Μυρωδιά, αδρεναλίνη, πεδίο, επιχείρηση, ασφάλεια, κραυγές, εικόνες, καταστροφή, επικεφαλής, εξοπλισμός. Λίγες μόνο λέξεις, από τις πολλές χαρακτηριστικές που τόσο ακούσαμε, όσο και νιώσαμε στην πρώτη μας επαφή με τους Έλληνες Διασώστες. Λέξεις που αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητας τους, λέξεις που έχουν μετατραπεί σε κάθε είδους συναίσθημα για μία ομάδα από ανθρώπους με εμπειρίες που δεν περιγράφονται απαραίτητα με λόγια.
Μέσα από έντονα βιώματα, καταστάσεις που χρήζουν ψυχραιμία και ενσυναίσθηση, ανιδιοτέλεια και θάρρος, οι Έλληνες Διασώστες κάνουν αυτό που λίγοι ξέρουν, λιγότεροι εφαρμόζουν αλλά πολλοί περισσότεροι από όσοι νομίζουμε επιχειρούν. Συμβάλλουν στη διαχείριση κρίσεων και ηγούνται επιχειρήσεων με στόχο το κυνήγι και την εξερεύνηση της ελπίδας. Οι Έλληνες Διασώστες (Rescue GR) αποτελούν μια εθελοντική διασωστική και ανθρωπιστική οργάνωση με έδρα την Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μία Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 2006 και συνεχίζει να δίνει βροντερό παρών σε επιχειρησιακές αποστολές σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Άνθρωποι όλων των ηλικιών, διασώστες έμπειροι και μαθητευόμενοι, μία συγκροτημένη ομάδα με ξεκάθαρους στόχους και αποστολή. Οι Έλληνες Διασώστες βρέθηκαν στην Τουρκία, έζησαν από κοντά την τραγωδία των καταστροφικών σεισμών και έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην ανεύρεση ζωντανών, αλλά και νεκρών, την οποία όπως μας έδωσαν να καταλάβουμε θεωρούν εξίσου σημαντική.
Η συνάντησή μας με τους Διασώστες στη βάση τους τους, δίπλα από την αποθήκη του εξοπλισμού τους, καθώς και η συζήτηση που είχαμε με τον Πρόεδρο της ομάδας, Μπάμπη Ασλανίδη μας έδωσε την ευκαιρία να πάρουμε μια γεύση των όσων έζησαν στη γειτονική χώρα. Ακούσαμε πρωτόγνωρο λεξιλόγιο, είδαμε τα γυαλισμένα μάτια των ενεργών διασωστών στις επιχειρήσεις στην Τουρκία και πήραμε ένα μεγάλο μάθημα. Τους ευχαριστούμε που μας επέτρεψαν την είσοδο στο σπίτι τους και μας παραχώρησαν μία όμορφη συνέντευξη με κεντρικό πρόσωπο τον πρόεδρο της ομάδας, Μπάμπη Ασλανίδη.
“Μόλις λέγαμε ότι είμαστε Έλληνες, ακολουθούσε ένα χαμόγελο”
– Κατά τη διάρκεια της παρουσίας σας στην Τουρκία, αλλά και πριν από την αναχώρησή σας, ποια ήταν τα συναισθήματα που σας δημιουργήθηκαν; Αμηχανία, άγχος, φόβος, ίσως καρφωμένα βλέμματα;
– Ξεκινάς με το άγχος, γιατί πηγαίνεις σε μία χώρα όπου ακούς ότι τους προηγούμενος μήνες άκουγες “ότι θα συμβεί κάτι”, ότι ενδεχομένως θα σηκωθεί ένας Typhoon ή θα έρθει κάποιος το βράδυ. Πηγαίνεις εκεί πέρα με ένα συναίσθημα όχι τόσο φιλικό. Παρόλα αυτά όμως, όταν φτάσαμε εκεί πέρα το συναίσθημα ήταν άκρως φιλικό, δηλαδή όπου βλέπανε την ελληνική σημαία ή τους λέγαμε ότι είμαστε Έλληνες, αυτοί απαντούσανε Yunan (μτφρ: Έλληνας), μετά ακολουθούσε ένα χαμόγελο. Ευχαριστούσαν πάρα πολύ για το ότι ήμασταν εκεί πέρα και κάποιοι από αυτούς λέγανε και τη λέξη αδέρφια. Σίγουρα πηγαίνεις με ένα πρόσθετο άγχος γιατί δεν πας εκδρομή, πας να κάνεις μία αποστολή. Πας να βγάλεις ζωντανούς και νεκρούς.
