο του αστείου, του πρωτότυπου, της έκπληξης. Και ύστερα έγινε ό,τι έγινε. Η σειρά είχε ήθος. Δεν ήταν ούτε χαζοαστεία, ούτε πρόστυχη. Μπορούσε να την παρακολουθήσει με την ίδια ευκολία ένας άνθρωπος 5 χρονών και ένας 105. Γιατί ο Γιωργάκης έχει ήθος σαν άτομο. Το γράψιμο του είναι μοναδικό.
Τα γυρίσματα όμως ήταν πάρα πολλά και κουραστικά. Παιδιά είναι μία σκηνή… Εκεί που πετάει τη βόμβα και έχουν δέσει τα παιδιά. Είμαστε σε μια παλιά αποθήκη ή οινοποιείο και είναι τα καημένα με λεπτά ρουχαλάκια, μπλουζάκια, παντελονάκια και κάνει ένα κρύο τσουχτερό. Εγώ και η Ειρήνη ήμασταν με γούνες και καπέλα και τα καημένα ήταν δεμένα εκεί για ώρες ολόκληρες.
Στην ερώτηση αν η ίδια έχει στοιχεία της Θεοπούλας απαντάει: «Έχω κομμάτια της Θεοπούλας. Για να φτιάξεις έναν ρόλο πρέπει να έχεις τα στοιχεία αυτά μέσα σου ή να ψάξεις να τα βρεις από αλλού. Αυτό που έγινε με τη Θεοπούλα δεν έχει ξανασυμβεί με τίποτα στο παρελθόν. Τόσο που καμία φορά λέω υπάρχουν τόσο σπουδαίοι ηθοποιοί και ηθοποιές (sic) που δεν έχουν την ανταπόκριση στον κόσμο που έχω εγώ. Θέλει δύο πράγματα. Ταλέντο και συγκυρία».
Για τη σκηνή με τον θάνατο της Σοφίας, η ίδια μας απαντάει. «Το αντικείμενο στο θέατρο έχει μεγάλη σημασία για τον ηθοποιό. Όταν ήταν να γυριστεί αυτή η σκηνή ήμασταν σε ένα σπίτι κάπου στον Ταύρο. Ανεβαίνει η Θεοπούλα με τις ρακέτες τη σκάλα και μπροστά από το δωμάτιο που υποτίθεται ήταν το σπίτι της Ειρήνης, βλέπει την κάσα. Παιδιά, μόλις βλέπω την κάσα με χτύπησε κάτι εδώ (δείχνει την καρδιά) και μπήκα αμέσως στο συναίσθημα. Ήταν ωραίο το κείμενο. Έπαιξε και ο Γιώργος πολύ ωραία. Είχε πεθάνει και πρόσφατα η μαμά. Όλα αυτά λειτούργησαν και βγήκε προπαντός αληθινό. Γιατί το να βγάλεις αληθινό πόνο είναι δύσκολο. Και σε αυτό επέμενε ο δάσκαλος».
Για το πέρασμα της από τον Έρωτα Φυγά: «Υπέροχο κλίμα υπήρχε και στον Έρωτα Φυγά. Πολύ ωραίο σίριαλ αλλά άτυχο. Ο σκηνοθέτης, ο Βασίλης Τσελεμέγκος έχει κάνει εκπληκτικά πράγματα και δεν τον ξέρει πολύς κόσμος».
«Αν πρόκειται για κάτι καλό θα το κάνω. Αρκεί να μην με κουράζει. Τώρα μου πρότειναν να παίξω σε μία ξένη ταινία από την Αυστραλία. Ο σκηνοθέτης είναι Έλληνας. Με πήρε τηλέφωνο. Ευγενέστατος. Εγώ όμως θέλω να τελειώσω την ταινία «Αλεπού Στιφάδο» (βασισμένο στο βιβλίο της «Πως γλυκαίνουν οι τσουκνίδες). Είναι εφτά χρόνια που το παλεύουμε. Είναι μία πολύ ωραία δουλειά αλλά όπου το υποβάλλουμε δεν τους ενδιαφέρει».
Όντας ένα πολιτικοποιημένο και βαθιά ευαισθητοποιημένο άτομο, δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχη στα Κοινά της χώρας. Την ρωτήσαμε λοιπόν για το πέρασμα της από τον ΣΥΡΙΖΑ: «Πριν από μερικά χρόνια που ξεκινούσε ο ΣΥΡΙΖΑ, επειδή αγαπώ πολύ τον Αλέξη Τσίπρα, ήθελα να βοηθήσω τα παιδιά. Ξεκαθάρισα ότι είμαι μεγάλη για να κάνω κάτι, αλλά τους είπα βάλτε το όνομα μου και εγώ θα σας ψηφίζω και θα σας στηρίξω.
Τώρα δυστυχώς δεν έχω καμία όρεξη να δουλέψω με αυτούς. Τον φάγανε τον Αλέξη. Ήρθε, έφαγε όλη τη λάσπη, αναγκάστηκε να υποχωρήσει και αντί να τον υποστηρίξουν φέρανε τον Κασσελάκη. Το είχα πει μάλιστα σε συνέντευξη ότι ο άνθρωπος αυτός έχει πάρει λάθος δρόμο. Γιατί δεν γίνεται ηθοποιός αφού του αρέσει το σόου; Ο Φάμελλος παλεύει. Είναι αξιοπρεπής. Αλλά δεν υπάρχει αυτό που λέμε αστέρι. Το αστέρι το είχε ο Αλέξης».
Για την αντιμετώπιση που έχει κυρίως από τη νέα γενιά μας έδωσε ένα παράδειγμα:
-Είσαι ηθοποιός;
-Εσύ τι λες;
-Είστε η…
-Ναι
-Ααα η Θεοπούλα
-Πως είναι το όνομα μου;
-Κ. Θεοπούλα;
Σε αυτή τη συζήτηση λοιπόν, δεν γνωρίσαμε τη Θεοπούλα, αλλά την Έφη Παπαθεοδώρου. Και αυτό ήταν κάτι ακόμα πιο υπέροχο και ανεκτίμητο. Γιατί, ναι, η Θεοπούλα είναι ένας ρόλος που αγαπήθηκε και έγραψε ιστορία, αλλά είναι απλώς μια μικρή στιγμή μέσα σε μια καριέρα που μετράει πάνω από 60 χρόνια.
Μια καριέρα γεμάτη αμέτρητους ρόλους, βιβλία, και εμπειρίες ζωής που συνθέτουν την πολύπλευρη προσωπικότητα μιας σπουδαίας ηθοποιού, συγγραφέα και μιας αξιοθαύμαστης και δυναμικής γυναίκας. Και το μήνυμα που θέλει να περάσει δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από αυτό. «Να μην τα παρατήσετε αν είναι κάτι που το θέλετε τόσο πολύ. Δηλαδή δεν ζείτε χωρίς αυτό. Είστε δυστυχισμένοι χωρίς αυτό. Θα είναι δύσκολο, μπορεί να κάνετε κάτι άλλο όμως πάλι εκεί θα γυρίσετε».
Συνέντευξη: Νίκος Ζαφειρόπουλος, Βαγγέλης Λαζαρίδη & Βασίλης Ιατρούδης
Φωτογραφίες: Ελευθερία Καραμέρη
