Λίγο πριν επανέλθoυν στη Θεσσαλονίκη και το Metropolitan The Urban Theatre, οι “Άρρητες” μας μιλούν για το “No Woman’s Land”, μια παράσταση για την ταυτότητα, τον αποκλεισμό και την αξιοπρέπεια των γυναικών Ρομά στη σύγχρονη κοινωνία, σε πρωτότυπο κείμενο της θεατρικής ομάδας και σκηνοθεσία Βασιλείας Κλήμη.
Με αφετηρία την έρευνα, τις προσωπικές μαρτυρίες Ρομά γυναικών και την επιθυμία για μια βαθύτερη κατανόηση του έμφυλου ζητήματος, οι “Άρρητες” συνθέτουν μια σκηνική εμπειρία που υπερβαίνει το θέατρο: μιλούν για σκληρές αλήθειες, για ιστορίες που περίμεναν να ακουστούν, αλλά και για τη δύναμη που κρύβεται πίσω τους.
Σε αυτή τη συνέντευξη, ανοίγουν τον κόσμο της παράστασης, μιλούν για τη διαδικασία δημιουργίας της, τη σημασία της ορατότητας και της συμπερίληψης, αλλά και για το πώς το θέατρο μπορεί να γίνει ο καταλύτης μιας πιο ανοιχτής κοινωνίας. Τις ευχαριστούμε!
– Πώς δημιουργήθηκαν οι “Άρρητες” και τι σημαίνει η ιδιαίτερη αυτή ονομασία τους;
– Η ιδέα για να κάνουμε ομάδα προϋπήρχε πριν καν αποφοιτήσουμε από τη Δραματική Σχολή. Στην πράξη, οι “Άρρητες” δημιουργήθηκαν πριν περίπου έναν χρόνο, ως έξι φίλες που θέλαμε να δημιουργήσουμε κάτι όλες μαζί. Οι λέξεις ή οι ιστορίες που δεν έχουν ακόμα ειπωθεί είναι άρρητες — μια λέξη γένους θηλυκού, που για εμάς έγινε η ομάδα μας.
“Να γίνουμε το μέσο ώστε αυτές οι φωνές να ακουστούν πιο δυνατά”
– Ποια ήταν η έμπνευση πίσω από τη δημιουργία του “No Woman’s Land”; Προϋπήρχε επαφή σας με γυναίκες-μέλη της κοινότητας Ρομά;
– Ως μια αμιγώς γυναικεία ομάδα, από νωρίς αποφασίσαμε να θίξουμε το έμφυλο ζήτημα. Κάποια συγκεκριμένη σχέση με μέλη της Ρομά κοινότητας όχι, δεν υπήρχε. Αλλά, ξέρεις, λίγο-πολύ ανέκαθεν ήταν κάπου γύρω μας — στο σχολείο, στη γειτονιά, στη λαϊκή, στον δρόμο — απλώς δεν είμαστε συνηθισμένοι ως κοινωνία να παρατηρούμε.
Όταν λοιπόν έπεσε το θέμα στο τραπέζι, το επιλέξαμε γιατί, κάνοντας την πρώτη έρευνα, ανακαλύψαμε άρθρα για αναγκαστικές στειρώσεις Ρομά γυναικών, που συνέβησαν σε ευρωπαϊκές χώρες μέχρι και το 2020. Σοκαρισμένες, νιώσαμε την ανάγκη να στραφούμε στις φωνές των Ρομά γυναικών στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι να γίνουμε το μέσο ώστε αυτές οι φωνές να ακουστούν πιο δυνατά, να γίνει το θέμα ορατό στο ευρύ κοινό.
– Οι συνεντεύξεις που πήρατε από γυναίκες Ρομά που αποτέλεσαν θεμέλιο υλικό για την παράσταση. Περιγράψτε μας την εμπειρία αυτή, της συλλογής των συνεντεύξεων. Κρατάτε κάποια στιγμή από αυτή τη διαδρομή;
– Ήταν μια εμπειρία γεμάτη αλήθεια. Κάθε αφήγηση μάς συγκλόνιζε με διαφορετικό τρόπο, καθώς ακούγαμε πράγματα δύσκολα αλλά και συγκινητικά, γεμάτα δύναμη. Ο όγκος των στοιχείων που μπορούσε κανείς να αντλήσει ήταν τόσο μεγάλος, που πολλές φορές λέγαμε «μάλλον πρέπει να σταματήσουμε την έρευνα, γιατί δεν θα χωρέσουν όλα αυτά στη σκηνή». Παρ’ όλα αυτά, κάθε ιστορία άφησε το αποτύπωμά της μέσα μας, και κάθε στιγμή από αυτές θα την κρατήσουμε η καθεμία με τον δικό της τρόπο. Να σημειώσω επίσης ότι στην έρευνα συμμετείχαν, πέρα από τις Ρομά γυναίκες, μια μπαλαμή καθηγήτρια σχολείου και μια 14χρονη μαθήτρια, κάτι που μας έδωσε μια πιο σφαιρική εικόνα.