– Πώς φτάσατε στην Τουρκία και πού επιχειρήσατε;
-Πήγαμε μέχρι τον Πειραιά με αυτοκίνητο, από τον Πειραιά με καράβι στη Μυτιλήνη, από εκεί στο Αϊβαλί ξανά με καράβι και από το Αϊβαλί μέχρι το Καχραμάνμαρας με αυτοκίνητο, όπου και επιχειρήσαμε.
– Πότε ξεκινήσατε;
– Την Παρασκευή, 10 Φεβρουαρίου. Την ημέρα της γιορτής μου μάλιστα!
“Συναντήσαμε ομάδες από 20 διαφορετικές χώρες”
– Πόσα άτομα ήταν η αποστολή σας;
– Εμείς σαν Έλληνες Διασώστες ήμασταν 4 άτομα, αλλά ενωθήκαμε με την ΕΠ.ΟΜ.Ε.Α. Ελλάδος (Επίλεκτη Ομάδα Ειδικών Αποστολών), η οποία ήταν επιπλέον 31 άτομα. Οπότε το σύνολο ήταν 35 άτομα. Εκεί λοιπόν συναντήσαμε ομάδες που προέρχονταν από 20 διαφορετικά κράτη. Οι οποίες ήταν εγκατεστημένες στο campus.
– Ποια η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας; Ποιον συναντήσατε εκεί και με ποιον συνεργαστήκατε;
-Εμείς πάντα σε τέτοιες επιχειρήσεις πηγαίνουμε οργανωμένα κάτω από το πρίσμα των Ηνωμένων Εθνών. Πέρα από αυτό, η ομάδα μας είναι μέλος της EVOLSAR, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθελοντικών Διασωστικών Οργανώσεων. Έτσι λοιπόν όταν ενεργοποιηθήκαμε, ήρθαμε σε επικοινωνία με ομάδες της EVOLSAR που είναι ήδη εκεί, αλλά ταυτόχρονα και με τον μηχανισμό που υπάρχει με τα Ηνωμένα Έθνη. Έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό ένα camp (κατασκήνωση), το οποίο ήταν ήδη οργανωμένο από τα Ηνωμένα Έθνη.
– Σας είχαν αποδοθεί συγκεκριμένες αρμοδιότητες σχετικά τις επιχειρήσεις στο πεδίο;
– Όχι. Όταν ξεκινάς από εδώ, πηγαίνεις εκεί για να εγκατασταθείς. Μετά από αυτό το στάδιο, ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν εκείνη τη στιγμή, κάθε πρωί στις 6:30 και κάθε βράδυ στις 21:30 γινόταν ενημέρωση. Εκεί λοιπόν, παίρναμε τις αποστολές, λαμβάναμε οδηγίες σχετικά με το τι έχει βρεθεί και τι πρέπει να πάμε να βρούμε, καθώς και αν υπάρχει η δυνατότητα να το βρούμε. Υπάρχουν τριών ειδών ομάδες δυναμικότητας, light, medium και heavy ανάλογα με τις δυνατότητες του εξοπλισμού που έχουνε έτσι ώστε κάθε αποστολή να μπορεί να αναληφθεί από ομάδα που μπορούσε να ανταπεξέλθει.
“Μπορεί κάποιος να σέρνεται και να τον ακούσουμε από τρεις ορόφους επάνω”
– Υπάρχει η ίδια οργάνωση σε όλα τα σωστικά συνεργεία ή βλέπουμε διαφορές δυναμικότητας;
– Όσον αφορά το επιχειρησιακό επίπεδο, υπάρχουν διαφορές ανάλογα με τον εξοπλισμό και το ανθρώπινο δυναμικό. Εμείς θεωρούμαστε μία medium ομάδα, ακριβώς γιατί έχουμε τον εξοπλισμό που έχουμε. Εμείς κατεβήκαμε κάτω με ένα εξιδεικευμένο ηλεκτρονικό μηχάνημα, το DELSAR, ένας ανιχνευτής ζωής, που μπορεί να βρει κάποιον εγκλωβισμένο από έναν απλό ήχο σαν αυτόν (ήρεμο συνεχόμενο χτύπημα χεριού στο τραπέζι). Μπορεί δηλαδή κάποιος να χτυπάει ή να σέρνεται και να τον ακούσουμε τρεις ορόφους επάνω.
“Δεν υπάρχουν έθνη και χρώματα στον εθελοντισμό”
– Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από τόσο μεγάλες καταστροφές, οι άνθρωποι συσπειρώνονται για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες; Πώς το βιώσατε εσείς αυτό;
– Οι άνθρωποι συσπειρώνονται σε κάτι τέτοιο. Θα σου πω μόνο ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που επιχειρούσαμε, ήταν 94.000 διασώστες σε αυτόν τον σεισμό. Τον σεισμό της Τουρκίας. Ήταν από παντού. Ελ Σαλβαδόρ, Παναμάς, Μεξικό, από όλη την Ευρώπη. Αζερμπαϊτζάν, Κιργιστάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σουηδία. Ήταν άνθρωποι από όλον τον κόσμο. Άνθρωποι που είχαν διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικά πιστεύω. Ήταν όλοι εκεί. Νομίζω ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό σε τέτοιες μεγάλες καταστροφές. Έρχονται από παντού. Αυτό μας ενώνει. Νομίζω ότι σε εθελοντικό κομμάτι όπως λειτουργούμε εμείς, δεν υπάρχουν χρώματα, έθνη, διαφορές κλπ.
– Ποια ήταν η πιο έντονη στιγμή στην τελευταία αποστολή σας στην Τουρκία;
– «Όταν ξεκίνησε η αποστολή και ήξερες ότι δεν μπορείς να πας», απάντησε αυθόρμητα ο αφανής ήρωας και Αντιπρόεδρος της ομάδας των Ελλήνων Διασωστών, Τάσος Τσαρούχας, ο οποίος ήταν παρών και μας έκανε να ξεσπάσουμε σε γέλια. Η αναφορά έγκειται στο γεγονός ότι λίγο νωρίτερα και χωρίς να έχουμε ξεκινήσει την καταγραφή της συζήτησης, μας είπε ότι ο ίδιος έμεινε πίσω στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της επιχείρησης. Αυτό συνέβη διότι, όπως μας εξήγησαν, πάντα πρέπει να υπάρχει κάποιος σύνδεσμος των διασωστών πίσω, έτσι ώστε να μπορεί να τους παρέχει απομακρυσμένα οτιδήποτε χρειαστούν.
Σε αυτό το σημείο έγινε μία αναφορά από μέρους μας σε μία ιστορία που μας διηγήθηκε νωρίτερα ο κύριος Ασλανίδης και αναρωτηθήκαμε αν αυτή αποτέλεσε την πιο έντονη στιγμή της παρουσίας του στην Τουρκία. Η ιστορία διαδραματίστηκε στα πρώτα στάδια παρουσίας των Ελλήνων Διασωστών στη γειτονική χώρα, όπου βρέθηκαν σε ένα σημείο με ερείπια που υπήρχαν κοντά σε ένα φράγμα. Το φράγμα συγκρατούσε το νερό, αλλά εξαιτίας του σεισμού φαινόταν κάπως ασταθές.
Σε συνομιλία του κυρίου Ασλανίδη με έναν ντόπιο, ο δεύτερος αστειεύτηκε κάποια στιγμή λέγοντας ότι οι διασώστες έπρεπε να βιαστούν, καθώς το φράγμα σε σύντομο χρονικό διάστημα θα έσπαγε. Ο επικεφαλής της επιχείρησης κύριος Ασλανίδης επεσήμανε αμέσως τον προβληματισμό του για την παρουσία της ομάδας του σε ένα τέτοιο σημείο και ανεξάρτητα από την επικύρωση των λεγόμενων του ντόπιου, όπως μας ανέφερε, η παρουσία τους εκεί ήταν ριψοκίνδυνη.
– Η ιστορία με το φράγμα ήταν fault, λάθος εκτίμιση. Ένας καλός επικεφαλής δεν πάει σε μία τέτοια περίπτωση, εγώ αν ήξερα ότι υπάρχει πρόβλημα δεν θα πηγαίναμε. Ενημερώθηκα καθυστερημένα. Το πρώτο πράγμα που σε ενδιαφέρει σε μία τέτοια αποστολή είναι να γυρίσεις πίσω όπως ακριβώς πήγες. Τα υπόλοιπα δεν σε ενδιαφέρουν.
Συνεχίζοντας με την απάντηση της ερώτησης τώρα…
“Οι άνθρωποι περίμεναν να βρούν τους δικούς τους ανθρώπους, ζωντανούς ή νεκρούς”
– Πολλές στιγμές. Είναι η στιγμή που φτάνεις εκεί πέρα. Είναι το μέγεθος της καταστροφής που δεν περιγράφεται με τις εικόνες που βλέπεις από την τηλεόραση. Το πόσοι άνθρωποι βρίσκονται στον δρόμο, χωρίς νερό, χωρίς φαγητό, χωρίς ρούχα. Κοιμούνται στον δρόμο. Και θα συνεχίσουν να κοιμούνται. Δεν λύνεται έτσι απλά αυτό. Ταυτόχρονα, οι άνθρωποι οι οποίοι περίμεναν να δούνε τους δικούς τους ανθρώπους είτε ζωντανούς είτε νεκρούς από τα χαλάσματα. Όλοι ελπίζουν και περιμένουν να βγουν ζωντανοί, αλλά όταν αντιλαμβάνονται ότι πλέον δεν υπάρχει ελπίδα, τότε θέλανε απλά τον άνθρωπό τους για μία αξιοπρεπή ταφή.