– Πώς ήταν η συνεργασία σας στα βήματα που ακολούθησαν, δηλαδή τη σύνθεση και τη δραματουργία του έργου ;
– Αν και ήμασταν ήδη φίλες από τη σχολή, ξαναγνωριστήκαμε υπό το πρίσμα της ομάδας. Ήταν πρωτόγνωρη διαδικασία, απαιτητική, καθώς για πρώτο εγχείρημα θέσαμε ψηλά τον πήχη. Είναι όμορφο ότι ξεκινήσαμε μέσα σε ένα “ασφαλές” περιβάλλον, όπου μπορέσαμε να πειραματιστούμε και να εξερευνήσουμε τους εαυτούς μας καλλιτεχνικά.
Φυσικά, τίποτα δεν ήταν εύκολο — οργανώσαμε τα πάντα μόνες μας, από την ίδρυση της θεατρικής εταιρείας (θΡεντς) μέχρι τις πρόβες, τη μουσική, τα σκηνικά. Αλλά όλη αυτή η διαδικασία μας έδεσε ακόμα περισσότερα.
– Ποιος ο ρόλος της πρωτότυπης μουσικής στην παράσταση;
– Η μουσική λειτουργεί ως πραγματικός συμπαίκτης στη σκηνή· δεν είναι απλώς συνοδεία, αλλά κομμάτι της ψυχής της παράστασης, γιατί και ο πολιτισμός των Ρομά είναι γεμάτος μουσική. Πλημμυρίζει το κοινό με συναίσθημα, καλύπτει κενά, τονίζει σημαντικές στιγμές και πάνω απ’ όλα δημιουργεί ατμόσφαιρα που ενισχύει την εμπειρία του θεατή.
Μπορεί να σε ταξιδέψει, να σε φέρει πίσω σε μνήμες ή να σε οδηγήσει σε τόπους που δεν έχεις γνωρίσει ποτέ. Η πρωτότυπη μουσική του Κώστα Βαπορίδη έγινε η “φωνή” του κόσμου των Ρομά στη σκηνή και μεταφέρει συναισθήματα, ρυθμούς και εικόνες που ίσως δεν περιγράφονται με λόγια.
– Τι σημαίνει για εσάς η συμπερίληψη;
– Ιδανικά, σημαίνει να μην χρειάζεται καν να οριστεί αυτή η λέξη. Καλώς ή κακώς, ζούμε σε μια εποχή που εστιάζουμε στον διχασμό και όχι στην ενότητα. Οπότε, για εμάς, συμπερίληψη σημαίνει όλοι οι άνθρωποι — ανεξαρτήτως ταυτότητας, χρώματος, σεξουαλικότητας, εμφάνισης — να βιώνουμε ασφάλεια, αξιοκρατία και δικαιοσύνη.
“Καλύτερα να μας ζητήσεις να τετραγωνίσουμε τον κύκλο”
– Υπάρχει εν τέλει η ελπίδα πλήρους αποδοχής και ενσωμάτωσης των Ρομά στην ελληνική κοινωνία;
– Εντάξει, καλύτερα να μας ζητήσεις να τετραγωνίσουμε τον κύκλο παρά να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση… Αστιέυομαι, απλώς έχουμε έρθει τόσες φορές αντιμέτωπες με αυτήν την σκέψη καθ’όλη τη διαδικασία, που καταλάβαμε για τα καλά ότι είναι πολυπαραγοντικό το ζήτημα.
Είναι νοοτροπίες και στερεότυπα βαθιά ριζομένες που πρέπει να αλλάξουν και από τις δύο πλευρές και σαν ντόμινο να επηρεάσουν την Πολιτεία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Δεν φτάνει απλά που τόσα χρόνια τους “κοιτάμε”, πρέπει επιτέλους να τους “δούμε”.