Πολύ έντονες ήταν οι στιγμές όταν επιχειρήσαμε και καταφέρναμε να βγάλουμε κάποιον μέσα από τα χαλάσματα, όπως και πολύ έντονη ήταν η στιγμή όταν έπρεπε να αναχωρήσουμε, να γυρίσουμε πίσω όπου όλοι θέλανε να μείνουμε να συνεχίσουμε να βοηθάμε. Αλλά επειδή πολλά πράγματα δεν γίνονται, δεν μπορούμε να τα κάνουμε για περισσότερο χρόνο, καθώς υπάρχει ένας προγραμματισμός. Έπρεπε να γυρίσουμε πίσω.
– Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας έχει ζήσει πρωτοφανείς καταστροφές. Τα γεγονότα στο Μάτι το 2018, αλλά και οι πυρκαγιές σε Εύβοια και Αττική το 2021. Πώς ζήσατε αυτές τις καταστροφές; Ποιος ο ρόλος σας;
– Οι Έλληνες διασώστες συμμετείχαμε και στα δύο αυτά συμβάντα. Στο Μάτι δεν μπορέσαμε να κάνουμε πολλά πράγματα, μόνο να βοηθήσουμε τις αρχές στο έργο τους, στις φωτιές κλπ. Στην Εύβοια συμμετείχαμε σε πυρόσβεση, βοηθήσαμε την πυροσβεστική και επιχειρήσαμε για τέσσερις μέρες εκεί, όπου ήταν τραγικά τα πράγματα όπως τα ξέρετε. Αλλά και στα δύο αυτά συμβάντα ήμασταν εκεί.
“Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 60 εθελοντικές ομάδες διάσωσης”
-Γιατί η ομάδα βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη; Βοηθάει αυτό στην επιτέλεση του έργου σας; Από την άποψη ότι βρίσκεστε μακριά από το μεγαλύτερο αστικό κέντρο, την Αθήνα.
– Η ομάδα ξεκίνησε το 2006 στη Θεσσαλονίκη γιατί η ιδέα αυτών που ξεκίνησαν την ομάδα ήταν ότι δεν υπήρχε μία ομάδα η οποία να ασχολείται αποκλειστικά με σεισμό. Να είναι εξιδεικευμένη στον σεισμό. Έτσι το 2006, μία μερίδα ανθρώπων δημιούργησε τους Έλληνες Διασώστες ακριβώς για αυτόν τον λόγο. Εδώ είμαστε καλύτερα οργανωμένοι και εξοπλισμένοι στο κομμάτι του σεισμού. Στη Θεσσαλονίκη, εξαιτίας του μεγάλου σεισμού του 1978, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα που συνέβησαν στην Ελλάδα μαζί με τον σεισμό του 1999 στην Αθήνα. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάρα πολλές εθελοντικές ομάδες εξαιτίας αυτών των γεγονότων. Πολύ περισσότερες αναλογικά δηλαδή με άλλες περιοχές. Στη Θεσσαλονίκη, στη Μητροπολιτική ενότητα, έχουμε περίπου 60 εθελοντικές ομάδες διάσωσης, 58 στην Κρήτη και 54 στην Πελοπόννησο. Ο εθελοντισμός ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη.
– Υπάρχει ανταπόκριση; Βρίσκετε εύκολα μέλη και αν ναι είναι αξιόπιστα;
– Δεν είναι πολύ εύκολο, γιατί είναι απαιτητικό το να είσαι μέλος μίας εθελοντικής διασωστικής ομάδας. Θέλει πολλές γνώσεις, θέλει πολλή εκπαίδευση. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται, είναι συνήθως με τον αρχικό ερχομό κάποιου για να γνωρίσει το περιβάλλον και να μάθει πώς μπορεί να γίνει εθελοντής πρώτα από όλα και μετά διασώστης. Μετά από εκπαιδεύσεις και παρόμοια γεγονότα υπάρχει μία ευαισθησία από κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι θέλουν να συνεχίσουν και να μετατραπούν σε αυτό που βλέπετε εσείς, να πηγαίνει δηλαδή και να σώζει ανθρώπους.
Συνέντευξη: Γιάννης Κωστάκογλου