– Ποια είναι η σημασία της ορατότητας αυτών των ανθρώπων ώστε να επιτευχθεί η ενσωμάτωση αυτή;
– Η ορατότητα είναι το πρώτο βήμα για την αποδοχή. Όσο κάτι μένει στο σκοτάδι, δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε, ούτε να το σεβαστούμε. Οι Ρομά υπήρξαν για χρόνια ένα “αόρατο” κομμάτι της κοινωνίας, κι όμως είναι εδώ, ανάμεσά μας. Όταν αρχίσουμε να τους βλέπουμε όχι ως “άλλους”, αλλά ως ανθρώπους με ιστορίες, ανάγκες και όνειρα, τότε ανοίγει ο δρόμος για την ενσωμάτωση. Το θέατρο μπορεί να βοηθήσει πολύ σε αυτό — να φέρει κοντά κόσμους που σπάνια συναντιούνται.
-Πώς νιώθουν οι ίδιοι στην ιδέα να ακουστούν οι ιστορίες τους;
– Ανυπομονούσαν.Ένιωσαν αρκετή συγκίνηση όσες ήρθαν να δουν την παράσταση. Μας είπαν τη γνώμη τους και μας πρότειναν αλλαγές. Ήταν μία πολύ όμορφη στιγμή.
– Είναι διαφορετικές οι συνθήκες για τη γυναικεία χειραφέτηση εντός της Ρομά κοινότητας;
– Ναι, είναι, και αυτό φάνηκε πολύ μέσα από τις συνεντεύξεις. Οι Ρομά γυναίκες κουβαλούν ένα διπλό βάρος — του φύλου και της ταυτότητας. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν γυναίκες που παλεύουν, μορφώνονται, σπάνε στερεότυπα, συχνά μόνες τους. Η χειραφέτηση γι’ αυτές δεν έχει την ίδια μορφή, όπως την φανταζόμαστε εμείς. Για κάποιες σημαίνει να πάνε σχολείο, για άλλες να παντρευτούν, όταν εκείνες το επιλέξουν. Είναι μια σιωπηλή, αλλά ουσιαστική επανάσταση.
“Το No Woman’s Land δεν είναι μια παράσταση για τους άλλους”
– Γιατί να έρθει κάποιος να δει την παράσταση;
– Γιατί το “No Woman’s Land” δεν είναι μια παράσταση “για τους άλλους”. Είναι μια ιστορία για όλους μας — για το τι σημαίνει να ανήκεις κάπου, να θες να ακουστείς, να βρεις χώρο να υπάρξεις. Δεν είναι διδακτικό έργο, είναι μια εμπειρία. Θα γελάσεις, θα συγκινηθείς, θα σκεφτείς. Αν, φεύγοντας, αρχίσεις να βλέπεις λίγο διαφορετικά τον άνθρωπο δίπλα σου, τότε έχουμε πετύχει τον σκοπό μας.
Συνέντευξη: Αφροδίτη Κεραμέως
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Έρευνα – Πρωτότυπο Κείμενο – Δραματουργία: Ομάδα Άρρητες
Σκηνοθεσία: Βασιλεία Κλήμη
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Έλλη Ναλμπάντη
Σχεδιασμός Φωτισμών: Βασιλεία Κλήμη
Μουσική Σύνθεση και Επιμέλεια: Κώστας Βαπορίδης
Κίνηση: Μελίνα Σιδηροπούλου
Φωτογραφίες: Βυρωνία Τραγούδα
Γραφιστική Επιμέλεια: Γιώργος Λεμονής
Επιμέλεια Βίντεο Παράστασης: Χ
Επικοινωνία: Λία Κεσοπούλου
Παραγωγή: Εταιρεία Θεάτρου θΡεντς
Οργάνωση & Εκτέλεση Παραγωγής:
ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ
Αδριανή Λιάτα, Θεοδώρα Χατζηαναστάσογλου, Φρόσω Χατζηγεωργιάδου, Μελίνα Σιδηροπούλου, Εύη Ρέμπα
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Χώρος: Metropolitan: The Urban Theater, Βασ. Όλγας 65 & Φλέμινγκ 2, Θεσσαλονίκη (τηλ. 2311 284 773)
Παραστάσεις: 14 – 23 Νοεμβρίου 2025, κάθε Παρασκευή-Σάββατο στις 21:15 και Κυριακή στις 20:00
Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: 15€ κανονικό | 12€ μειωμένο (φοιτητών, ανέργων, ΑΜεΑ)
Αγορά εισιτηρίων: https://www.more.
Parking: Ιδιωτικοί χώροι parking πλησίον του θεάτρου
Πρόσβαση με Μετρό: Στάση Φλέμιγνκ
Σας ενδιαφέρει:
